پایان نامه شناسایی و ریشه یابی عوامل بحرانی ادعا در حوزه های زمان و هزینه چکیده از مشخصه های توسعه اقتصادی هر کشور طرح های عمرانی آن است. در ارزیابی موفقیت طرح های عمرانی علاوه بر مهندسی فنی عوامل نامرئی مهم دیگری نیز دخیل هستند. یکی از عوامل بنیادی طراحی و مهندسی پروژه از منظر حقوقی است. پروژه های ساخت دارای اهدافی از جمله هزینه، زمان و کیفیت می باشند. از عوامل مهم تأثیر گذار بر این اهداف طرح دعاوی می باشد. که می توان دعاوی را در دو حوزه اصلی زمان و هزینه خلاصه کرد. به منظور ارضاء اهداف عالیه پروژه، مدیریت پروژه می بایست بتواند عوامل بروز دعاوی را شناسایی تا با بکارگیری تمهیدات و استراتژی های مناسب در زمان عقد قرارداد یا در حین پروژه از بروز ادعا و به تبع آن نزاع و اختلاف جلوگیری کند. در این تحقیق علل عمده و ریشه ای ادعا از منظر کارفرمایان، پیمانکاران و مشاوران پروژه های ساختمانی در تهران مورد بررسی قرار گرفته است. به منظور جمع آوری نظرات و دیدگاه های سه گروه پرسشنامه ای تدوین و نتایج آن گرداوری شد. نهایتا” محتمل ترین و مؤثرترین و بزرگترین عوامل طرح دعاوی در پروژه های ساخت در دو حوزه زمان و هزینه مشخص گردیده است. و همچنین میزان توافق نظر و همسویی دیدگاه های سه گروه اصلی درگیر در پروژه های ساخت بر سر میزان بحرانی بودن و ارجحیت عوامل محتمل با بکارگیری فرمول اوکپالا سنجیده شده است. در انتها راهکارهایی جهت پیشگیری و مدیریت ادعا در پروژه ها نیز ارائه گردیده است. مهندسان فارغ التحصیل رشته عمران و معماری با بیش از 5 سال سابقه و فعال در زمینه ساخت جامعه آماری تحقیق می باشند. واژه های کلیدی : مدیریت پروژه- مدیریت ساخت– مدیریت ادعا- زمان-هزینه فهرست مطالب صفحه مقدمه 1 فصل اول: کلیات پژوهش 3 مقدمه 4 1-1 تعریف مسأله 8 1-2 اهمیت موضوع 9 1-3 سوالات تحقیق 10 1-4 اهداف تحقیق 10 1-5 پیشینه تحقیق 11 1-6 روش و ابزار گردآوری اطلاعات 13 1-7 روش تجزیه و تحلیل داده ها 13 1-8 جامعه آماری مورد پژوهش 14 1-9 قلمرو زمانی و مکانی و موضوعی تحقیق 14 1–10 مراحل تحقیق در یک نگاه 15 فصل دوم: مروری بر ادبیات موضوع16 مقدمه 17 2-1 بخش اول: مفاهیم و کلیات 18 2-1-1 تعریف پروژه18 2-1-2 پروژه های ساخت18 2-1-3 قراردادهای ساخت19 . 2-1-4 اجزاء اصلی قرارداد22 2-1-5 عوامل درگیر در یک پروژه23 . 2-1-5-1 کارفرما23 2-1-5-2 پیمانکار 24 2-1-5-3 مشاور 27 2-1-6 قراردادهای پیمانکاری 28 2-1-6-1 قراردادهای طراحی مهندسی (E) 28 2-1-6-2 قراردادهای تأمین تجهیزات( P) 28 2-1-6-3 قراردادهای EPC 29 2-2 بخش دوم: دعاوی30 2-2-1دعاوی موجه و غیر موجه31 . 2-2-2 انواع دعاوی32 2-2-2-1 دعاوی قراردادی32 2-2-2-2 دعاوی ضمن قرارداد32 . 2-2-2-3 دعاوی ارزش گذاری جدید33 2-2-2-4 دعاوی مساعدتی33 2-2-3 ادعا های متداول در قراردادها34 2-2-3-1 ادعاهای مربوط به محدوده و شرایط کار34 2-2-3-2 ادعاهای زمانی35 . 2-2-3-3 ادعاهای هزینه ای36 . 2-2-3-4 ادعاهای کیفی36 2-2-4 ادعا های متداول پیمانکاران در قراردادهای ساخت37 . 2-3 بخش سوم: تأخیر و دعاوی زمان43 2-3-1 تأخیر از منظر پیمانکاران44 .. 2-3-2 تأخیر در پروژه های ساخت و نصب در برخی کشور ها و مقایسه با ایران45 2-3-3 علل تأخیر در پروژه های عمرانی ملی50 2-3-4 عوامل مؤثر تأخیر در یک پروژه . 51 2-3-5 عوامل مؤثر ایجاد تأخیر در بخش مهندسی پروژه های EPC 52 2-3-5-1 عوامل داخلی 52 2-3-5-2 عوامل خارجی 54 2-4 بخش چهارم: هزینه و دعاوی هزینه 55 2-4-1 انواع هزینه 55 2-4-1-1 هزینه های مستقیم 55 2-4-1-2 هزینه های غیر مستقیم 55 2-4-2 ادعای هزینه ای متداول 56 2-4-2-1 ادعای هزینه بالاسری عمومی 56 2-4-2-2 ادعای هزینه بالاسری کار 57 2-4-2-3 دعاوی سود از بین رفته 57 2-4-2-4 دعاوی ایجاد وقفه در فعالیت و کارآیی تلف شده 58 2-4-2-5 دعاوی هزینه های تسریع 59 2-4-2-6 دعاوی تغییرات 60 2-4-2-7 دعاوی پیمانکار در قبال پرداخت دیر هنگام کارفرما 61 2-4-2-8 دعاوی پیمانکار همکار 61 2-5 بخش پنجم: مدیریت دعاوی 63 2-5-1 مدیریت ادعا از دیدگاه استاندارد مدیریت پروژه 63 2-5-2 روند مدیریت ادعا 65 2-5-3 مدیریت ادعا در قراردادهای طرح و ساخت 68 2-6 بخش ششم: ماهیت اختلاف و راه های حل و فصل 69 2-6-1 تحلیل نموداری حل اختلاف 70 2-6-2 تحلیل نموداری حل اختلاف به شیوه دادگاهی 71 2-6-3 تحلیل نموداری حل اختلاف به شیوه برون دادگاهی 72 2-6-4 فرق دعوا و اختلاف 73 2-6-5 راه های حل اختلاف 74 2-7 بخش هفتم: راهکارهای پیشنهادی برای پیشگیری 79 فصل سوم: روش تحقیق 85 مقدمه 86 3-1 مراحل تحقیق در یک نگاه 87 3-2 روند تحقیق 88 3-2-1مرحله اول 88 3-3مرحله دوم تحقیق: طراحی پرسشنامه 90 3-3-1 فاکتور احتمال وقوع 90 3-3-2 فاکتور میزان تأثیر 91 3-3-3 اعتبار و روایی پرسشنامه 92 3-4 مرحله سوم: جمع آوری نظرات 93 3-4-1 جامعه آماری مورد مطالعه 93 3-4-2 تعیین حجم نمونه 93 3-5 مرحله چهارم: محاسبه میانگین وزنی 95 3-5-1 پارامترهای شاخص میانگین وزنی 97 3-5-2 خلاصه اطلاعات و محاسبه میانگین وزنی 98 3-6 مرحله پنجم: محاسبه میانگین و تعیین 15 عامل مشترک 99 3-7 مرحله ششم: تعیین میزان درجه توافق (RAF) و درصد توافق( PA) 100 3-8 مرحله هفتم: ارائه راهکارهایی برای پیشگیری 103 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها 104 مقدمه 105 4-1 جمع آوری داده 106 4-1-1 طراحی پرسشنامه 106 4-1-2 پرسش شوندگان 107 4-2 محاسبه میانگین وزنی و رتبه بندی عوامل 109 4-2-1 اولویت بندی علل محتمل بروز دعاوی هزینه از دیدگاه سه گروه 110 4-2-2 اولویت بندی علل محتمل بروز دعاوی زمان از دیدگاه سه گروه 113 4-3 انتخاب 15 عامل برتر مشترک بین سه گروه 116 4-4 تعیین میزان توافق نظر 122 4-4-1 میزان توافق نظر در علل بوجودآورنده دعاوی هزینه 123 4-4-2 میزان توافق نظر در علل بوجودآورنده دعاوی زمان 127 4-5 ارائه راهکارهای پیشگیری 132 فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات 133 مقدمه 134 5-1 خلاصه یافته ها و نتایج تحقیق 136 5-2 پیشنهادات 141 5-1-2پیشنهادات اجرایی 141 5-2-2 پیشنهاد تحقیقات آتی 144 5-3 محدودیتهای پژوهش 145 منابع 146 مقدمه در سال های اخیر افزایش تقاضای پروژه های ساخت که به دلایل مختلفی رخ داده است باعث گردیده که سالانه حجم زیادی از اعتبارات کشور صرف احداث و اجرای پروژه های ساخت گردد. پروژه های ساخت اهدافی چون هزینه، زمان و کیفیت را دنبال می کنند و آنچه این اهداف را تحت تأثیر قرار می دهد طرح دعاوی می باشد که به دلایل مختلف و متعدد با ادعای یکی از طرفین قرارداد نسبت به دیگری حاصل می گردد. این ادعا معمولا” درخواست کتبی با انضمام مدارک قراردادی است، که در خصوص جبران مالی و یا زمانی، یا تحقق سایر شرایط که از نظر قراردادی، موجب اختلاف درخواست کننده و طرف قرارداد یا کارفرماست بروز می کند. دعاوی معمولا” در دو حوزه زمان و هزینه مطرح می شوند. تأخیر یکی از مهمترین پدیده های رایج در پروژه های عمرانی کشور است که در طول سالهای گذشته در پروژه های ساده ساختمانی تا پیچیده آنها رخ داده است که به تبع آن موجبات راکد ماندن سرمایه و به تعویق افتادن بازگشت سرمایه، افزایش هزینه های جاری پروژه، کاهش قدرت بودجه تخصیص یافته به پروژه ناشی از افزایش نرخ تورم، معطل ماندن منابع، نارضایتی ذی النفعان، مردم و مشتریان و در نهایت از دست رفتن موضوعیت پروژه های وابسته به زمان می گردد. از طرف دیگر وجود موانع قانونی، برآورد نادرست احجام و هزینه ها، تأخیر در تخصیص بودجه مناسب به پروژه ها نیز اثرات منفی بسیاری بر روی زمان بندی و اجرای با کیفیت پروژه ها خواهند داشت که همگی زمینه و بستر طرح دعاوی در پروژه های ساخت را مهیا می سازند. با توجه به اهمیت موضوع ادعا در پروژه های ساخت کشور واختلافات و تبعات ناشی از آنها که اثرات مخربی برای به سرانجام رسیدن پروژه ها به همراه دارند لزوم شناسایی دلایل عمده ادعا در دو حوزه اصلی هزینه و زمان احساس گردید. این تحقیق با موضوعیت شناسایی عوامل اصلی محتمل بروز دعاوی ابتدا سعی در شناسایی عوامل اصلی دارد همچنین از آنجا که دعاوی در پروژه می تواند از سوی هر یک از طرفین قرارداد و دخیل و درگیر در پروژه مطرح گردد این عوامل به تفکیک از دیدگاه سه گروه اصلی پروژه های ساخت یعنی کارفرمایان، پیمانکاران و مشاوران سنجیده شده است. در نهایت عوامل مشترک مهم که از اولویت بیشتری نزد سه گروه برخوردار بودند تعیین گردیده و میزان درصد توافق نظر آنها برآورد می گردد. به منظور جمع آوری داده ها پرسشنامه ای تهیه و در بین جامعه آماری مورد مطالعه توزیع گردید. ارزیابی داده ها نیز با بهره گرفتن از نرم افزارهای SPSS، Excell صورت پذیرفت. در انتهای پژوهش نیز با توجه به عوامل تعیین شده راهکارهای پیشنهادی جهت کاهش احتمال بروز دعاوی در پروژه های ساخت کشور ارائه گردیده است. مقدمه دعاوی بخش جدایی ناپذیری از قراردادهای مدرن هستند که امروزه رخداد آن در پروژه های صنعتی امری معمول تلقی می شود. مفهوم ادعا در قرارداد، مفهوم جدیدی نیست؛ اما نکته تاریک آن، شیوه مدیران در ارزیابی و سنجش اثر بخشی فرایند ادعا و چکونگی پاسخگویی به آن می باشد. بر پایه چنین نگاهی، مطالعات و تحقیقات گسترده ای بر روی جنبه های مختلف دعاوی انجام شده است.(باری1، 2000) بکارگیری کلمه” ادعا” نوعی واکنش احساسی به دنبال دارد که در بیشتر مواقع با مفاهیم اتهام و تلافی همراه است. این مفهوم همچنین با نتایجی از قبیل در هم شکستن روابط، تضاد دیدگاه ها و نیاز به حکمیت و داوری همراه است که مجموع این موارد به بروز تأخیر در انجام کارو پرداخت هزینه های گزاف میانجامد. (برادلی و لانگفورد2 ، 1987) برای پرهیز از رخداد چنین مواردی، از سال 1985 تا 1994 تحقیقات متعددی بر روی دعاوی صورت گرفته که در پی این بررسی ها، دو راه حل برای پیشگیری از اینگونه موارد ارائه شد.(اسکات3، 1992) 1- بازبینی جزئیات مفاهیم حقوقی موجود در بندهای قرارداد 2- تخصیص ریسک به قراردادها از طرف دیگر پیچیدگی های روز افزون و در حال رشد مراحل اجرای پروژه های عمرانی، مسایل بسیاروگاها” جدیدی مطرح می گردد، که در برخی از موارد اثرات آنها در طول اجرای طرح به وضوح مشخص نیست. بسیاری از تغییرات مورد نیاز در حین اجرای پروژه شناسایی می شوند، چرا که کارفرما همزمان با پیشرفت کار و بررسی نتایج حاصله قادر است نیازها و انتظارات خود را بهتر ارزیابی و تعریف نماید. با شناسایی امکانات سیستم برنامه ریزی شده، ممکن است نیاز به فعالیتهای جدید و یا تغییر فعالیتهای خاص احساس شود و یا حتی در حین وجود خطرعدم برآوردن تقاضای تعریف شده، تقاضای دیگری نیز تعریف شود . این امر باعث مسائلی در طرح می شود که حتی ممکن است اجرای کل طرح را نیز تحت تأثیر قرار دهد. در کل تعداد مواردی که باعث تغییر یا اصلاح در پروژه می شوند زیاد هستند، اما آنچه اهمیت دارد فاکتور توافق ویا عدم توافق طرفین است. که در صورت حادث شدن عدم توافق بین ذی النفعان پروژه یعنی پیمانکاران، کارفرمایان و مشاوران، ادعا به وجود می آید. همچنین تأخیر در پروژه های عمرانی یکی از متداولترین مسائل و مشکلات در اجرای این گونه پروژه هاست. تأخیردراجرای پروژه های عمرانی موجب راکد ماندن سرمایه و به تعویق افتادن بازگشت سرمایه، افزایش هزینه های جاری پروژه، کاهش قدرت خرید بودجه پروژه به علت افزایش نرخ تورم، معطل ماندن منابع و عدم بکارگیری آن در سایر پروژه ها، از دست رفتن موضوعیت پروژه های وابسته به زمان و اختلاف طرفهای درگیر در پروژه به دلیل تحمیل هزینه های مازاد و نارضایتی مردم، مشتریان و ذی النفعان می شود.(فهیمی آزاد ،1381) که در اغلب موارد ادعا را از سوی طرفین ذی النفع پروژه به همراه خواهد داشت . چنانچه به دلایل بروز اختلافها که نهایتا” منجر به دعاوی می شوند توجه نگردد، ریسک بروز آنها در پروژه دخالت داده ایم که گاها” توجیه پذیری طرح را نیز زیر سوال می برد. لذا توجه به منابع بالقوه بروز دعاوی که غالبا” در دو حوزه زمان و هزینه رخ می دهند و نیز مدیریت صحیح آنها در پروژه ها علی الخصوص پروژه های بزرگ مانند پروژه های ساخت که دارای حجم بالای مالی و نیز عوامل متعدد در گیر در آنها می باشد امری بدیهی محسوب می شود. این مبحث را مدیریت دعاوی نامیدند. و حتی استاندارد مدیریت پروژه نیز در ویرایش سال 2000 خود فصلی را با این عنوان به حوزه های موجود خود افزوده است. مدیریت ادعا در استاندارد مدیریت پروژه1 شامل فرایندهای زیر می باشد: 1- شناسایی ادعا 2- کمی نمودن ادعا 3- پیشگیری از ادعا 4- حل و فصل ادعا در تحقیق حاضر دعاوی در پروژه های ساخت مورد بررسی قرار گرفته اند. در مرحله نخست تحقیق به فرایند شناسایی ادعا پرداخته می شود. در این مرحله اهم عللی که منجر به دعاوی می شوند، استخراج و گردآوری می شوند. در مرحله دوم تحقیق به فرایند کمی نمودن ادعا پرداخته می شود. رویکرد این مرحله بر اساس توصیه استاندارد 2PMI، مشابه مدیریت ریسک و با توجه به ماتریس احتمال – اثر اتخاذ می گردد. دراین مرحله، پارامترهای کیفی با بهره گرفتن از رتبه بندی عبارات توصیفی و مقادیر عددی به پارامترهای کمی تبدیل می شوند. (فهیمی آزاد ،1381)بنابراین بدین طریق اهم دلایل مشخص می شوند. از آنجا که در این تحقیق نهایتا” به دنبال سنجش میزان توافق ذی النفعان اصلی پروژه های ساخت یعنی کارفرمایان ، پیمانکاران و مشاوران بر روی عوامل بروز دعاوی در دو حوزه اصلی دعاوی یعنی زمان و هزینه هستیم اولویت بندی عوامل را با توجه به نقطه نظرات و دیدگاه های هرسه گروه مذکور گردآوری نموده ایم ودر نهایت میزان توافق نظر بین آنها را سنجیده می شود. با شناسایی منابع بالقوه بروز دعاوی می توان دانش صحیحی نسبت به ریسک وقوع آنها پیدا نموده و همین امر موجب افزایش توانایی مدیریت پروژه در پیشگیری از بروز آنها می شود. با کمی نمودن نیز می توان اهم آنها را مشخص نمود تا بتوان بصورت بهینه به مقابله با آنها پرداخته و وقت و انرژی مدیران را برای موارد مهمتر تخصیص داد. در پایان نیز باید از راه حلی منطقی و منصفانه برای حل و فصل ادعاهای احتمالی باقیمانده بهره گرفت . 1–1 تعریف مسأله از مشخصه های توسعه اقتصادی هر کشور طرح های عمرانی آن کشور است. درارزیابی موفقیت طرح های عمرانی آنچه بیش از همه عینیت دارد مهندسی فنی آنهاست درحالیکه ممکن است عوامل دیگری که به نظر نامرئی هستند نقش مهمی داشته باشند. یکی از عوامل بنیادی طراحی و مهندسی پروژه از منظر حقوقی است. بر اساس تعریف پیمان، پیمانکار متعهد به انجام موارد تحت پیمان با کیفیت معلوم و در طی مدت زمان مشخص و بر اساس قیمت خاصی می باشد. عموما” به دلیل آنکه ارکان پروژه نسبت به شرایط تعهدات و قوانین حاکم بر قرارداد بصورت کامل آگاه نبوده یا مطابق آنها اقدام نمی کنند مشکلاتی در حین اجرا و عموما” در پایان پروژه ها اتفاق می افتد که توافق در راه حل قطعی آنها پیچیده و گاها” غیر ممکن شده و عموما” پیمانکار پروژه بخشی از بهای کارکرد خود را دریافت نمی کند یا آنکه کارفرما بهای بیشتری از کارکرد حاصل شده در مقدار یا کیفیت پرداخت می کند و بعضا” نیز کار پروژه بصورت کامل به انجام نمی رسد. علت اصلی ادعا های پیش آمده را می توان در دو عامل زمان هزینه خلاصه کرد. به منظور ارضاء اهداف عالیه پروژه، مدیریت پروژه ملزم است که هرچه بیشتر بتواند به عوامل مؤثر در پیدایش تأخیرات و تغییرات که عوامل اصلی ادعا می باشند تسلط پیدا کنند تا بتوانند از طریق بکارگیری استراتژیهای ساختاری مناسب ، از بروز ادعا1 و به تبع آن نزاع که صنعت ساخت را نا توان می کند جلوگیری کند. در این تحقیق سعی بر بررسی موضوعی شناخت علل عمده و ریشه ای ادعاها از منظر ذی النفعان اصلی پروژه های ساخت یعنی کارفرمایان، پیمانکاران و مشاوران در دو حوزه دعاوی زمان و هزینه در کشور ایران دارد. همچنین تلاش می گردد تا میزان توافق نظربر روی عوامل ایجادکننده دعاوی از منظر عوامل اصلی پروژه های ساخت سنجیده شود. ودر انتها نیز راهکارهایی جهت پیشگیری و حل موضوع ادعا و نزاع ارائه می گردد. 1–2 اهمیت موضوع پیچیدگی های روز افزون صنعت ساخت در کنار پیشرفت سریع این صنعت، مواجهه مکرر با ادعا را اجتناب ناپذیرکرده است تا جایی که حتی قراردادهایی که بصورت مناسبی تنظیم شده باشند از گزند هر گونه ادعایی، مصون نیستند. دعاوی قراردادهای ساخت، زمان گیرو هزینه برو ناخوشایندند. همچنین بر قیمت قراردادها می افزایند و ارزش مبالغ مورد نیاز را تعدیل می کنند. طبق ادعای سازمان برنامه و بودجه 90٪ طرح های عمرانی افزایش زمان و هزینه داشته اند و 60٪ پروژه های نیمه کاره نیاز به 15 سال دارند تا به اتمام برسند ( شاکری، اقبال، قربانی، علی، 1384، دومین کنفرانس مدیریت پروژه). لذا دعاوی هرازگاهی اتفاق می افتد چرا که پروژه های ساخت با مخاطرات و ریسک های مواجهند که در هنگام عقد قرار داد قابل پیش بینی نیستند وگاه مسائل بسیاری که جدید نیز هستند، مطرح می شوند. امروزه، شمار دعاوی و اختلافات در پروژه های ساخت افزایش یافته و در صنعت ساخت مخصوصا” در زمان رکود اقتصادی به صورت یک بار تحمیلی درآمده است.(پینگ، 2004،) به نظرمی رسد علل اصلی پیدایش ادعا در حوزه های زمان و هزینه حادث می شود.در تحقیقات صورت گرفته در زمینه تأخیر پروژه های عمرانی مشخص گردیده که میانگین تأخیر در ایالات متحده حدود 5/2 هفته و در انگلستان حدودا” یک ماه است. (فرجی،1385 ). در ایران میانگین میانگین وزنی مدت پیش بینی شده برای اتمام پروژه 9/8 سال می باشد در حالیکه این فاکتور در سال 1385 معادل 1/11سال بوده است. (فرجی،1385 ) از این رو به منظور پرهیز از مشکلات پروژه، حوزه مدیریت ادعا، به عنوان بخش مهمی از مدیریت پروژه به حساب آمده و استاندارد مدیریت پروژه در ویرایش سال 2000، فصلی تحت عنوان مدیریت دعاوی را به پیکره دانش مدیریت پروژه الحاق کرده است. 1–3 سوالات تحقیق 1– عوامل بحرانی ادعا در پروژه های ساخت از منظر مشاوران، کارفرمایان و پیمانکاران در دو حوزه زمان و هزینه کدامند؟ 2- عوامل بحرانی مشترک ادعا از دیدگاه پیمانکاران، مشاوران و کارفرمایان کدامند؟ 3- اشتراک نظر بر سر عوامل بحرانی ادعا از دیدگاه مشاوران و کارفرمایان چقدر است؟ 4- اشتراک نظر بر سر عوامل بحرانی ادعا از دیدگاه مشاوران و پیمانکاران چقدر است؟

پایان نامه شناسایی و ریشه یابی عوامل بحرانی ادعا در حوزه های زمان و هزینه از دیدگاه کارفرمایان چکیده از مشخصه های توسعه اقتصادی هر کشور طرح های عمرانی آن است. در ارزیابی موفقیت طرح های عمرانی علاوه بر مهندسی فنی عوامل نامرئی مهم دیگری نیز دخیل هستند. یکی از عوامل بنیادی طراحی و مهندسی پروژه از منظر حقوقی است. پروژه های ساخت دارای اهدافی از جمله هزینه، زمان و کیفیت می باشند. از عوامل مهم تأثیر گذار بر این اهداف طرح دعاوی می باشد. که می توان دعاوی را در دو حوزه اصلی زمان و هزینه خلاصه کرد. به منظور ارضاء اهداف عالیه پروژه، مدیریت پروژه می بایست بتواند عوامل بروز دعاوی را شناسایی تا با بکارگیری تمهیدات و استراتژی های مناسب در زمان عقد قرارداد یا در حین پروژه از بروز ادعا و به تبع آن نزاع و اختلاف جلوگیری کند. در این تحقیق علل عمده و ریشه ای ادعا از منظر کارفرمایان، پیمانکاران و مشاوران پروژه های ساختمانی در تهران مورد بررسی قرار گرفته است. به منظور جمع آوری نظرات و دیدگاه های سه گروه پرسشنامه ای تدوین و نتایج آن گرداوری شد. نهایتا” محتمل ترین و مؤثرترین و بزرگترین عوامل طرح دعاوی در پروژه های ساخت در دو حوزه زمان و هزینه مشخص گردیده است. و همچنین میزان توافق نظر و همسویی دیدگاه های سه گروه اصلی درگیر در پروژه های ساخت بر سر میزان بحرانی بودن و ارجحیت عوامل محتمل با بکارگیری فرمول اوکپالا سنجیده شده است. در انتها راهکارهایی جهت پیشگیری و مدیریت ادعا در پروژه ها نیز ارائه گردیده است. مهندسان فارغ التحصیل رشته عمران و معماری با بیش از 5 سال سابقه و فعال در زمینه ساخت جامعه آماری تحقیق می باشند. واژه های کلیدی : مدیریت پروژه- مدیریت ساخت– مدیریت ادعا- زمان-هزینه فهرست مطالب صفحه مقدمه 1 فصل اول: کلیات پژوهش 3 مقدمه 4 1-1 تعریف مسأله 8 1-2 اهمیت موضوع 9 1-3 سوالات تحقیق 10 1-4 اهداف تحقیق 10 1-5 پیشینه تحقیق 11 1-6 روش و ابزار گردآوری اطلاعات 13 1-7 روش تجزیه و تحلیل داده ها 13 1-8 جامعه آماری مورد پژوهش 14 1-9 قلمرو زمانی و مکانی و موضوعی تحقیق 14 1–10 مراحل تحقیق در یک نگاه 15 فصل دوم: مروری بر ادبیات موضوع16 مقدمه 17 2-1 بخش اول: مفاهیم و کلیات 18 2-1-1 تعریف پروژه18 2-1-2 پروژه های ساخت18 2-1-3 قراردادهای ساخت19 . 2-1-4 اجزاء اصلی قرارداد22 2-1-5 عوامل درگیر در یک پروژه23 . 2-1-5-1 کارفرما23 2-1-5-2 پیمانکار 24 2-1-5-3 مشاور 27 2-1-6 قراردادهای پیمانکاری 28 2-1-6-1 قراردادهای طراحی مهندسی (E) 28 2-1-6-2 قراردادهای تأمین تجهیزات( P) 28 2-1-6-3 قراردادهای EPC 29 2-2 بخش دوم: دعاوی30 2-2-1دعاوی موجه و غیر موجه31 . 2-2-2 انواع دعاوی32 2-2-2-1 دعاوی قراردادی32 2-2-2-2 دعاوی ضمن قرارداد32 . 2-2-2-3 دعاوی ارزش گذاری جدید33 2-2-2-4 دعاوی مساعدتی33 2-2-3 ادعا های متداول در قراردادها34 2-2-3-1 ادعاهای مربوط به محدوده و شرایط کار34 2-2-3-2 ادعاهای زمانی35 . 2-2-3-3 ادعاهای هزینه ای36 . 2-2-3-4 ادعاهای کیفی36 2-2-4 ادعا های متداول پیمانکاران در قراردادهای ساخت37 . 2-3 بخش سوم: تأخیر و دعاوی زمان43 2-3-1 تأخیر از منظر پیمانکاران44 .. 2-3-2 تأخیر در پروژه های ساخت و نصب در برخی کشور ها و مقایسه با ایران45 2-3-3 علل تأخیر در پروژه های عمرانی ملی50 2-3-4 عوامل مؤثر تأخیر در یک پروژه . 51 2-3-5 عوامل مؤثر ایجاد تأخیر در بخش مهندسی پروژه های EPC 52 2-3-5-1 عوامل داخلی 52 2-3-5-2 عوامل خارجی 54 2-4 بخش چهارم: هزینه و دعاوی هزینه 55 2-4-1 انواع هزینه 55 2-4-1-1 هزینه های مستقیم 55 2-4-1-2 هزینه های غیر مستقیم 55 2-4-2 ادعای هزینه ای متداول 56 2-4-2-1 ادعای هزینه بالاسری عمومی 56 2-4-2-2 ادعای هزینه بالاسری کار 57 2-4-2-3 دعاوی سود از بین رفته 57 2-4-2-4 دعاوی ایجاد وقفه در فعالیت و کارآیی تلف شده 58 2-4-2-5 دعاوی هزینه های تسریع 59 2-4-2-6 دعاوی تغییرات 60 2-4-2-7 دعاوی پیمانکار در قبال پرداخت دیر هنگام کارفرما 61 2-4-2-8 دعاوی پیمانکار همکار 61 2-5 بخش پنجم: مدیریت دعاوی 63 2-5-1 مدیریت ادعا از دیدگاه استاندارد مدیریت پروژه 63 2-5-2 روند مدیریت ادعا 65 2-5-3 مدیریت ادعا در قراردادهای طرح و ساخت 68 2-6 بخش ششم: ماهیت اختلاف و راه های حل و فصل 69 2-6-1 تحلیل نموداری حل اختلاف 70 2-6-2 تحلیل نموداری حل اختلاف به شیوه دادگاهی 71 2-6-3 تحلیل نموداری حل اختلاف به شیوه برون دادگاهی 72 2-6-4 فرق دعوا و اختلاف 73 2-6-5 راه های حل اختلاف 74 2-7 بخش هفتم: راهکارهای پیشنهادی برای پیشگیری 79 فصل سوم: روش تحقیق 85 مقدمه 86 3-1 مراحل تحقیق در یک نگاه 87 3-2 روند تحقیق 88 3-2-1مرحله اول 88 3-3مرحله دوم تحقیق: طراحی پرسشنامه 90 3-3-1 فاکتور احتمال وقوع 90 3-3-2 فاکتور میزان تأثیر 91 3-3-3 اعتبار و روایی پرسشنامه 92 3-4 مرحله سوم: جمع آوری نظرات 93 3-4-1 جامعه آماری مورد مطالعه 93 3-4-2 تعیین حجم نمونه 93 3-5 مرحله چهارم: محاسبه میانگین وزنی 95 3-5-1 پارامترهای شاخص میانگین وزنی 97 3-5-2 خلاصه اطلاعات و محاسبه میانگین وزنی 98 3-6 مرحله پنجم: محاسبه میانگین و تعیین 15 عامل مشترک 99 3-7 مرحله ششم: تعیین میزان درجه توافق (RAF) و درصد توافق( PA) 100 3-8 مرحله هفتم: ارائه راهکارهایی برای پیشگیری 103 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها 104 مقدمه 105 4-1 جمع آوری داده 106 4-1-1 طراحی پرسشنامه 106 4-1-2 پرسش شوندگان 107 4-2 محاسبه میانگین وزنی و رتبه بندی عوامل 109 4-2-1 اولویت بندی علل محتمل بروز دعاوی هزینه از دیدگاه سه گروه 110 4-2-2 اولویت بندی علل محتمل بروز دعاوی زمان از دیدگاه سه گروه 113 4-3 انتخاب 15 عامل برتر مشترک بین سه گروه 116 4-4 تعیین میزان توافق نظر 122 4-4-1 میزان توافق نظر در علل بوجودآورنده دعاوی هزینه 123 4-4-2 میزان توافق نظر در علل بوجودآورنده دعاوی زمان 127 4-5 ارائه راهکارهای پیشگیری 132 فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات 133 مقدمه 134 5-1 خلاصه یافته ها و نتایج تحقیق 136 5-2 پیشنهادات 141 5-1-2پیشنهادات اجرایی 141 5-2-2 پیشنهاد تحقیقات آتی 144 5-3 محدودیتهای پژوهش 145 منابع 146 در سال های اخیر افزایش تقاضای پروژه های ساخت که به دلایل مختلفی رخ داده است باعث گردیده که سالانه حجم زیادی از اعتبارات کشور صرف احداث و اجرای پروژه های ساخت گردد. پروژه های ساخت اهدافی چون هزینه، زمان و کیفیت را دنبال می کنند و آنچه این اهداف را تحت تأثیر قرار می دهد طرح دعاوی می باشد که به دلایل مختلف و متعدد با ادعای یکی از طرفین قرارداد نسبت به دیگری حاصل می گردد. این ادعا معمولا” درخواست کتبی با انضمام مدارک قراردادی است، که در خصوص جبران مالی و یا زمانی، یا تحقق سایر شرایط که از نظر قراردادی، موجب اختلاف درخواست کننده و طرف قرارداد یا کارفرماست بروز می کند. دعاوی معمولا” در دو حوزه زمان و هزینه مطرح می شوند. تأخیر یکی از مهمترین پدیده های رایج در پروژه های عمرانی کشور است که در طول سالهای گذشته در پروژه های ساده ساختمانی تا پیچیده آنها رخ داده است که به تبع آن موجبات راکد ماندن سرمایه و به تعویق افتادن بازگشت سرمایه، افزایش هزینه های جاری پروژه، کاهش قدرت بودجه تخصیص یافته به پروژه ناشی از افزایش نرخ تورم، معطل ماندن منابع، نارضایتی ذی النفعان، مردم و مشتریان و در نهایت از دست رفتن موضوعیت پروژه های وابسته به زمان می گردد. از طرف دیگر وجود موانع قانونی، برآورد نادرست احجام و هزینه ها، تأخیر در تخصیص بودجه مناسب به پروژه ها نیز اثرات منفی بسیاری بر روی زمان بندی و اجرای با کیفیت پروژه ها خواهند داشت که همگی زمینه و بستر طرح دعاوی در پروژه های ساخت را مهیا می سازند. با توجه به اهمیت موضوع ادعا در پروژه های ساخت کشور واختلافات و تبعات ناشی از آنها که اثرات مخربی برای به سرانجام رسیدن پروژه ها به همراه دارند لزوم شناسایی دلایل عمده ادعا در دو حوزه اصلی هزینه و زمان احساس گردید. این تحقیق با موضوعیت شناسایی عوامل اصلی محتمل بروز دعاوی ابتدا سعی در شناسایی عوامل اصلی دارد همچنین از آنجا که دعاوی در پروژه می تواند از سوی هر یک از طرفین قرارداد و دخیل و درگیر در پروژه مطرح گردد این عوامل به تفکیک از دیدگاه سه گروه اصلی پروژه های ساخت یعنی کارفرمایان، پیمانکاران و مشاوران سنجیده شده است. در نهایت عوامل مشترک مهم که از اولویت بیشتری نزد سه گروه برخوردار بودند تعیین گردیده و میزان درصد توافق نظر آنها برآورد می گردد. به منظور جمع آوری داده ها پرسشنامه ای تهیه و در بین جامعه آماری مورد مطالعه توزیع گردید. ارزیابی داده ها نیز با بهره گرفتن از نرم افزارهای SPSS، Excell صورت پذیرفت. در انتهای پژوهش نیز با توجه به عوامل تعیین شده راهکارهای پیشنهادی جهت کاهش احتمال بروز دعاوی در پروژه های ساخت کشور ارائه گردیده است. مقدمه دعاوی بخش جدایی ناپذیری از قراردادهای مدرن هستند که امروزه رخداد آن در پروژه های صنعتی امری معمول تلقی می شود. مفهوم ادعا در قرارداد، مفهوم جدیدی نیست؛ اما نکته تاریک آن، شیوه مدیران در ارزیابی و سنجش اثر بخشی فرایند ادعا و چکونگی پاسخگویی به آن می باشد. بر پایه چنین نگاهی، مطالعات و تحقیقات گسترده ای بر روی جنبه های مختلف دعاوی انجام شده است.(باری1، 2000) بکارگیری کلمه” ادعا” نوعی واکنش احساسی به دنبال دارد که در بیشتر مواقع با مفاهیم اتهام و تلافی همراه است. این مفهوم همچنین با نتایجی از قبیل در هم شکستن روابط، تضاد دیدگاه ها و نیاز به حکمیت و داوری همراه است که مجموع این موارد به بروز تأخیر در انجام کارو پرداخت هزینه های گزاف میانجامد. (برادلی و لانگفورد2 ، 1987) برای پرهیز از رخداد چنین مواردی، از سال 1985 تا 1994 تحقیقات متعددی بر روی دعاوی صورت گرفته که در پی این بررسی ها، دو راه حل برای پیشگیری از اینگونه موارد ارائه شد.(اسکات3، 1992) 1- بازبینی جزئیات مفاهیم حقوقی موجود در بندهای قرارداد 2- تخصیص ریسک به قراردادها همچنین تأخیر در پروژه های عمرانی یکی از متداولترین مسائل و مشکلات در اجرای این گونه پروژه هاست. تأخیردراجرای پروژه های عمرانی موجب راکد ماندن سرمایه و به تعویق افتادن بازگشت سرمایه، افزایش هزینه های جاری پروژه، کاهش قدرت خرید بودجه پروژه به علت افزایش نرخ تورم، معطل ماندن منابع و عدم بکارگیری آن در سایر پروژه ها، از دست رفتن موضوعیت پروژه های وابسته به زمان و اختلاف طرفهای درگیر در پروژه به دلیل تحمیل هزینه های مازاد و نارضایتی مردم، مشتریان و ذی النفعان می شود.(فهیمی آزاد ،1381) که در اغلب موارد ادعا را از سوی طرف ین ذی النفع پروژه به همراه خواهد داشت . چنانچه به دلایل بروز اختلافها که نهایتا” منجر به دعاوی می شوند توجه نگردد، ریسک بروز آنها در پروژه دخالت داده ایم که گاها” توجیه پذیری طرح را نیز زیر سوال می برد. لذا توجه به منابع بالقوه بروز دعاوی که غالبا” در دو حوزه زمان و هزینه رخ می دهند و نیز مدیریت صحیح آنها در پروژه ها علی الخصوص پروژه های بزرگ مانند پروژه های ساخت که دارای حجم بالای مالی و نیز عوامل متعدد در گیر در آنها می باشد امری بدیهی محسوب می شود. این مبحث را مدیریت دعاوی نامیدند.

پایان نامه طراحی چارچوب مفهومی سیستم مدیریت ایده ها در بخش دولتی مدیریت ایده ها ، بخش دولتی، چهارچوب مفهومی، خلق ایده، ساماندهی ایده، اجرای ایده . فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول : مقدمه و کلیات طرح پژوهش………………………………………………………………………………………………. 1 1_1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2 1_2 بیان مسئله پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………. 2 1_3 اهمیت و ضرورت پژوهش………………………………………………………………………………………………………………. 4 1_4 هدف پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………. 6 1_4_1 هدف اصلی :……………………………………………………………………………………………………………………………….. 6 1_4_2 اهداف فرعی : ……………………………………………………………………………………………………………………………. 6 1_5 سوالات پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………… 6 1_6 روش کلی پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………. 6 1_7 جامعه و نمونه آماری:………………………………………………………………………………………………………………………. 7 1_8 قلمرو پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………… 7 1_9 مراحل انجام پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………….. 7 1_10 جنبه جدید بودن و نوآوری:…………………………………………………………………………………………………………. 7 1_11 تعریف واژگان…………………………………………………………………………………………………………………………………. 8 فصل دوم : ادبیات پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………… 10 2_1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 11 2_1 _1 تعریف ایده: ……………………………………………………………………………………………………………………………. 11 2_1_2 ایده های بدیع یا قدیمی؟……………………………………………………………………………………………………… 15 2_2 اهمیت نوآوری و مدیریت نوآوری………………………………………………………………………………………………… 16 2_2_1 انواع نوآوری……………………………………………………………………………………………………………………………… 17 2_2_2 فرایندهای نوآوری…………………………………………………………………………………………………………………… 18 2_3 فرایند خلق ایده……………………………………………………………………………………………………………………………. 21 2_4 مدل انتقال خلاقیت………………………………………………………………………………………………………………………. 24 2_5 نوآوری و اجماع ایده ها………………………………………………………………………………………………………………… 25 2_6 منابع ایده……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 27 2_7 مدیریت ایده ها……………………………………………………………………………………………………………………………… 28 2_7_1 ارزش مدیریت ایده ها در فرایند نوآوری………………………………………………………………………………. 30 2_7_2 مروری بر تاریخچه مدیریت ایده ها………………………………………………………………………………………… 31 2_7_2_1 نسل صفر…………………………………………………………………………………………………………………………….. 32 2_7_2_2 نسل یک……………………………………………………………………………………………………………………………… 32 2_7_2_3 نسل دوم……………………………………………………………………………………………………………………………… 33 2_7_2_4 نسل سوم……………………………………………………………………………………………………………………………. 33 2_7_3 فرایندهای مدیریت ایده ها…………………………………………………………………………………………………….. 34 2_7_4 مدیریت ایده ها در دولت و بخش عمومی…………………………………………………………………………….. 39 2_8 معرفی مدلی برای نوآوری در بخش عمومی………………………………………………………………………………. 41 2_9 مدیریت ایده ها و فرهنگ سازمانی……………………………………………………………………………………………… 46 2_10 خلاصه فصل دوم و جمع بندی:………………………………………………………………………………………………. 46 فصل سوم : روش پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………. 49 3_1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 50 3_2 مبانی پژوهش کیفی……………………………………………………………………………………………………………………… 50 3_3 استراتژی پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………….. 51 3_4 تدوین پروتکل و انجام مصاحبه……………………………………………………………………………………………………. 52 3_5 انتخاب مصاحبه شوندگان…………………………………………………………………………………………………………….. 53 3_6 دسته بندی داده ها……………………………………………………………………………………………………………………….. 55 فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………………. 56 4_1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 57 4_2 تجزیه و تحلیل اطلاعات مصاحبه های اولیه………………………………………………………………………………. 57 4_3 طراحی سیستم مدیریت ایده ها………………………………………………………………………………………………….. 64 4_3_1 طراحی مدل فرایند خلق ایده ها…………………………………………………………………………………………. 65 4_3_1_1 ایجاد رویدادهایی برای خلق ایده………………………………………………………………………………………. 65 4_3_1_2 کنترل منابع ایده………………………………………………………………………………………………………………… 66 4_3_1_3 کنترل بر فعالیت های خلق ایده………………………………………………………………………………………. 67 4_3_1_4 پایش و فیلتر ایده ها در مرحله خلق……………………………………………………………………………….. 67 4_3_1_5 تاثیر استراتژی بر خلق ایده ها………………………………………………………………………………………….. 68 4_3_1_6 پایش و تنظیم فرایند خلق ایده……………………………………………………………………………………….. 69 4_3_2 طراحی مدل فرایند مدیریت ایده ها……………………………………………………………………………………… 71 4_3_2_1 اخذ ایده ها:………………………………………………………………………………………………………………………… 71 4_3_2_2 برچسب گذاری ایده ها ……………………………………………………………………………………………………. 74 4_3_2_3 ذخیره و نگهداری ایده ها………………………………………………………………………………………………….. 76 4_3_2_4 ساماندهی و دسته بندی ایده ها در استخر ایده…………………………………………………………….. 77 4_3_2_5 اشاعه ایده ها……………………………………………………………………………………………………………………… 79 4_3_2_6 مسیرگزینی…………………………………………………………………………………………………………………………. 80 4_3_3 فعالیت های مرتبط با توسعه و اجرایی سازی ایده ها………………………………………………………….. 82 4_3_3_1 تحلیل و بررسی:…………………………………………………………………………………………………………………. 85 4_3_3_2 غربال گری:…………………………………………………………………………………………………………………………. 85 4_3_3_3 پرورش و توسعه ایده:………………………………………………………………………………………………………… 85 4_3_3_4 شبکه متخصصین……………………………………………………………………………………………………………….. 85 4_3_3_5 ارزیابی و انتخاب…………………………………………………………………………………………………………………. 86 4_3_3_6 اجرا………………………………………………………………………………………………………………………………………. 86 4_4 ممیزی و بروز رسانی سیستم طراحی شده………………………………………………………………………………… 86 4_4_1 مشخصات سازمان هدف………………………………………………………………………………………………………….. 87 4_4_3 انجام مصاحبات ممیزی مدل………………………………………………………………………………………………….. 89 4_4_4 مدل به روز شده سیستم مدیریت ایده ها…………………………………………………………………………….. 90 4_4_4_1 حذف مرحله فیلتراسیون از فرایند خلق ایده ها……………………………………………………………. 90 4_4_4_2 انجام فیلتراسیون در مرحله ساماندهی ایده ها……………………………………………………………….. 91 4_4_4_3همسو سازی فرایند خلق ایده با استراتژی و کسب و کار اصلی سازمان ها………………….. 91 4_6 خلاصه فصل چهارم………………………………………………………………………………………………………………………. 95 فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات……………………………………………………………………………………………… 96 5_1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 97 5_2 اعتبارسنجی و روایی پژوهش………………………………………………………………………………………………………. 97 5_2 تحلیل نتایج پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………… 98 5_2_1 پاسخ سوال شماره 1……………………………………………………………………………………………………………….. 98 5_2_2 پاسخ سوال شماره 2……………………………………………………………………………………………………………….. 99 5_2_3 پاسخ سوال شماره 3…………………………………………………………………………………………………………….. 102 5_2_4 پاسخ سوال شماره 4…………………………………………………………………………………………………………….. 102 5_3 تبیین نظری نتایج………………………………………………………………………………………………………………………. 102 5_4 بحث…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 103 5_5 رهنمودهای حاصل از پژوهش…………………………………………………………………………………………………… 106 5_6 پیشنهادهایی برای پژوهش های آتی………………………………………………………………………………………… 108 5_7 محدودیت های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………… 108 فهرست منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………………………………….. 110 6 فهرست منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………. 111 6_1 فهرست منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………….. 111 6_ 2 فهرست منابع لاتین………………………………………………………………………………………………………………….. 112 مقدمه در چند سال اخیر که به شکل حرفه ای به عنوان مشاور در سازمان های مختلف وظیفه طراحی، اجرا و نگهداشت برنامه های ایده یابی و پیشنهادگیری از کارکنان را برعهده داشته ام، سوال مهمی ذهن من را درگیر ساخته است! چرا برنامه های خلق ایده و پیشنهادگیری با جود اینکه در اکثر سازمان های دنیا با موفقیت همراه بوده اند متاسفانه در ایران توفیق چندانی نداشته اند؟ مدتهاست که در شرق و غرب دنیا سیستمها و برنامه هایی برای ایجاد نوآوری و استفاده از گنجینه افکار عمومی طراحی و اجرا شده است. بسیاری از ما با داستان موفقیت پروفسور آمریکایی آقای دمینگ در پایه گذاری مدیریت کیفیت، کایزن و نظام پیشنهادها در ژاپن آشنا هستیم و اینکه تئوری های او علی رغم موفقیت در شرق نتوانست در خود آمریکا توفیق چندانی کسب کند. غربی ها برای حل این مشکل اقدام به تغییر این سیستم ها بر مبنای ویژگیهای سازمانی و بویژه فرهنگ مختص بخود نمودند و برنامه هایی را با عناوین مدیریت ایده ها و مدیریت نوآوری طراحی کردند. مطالعه سازمان های شرقی و غربی در چگونگی بهره گیری از ایده ها و افکار ذینفعانشان و بررسی علل موفقیت آنها فکر من را به این موضوع جلب کرد که استفاده صرف از سیستمها و نظامهای مدیریتی که در کشورها و فرهنگ های دیگر با موفقیت همراه بوده اند، تضمین کننده موفقیت آنها در ایران نمی باشد. 1_2 بیان مسئله پژوهش امروزه اکثر سازمانها مواجه با یک نیاز اضطراری هستند و آن بکارگیری ایده ها و فرصت های جدید برای مقابله با فشارهای رقابتی و نیازهای مدوام در حال تغییر ذینفعان و مشتریان است. رکود اقتصادی فعلی نیز بسیار بر شدت نیاز به نوآوری در صنایع مختلف افزوده است. اما چگونه و از کجا می توان به این ایده ها دست یافت؟ این سوال ما را بسوی استفاده از فکر و اندیشه کارکنان و ایده های خلاقانه ایشان جهت حل مسائل و مشکلات سازمان سوق می دهد و از آنجا که مدیریت صحیح این ایده ها و اندیشه ها باعث مسیر دهی به افکارکارکنان شده و دستیابی به راهکارهای اجرایی را ساده تر می سازد، لذا وجود سیستمی جهت خلق، جمع آوری، کنترل، بررسی و اجرای این ایده ها لازم است. در نتیجه لازم است سیستمی وجود داشته باشد تا از طریق آن، کارکنان برای ارائه ایده در زمینه های قابل بهبود، هم اندیشی و مشارکت کنند و بین ایده های آنان پیوند برقرار شود تا ایشان بتوانند ضمن الهام گرفتن از ایده های یکدیگر، با بکار بردن تکنیک‌های هم فکری، هم اندیشی و خلاقیت، ایده های خود را به راهکارهای اجرایی جهت توسعه فرهنگ کارآفرینی تبدیل کنند. در سازمانها و شرکت های معتبر جهان و بویژه در اروپا، با راه اندازی سیستم مدیریت ایده ها برای کارکنان خلاق در هر لحظه این امکان را فراهم می آورند تا ایده های خلاقانه ایشان در اسرع زمان، ثبت، کنترل، بررسی و اجرا گردد. از جمله این شرکت ها می توان به شرکت حمل و نقل ریلی سوئیس با بیش از 28 هزار پرسنل (Spada, 2012) و کمپانی انفورماتیک ولو که با بیش از 5000 کارمند در 35 کشور جهان خدمات IT ارائه می دهد (Stenmark, 2001) اشاره کرد. در ایران و بخصوص در بخش دولتی نیز تلاشهایی در راستای بکارگیری ایده های کارکنان در قالب نظام پیشنهادها، گروه های کیفیت و بهره وری و حلقه های حل مسئله شده است. اما تا کنون سیستم منسجمی بر اساس ویژگی های بومی جهت ساماندهی به ایده های کارکنان طراحی نشده است. لذا در این پژوهش سعی شد تا چاچوب مفهومی سیستم مدیریت ایده ها جهت استفاده در بخش دولتی طراحی و ارائه گردد. 1_3 اهمیت و ضرورت مسئله پژوهش صاحبنظران مدیریت درباره استفاده از خلاقیت، نوآوری، ایده ها، پیشنهادها و راهکارهای اصلاحی کارکنان و سایر ذینفعان سازمان مطالعات مفصلی انجام داده اند. البته این موضوع در ایران در پژوهشهای اندکی مورد مطالعه قرار گرفته است. از دهه 1990 شاهد افزایش چشمگیر توجه به خلاقیت و نوآوری و همچنین کتاب و مقالات، دوره های آموزشی و سایتهای اینترنتی متنوع در این رابطه بودیم. در واقع چندین عامل مهم چنین روندی را شکل داده است. از نظر فلوریدا جهانی شدن، برجسته شدن نقش دانش، افزایش تاکید بر تحول و توسعه هایی که در محیط اطراف افراد اتفاق می افتد ازجمله این عامل ها می باشد.(Florida, 2002) اما مسئله خلاقیت یک جز مهم توسعه فرهنگ سازمانی نیز بوده است. خلاقیت به پندار نو گرایی و همچنین تعهد به بقا در یک محیط نا امن و مدام در حال تغییر مربوط می شود. آن را می توان به ارتباط بین سازمانها و کارکنانشان پیوند داد چرا که هر چقدر این تغییرات سریعتر ایجاد می شود و دانش ها با سرعت بیشتری متحول می شوند، اوضاع پیچیده تر از قبل شده و کارکنان از اهمیت بیشتری برخوردار می گردند و این دغدغه را برای سازمان ها ایجاد می کند که آیا او (کارمند) خلاقیتی از خود ارائه خواهد داد!؟ از خلاقیت به عنوان یک پدیده پیچیده یاد می شود و ایساکسن و پوچیو(1993) دامنه خلاقیت را به چهار قسمت 1-شخص 2- فرایند 3- محصول و 4- محیط تقسیم کرده اند. امبی (1983) بعد محصول را بارز دیده و آن را این چنین بیان می کند:” یک محصول و یا خدمت تا جایی خلاقانه است که مشاهده گران با صلاحیت بطور مستقل آن را قبول داشته باشند. مشاهده گران صلاحیت دار افراد آشنا به آن حوزه ای هستند که محصول یا خدمت در آن کاربرد دارد بنابراین خلاقیت می تواند به عنوان کیفیت محصول عنوان شود. در بحث ادبیات مربوط به خلاقیت اجماع مشخصی در بین پژوهشگران روی معنی آن وجود دارد که بر محور تازگی و کاربردی بودن متمرکز است بطوریکه مام فورد(2003) عنوان می کند ” ظاهرا ما پژوهشگران خلاقیت به یک توافق کلی راجع به خلاقیت دست یافته ایم و آن تولید محصولات نو و سودمند است.” اما چیزی که در این پژوهش مورد نظر ماست به مدیریت خلاقیت مربوط می شود، تلاشی در راستای ارتقای خلاقیت در سازمان است که از دیدگاه گاسپرز(2002) می تواند به زیر سیستم هایی چون اقلیم خلاق، تفکر خلاقانه و مدیریت ایده ها تقسیم شود. (Mark, 2009) عملکرد مدیریت ایده ها را نیز می توان به سه بخش استخراج ایده، فرود ایده و پیگیری ایده تقسیم کرد. اولین بخش مربوط به تمایل کارمند برای تسهیم ایده خود با سازمان مربوط می شود و این تنها زمانی اتفاق می افتد که محیط فرهنگی اطراف ایده دهنده مناسب باشد. مرحله دوم هم بیانگر جا انداختن ایده در سازمان است و در این شرایط عامل های فرهنگی باید پشتیبانی کننده ایده دهنده باشند و مرحله آخر هم مربوط به پروراندن ایده وتبدیل آن به یک پیشنهاد پروژه می باشد که نیازمند زیر ساخت های مناسب در سازمان است. (Dijk, 2002) در واقع مدیریت ایده ها به فرایند دریافت و جمع آوری ایده ها و سازماندهی و عملی ساختن آنها در سازمان اطلاق می شود. مدیریت ایده فضایی را فراهم می کند که در آن، ایده ها جمع آوری شوند، مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گیرند و سپس برترین ها انتخاب شده، در صورت لزوم توسط تیم های بهبود تصحیح و عیب یابی گردند و به اجرا در آیند. در سخن کوتاه ، مدیریت ایده به سازمان اطمینان می دهد که هیچ ایده ای مفقود نمی شود و از حافظه سازمان پاک نمی شود و تمام ایده ها، در راستای ایجاد بهبود و نوآوری در سازمان بکار گرفته می شوند. (Shockley, 2006) 1_4 هدف پژوهش 1_4_1 هدف اصلی : طراحی سیستم مدیریت ایده ها در بخش دولتی ایران 1_4_2 اهداف فرعی : شناخت عناصر سیستم مدیریت ایده ها شناسایی فرایند مدیریت ایده ها 1_5 سوالات پژوهش سیستم مدیریت ایده ها در بخش دولتی ایران چگونه است؟ عناصر سیستم مدیریت ایده ها چیست؟ فرایند مدیریت ایده ها چگونه است؟ روابط بین عناصر فرایند مدیریت ایده ها چگونه است؟ 1_6 روش کلی پژوهش این پژوهش بصورت کیفی انجام می شود بدین صورت که محقق از طریق 1- مطالعه و دسته بندی ادبیات تحقیق 2- جمع آوری و کدگذاری و دسته بندی مشاهدات شخصی در سازمان های دولتی و همچنین 3- مصاحبه با مدیران و کارکنان سازمان های مختلف دولتی و جمع آوری اطلاعات به طراحی سیستم مدیریت ایده ها اقدام می کند. همچنین این پژوهش فرضیه نداشته و به همان سوالات پژوهش اکتفا شده است. 1_7 جامعه و نمونه آماری: