واژگان کلیدی : تبلیغات موبایل , بازاریابی موبایل , سرویس پیام کوتاه (sms )

فهرست مطالب

عنوان                                                                                       صفحه   

فصل اول : کلیات تحقیق                  

1-1. مقدمه  ………………………………….        1

1-2. بیان مسئله…………………………………………………………………………….          3

1-3. ضرورت و اهمیت………………………………………………………………..          4

1-4. اهداف تحقیق……………………………………………………………………………          6

1-5. فرضیات تحقیق…………………………………………………………………           6

1-6. سوالات  تحقیق……………………………………………………          7

1-7. . مشکلات و محدودیت های تحقیق…………………………………………………………..          7 

1-8. ساختار کلی پایان نامه…………………………………………………………………………          7

1-9. تعریف واژگان کلیدی ………………………………………………………………………..           7

فصل دوم : ادبیات تحقیق

2-1. مقدمه…………………………………………………………………………………………..        9

2-2. بازاریابی سیار…………………………………………………………………………………       10

2-2-1. ویژگیهای تلفن همراه از منظر بازاریابی…………………………………………………….       11

2-2-2. مفهوم تبلیغات……………………………………………………………………………….       13

2-2-3. رسانه های سنتی تبلیغات……………………………………………………………………        14

2-2-4. طبقه بندی تبلیغات موبایلی…………………………………………………………………..        15

2-2-5. تبلیغات پیامکی………………………………………………………………………………       17

2-2-6. پاسخ به تبلیغات پیامکی………………………………………………………………………      22

2-2-7. عوامل موثر بر اثر بخشی و پذیرش تبلیغات پیامکی…………………………………………       23

2-2-7-1. بکار بردن مفهوم بازاریابی بر مبنای اجازه……………………………………………….      23

2-2-7-2. شخصی سازی…………………………………………………………………………….      26

2-2-7-2-1. شخصی سازی بر اساس مکان……………………………………………………………..      26

2-2-7-2-2. شخصی سازی بر اساس زمان ……………………………………………………………..      27

2-2-7-2-3. شخصی سازی براساس ترجیحات مشتری…………………………………………………..      28

2-2-7-3. خصوصیات دموگرافیک……………………………………………………………………..        29

2-2-7-4. گرایشات فرهنگی…………………………………………………………………………….       30

2-2-7-5. کاربرد پذیری یا سودمندی ……………………………………………………………………       32

2-2-7-6. رعایت حریم شخصی………………………………………………………………………….      36

2-2-7-7. اعتبار تبلیغات و آشنایی با برند………………………………………………………………..      38

2-3. تئوریها و مدلهای ارائه شده برای تبلیغات موبایلی…………………………………………………..      39

2-3-1. مدل پارک و همکارانش…………………………………………………………………………..     42

2-3-2. مدل ریتی پنت و همکارانش………………………………………………………………………      45

2-3-3. مدل اسکارل و همکارانش……………………………………………………………………….      48

2-4. پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………..      52

2-4-1. تحقیقات خارجی………………………………………………………………………………… .     52

2-4-2. تحقیقات داخلی …………………………………………………………………………………..      58

2-5. چارچوب مفهومی تحقیق……………………………………………………………………………      63

فصل سوم : روش تحقیق

3-1. مقدمه ……………………………………………………………………………………………….     68

3-2. روش تحقیق…………………………………………………………………………………………     68

3-3. جامعه آماری ………………………………………………………………………………………..     69 

3-4. نمونه آماری …………………………………………………………………………………………    69  

3-5. ابزار سنجش ………………………………………………………………………………………..    69

3-6. روایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………….    71

3-7. پایایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………….    72

3-8. تجزیه و تحلیل داده ها ……………………………………………………………………………..    73

فصل چهارم:  تجزیه و تحلیل داده ها

4-1. مقدمه ………………………………………………………………………………………… ……   75

4-2. تحلیل  توصیفی ……………………………………………………………………………………..    75

4-2-1. توصیف جمعیت شناختی …………………………………………………………………………     75

4-2-2. جنسیت پاسخ دهندگان ……………………………………………………………………………     76

4-2-3. سن پاسخ دهندگان ……………………………………………………………………………….     76

4-2-4. شغل پاسخ دهندگان ………………………………………………………………………………    77

4-2-5.  تحلیل توصیفی پاسخ های پاسخ دهندگان ……………………………………………………….     78

4-2-5-1. نظرات پاسخ دهندگان در مورد همراه داشتن تلفن همراه در تمام طول روز…………………………   78

4-2-5-2. تعداد پیامک های ارسالی در هفته………………………………………………………………    79

4-2-5-3.  علت استفاده از پیامک…………………………………………………………………………..  80

4-2-5-4. نظرات پاسخ دهندگان در مورد محتوای پیامک تبلیغاتی…………………………………………..   81

4-2-5-5. رتبه بندی نظرات پاسخ دهندگان در مورد محتوای پیامک تبلیغاتی………………………………..    81

4-2-5-6.  نگرش پاسخ دهندگان نسبت به پیامک های تبلیغاتی……………..   82

  4-2-5-7.  نظرات پاسخ دهندگان در خصوص کسب اجازه قبل از ارسال پیامک های تبلیغاتی ……..    82

4-2-5-8.  نظرات پاسخ دهندگان در خصوص شخصی سازی پیامک های تبلیغاتی ……………….   83

4-2-5-9. واکنش پاسخ دهندگان در خصوص آشنایی با برند …………………..   83

4-2-5-10. واکنش پاسخ دهندگان به هنگام دریافت پیامک های تبلیغاتی ………………     84

4-2-5-11.  نظرات پاسخ دهندگان در خصوص ترغیب پیامک های تبلیغاتی به خرید………  84  

4-2-5-12.  نظرات پاسخ دهندگان در خصوص ارسال پیامک های تبلیغاتی به دیگران………………………………………      84 

4-2-5-13. نظرات پاسخ دهندگان در خصوص ترغیب پیامک های تبلیغاتی به خرید……..      84

4-2-5-14.  نظرات پاسخ دهندگان در خصوص احتمال خرید محصولات تبلیغ شده از طریق پیامک….84    

4-3. تحلیل استنباطی و آزمون فرضیات ……………………………………………     85 

4-3-1. فرضیات پژوهش …………………………………………………………………..      85

4-3-2. نتیجه گیری  ……………………………………………………………………………………….     94

فصل پنجم :  نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1.  مقدمه …………………………………………………………..      96

5-2. یافته های تحقیق ………………………………………………………………..        96

5-3.  بحث و نتیجه گیری ……………………………………………………………………. …………       97 

5-4.  محدودیت های تحقیق ……………………………………………………………      100   

5-5.  پیشنهادات …………………………………………………………………………………….       100

5-6 . پیشنهادات برای تحقیقات آینده ………………………………………………………………..       101

 

6 .    فهرست منابع …………………………………………………………..       103

7. پیوست ها

6-1. پیوست اول : نمودارها ……………………………………………………………………….       107

6-2. پیوست دوم : پرسشنامه آنلاین ……………………………………………………     113 

6-3.  پرسشنامه  شخصی ………………………………………………………………..     118

 

• مقدمه

توسعه قابل توجه اطلاعات و فناوری ، حرکت به سمت ارتباطات بازاریابی شخصی شده را تسریع بخشیده است. یکی از شیوه های این نوع بازاریابی ، ارسال تبلیغات پیام کوتاه 1 می باشد که طی سال های اخیر بین اهالی تجارت و جوانان محبوبیت بالایی پیداه کرده است. ارسال پیام کوتاه همچنین یک روش بازاریابی است که در صورت آگاهی از عوامل موثر در اثربخشی آن می توان از این ابزار به صورت بهینه در جهت ارتقا سازمان و رونق کسب و کار استفاده کرد بخصوص در گردشگری که ویژگیهای منحصر این ابزار تبلیغاتی شامل دسترسی  دایم ، تعامل دو طرفه ، ارسال فوری پیام، سطح پوشش بالا و فراوانی رویت، ایجاد پایگاه داده ها ، خوانده شدن پیام،  دارا بودن قابلیت های سیستم اطلاعاتی جغرافیایی 2 و سیتم اطلاعاتی مکانی  3 میتوان از آن بعنوان کانال بازاریابی شخصی 4 و بازاریابی ویروسی حداکثر استفاده را برد.  ولی متاسفانه در کشور ما از این رسانه به صورت مفید و منطقی و جهت دار استفاده نمی شود که گاها نتیجه عکس می دهد و باعث ناراحتی و نارضایتی مشتریان نیز می شود. رشد مداوم رقابت در بازار، درک مشتریان را به عنوان موضوع مهمی در بازاریابی برجسته کرده است بنابراین امروزه سازمانها برای دوام در چنین فضایی، توجه خود را از بازار محصول و فروش محور ، به بازاریابی مشتری محور معطوف کرده اند.

ر فتار مصرف کننده در طراحی کمپین های تبلیغاتی نقش حیاتی ایفا می کند ، با علم به نحوه ی رفتار مخاطبان است که می توان رسانه و پیام مناسب را انتخاب کرد.

لذا در چنین فضایی داشتن درک صحیح از مصرف کنندگان مزیتهای متعددی را در بردارد این مزیتها شامل کمک به مدیران در جهت تصمیم گیری و انتخاب بازار هدف ، تهیه یک پروفایل برای مشتریان ، کمک به قانون گذاران و تنظیم کنندگان برای طراحی  بهتر تبلیغات و نهایتا  کمک به مصرف کنندگان برای تصمیم گیری بهتر می باشد.

• 
   علیرغم نفوذ بالای تبلیغات پیام کوتاه و رشد مستمر آن در چند سال اخیر در کشور و استفاده روز افزون شرکتها از این ابزار تبلیغاتی ، به طور کلی موفقیت این ابزار به پذیرش آن توسط مشتریان بستگی دارد. با این وجود ، پژوهشهای محدودی در این حوزه صورت گرفته است و نتایج بدست آمده نیز متفاوت و در بین کشورها و نمونه های آماری مختلف ، غیر یکسان هستند .لذا با وجود فراوانی استفاده از این ابزار در سالهای اخیر در کشور لزوم شناسایی عوامل موثر بر اثر بخشی این تبلیغات از دیدگاه مصرف کنندگان ایرانی مشهود می باشد. بعلاوه ، تبلیغات پیام کوتاه جز ارتباطات  تعاملی است که  برای استفاده از آن در بازاریابی 3 سطح وجود دارد (سید رضا سید جوادین – رحیم اسفیدانی). سطح اول ، ارسال پیام برای طیف کثیری : ساده ترین روش که در ایران استفاده زیادی از آن می شود. سطح دوم ، علاوه بر ارسال پیام ، دریافت بازخورد از پیام است . بازاریابی صرفا معرفی کردن کالا نیست قبل از آن نیاز است که دیدگاه ها و سلایق مشتری را نیز دریافت کرد. سطح سوم ، فروش محصول به طور کامل ازاین طریق . بنابراین سطح دوم از بازاریابی به وسیله موبایل بسیار کارآمد است که بنظر می رسد متاسفانه در ایران خیلی استفاده نشده است در حالیکه با بهره گرفتن از این روش است که محصولی متناسب با سلیقه مشتری طراحی می شود. به دلیل هزینه نسبتا پایین تبلیغات پیامکی، استفاده از آن در کشور ما، روز به روز در حال افزایش است. امروزه بسیاری از کسب و کارها، تبلیغات پیامکی خود را به صورت رندم و بدون در نظر گرفتن مشخصات فردی ، به انبوهی از مخاطبان ارسال می کنند که در نتیجه بسیاری از افراد از این تاکتیک بازاریابی سهل انگارانه، آزرده خاطر شده که این می تواند نه تنها اثربخشی این ابزار را تا حد زیادی کاهش دهد حتی گاهی موجب تخریب نام برند می شود. بنابراین این تحقیق سعی دارد برای استفاده هر چه اثر بخش تر از این رسانه به عنوان یک ابزار تبیلغاتی ، فاکتورهایی که می تواند بر پاسخ مشتریان به پیامک های تبلیغاتی ، تاثیر گذار باشد را بررسی کرده تا بتواند رهنمودهایی برای کسب و کارهای مختلف و به ویژه در حوزه گردشگری فراهم آورد. هدف از این پژوهش نیز بررسی عوامل موثر در پذیرش این نوع تبلیغات و تعامل مشتریان با شرکتهای فرستنده تبلیغات  پیام کوتاه می باشد ، در مجموع استفاده از این رسانه ی تبلیغاتی باید با شناخت  مخاطب همراه بوده و بعنوان یک ابزار مکمل بازاریابی به کار  گرفته شود.بیان مسئله :

• ضرورت و اهمیت

فن آوری و تکنولوژی درعرصه تجارت نیز رخنه کرده است. بزرگترین مانع دنیای تجارت، عدم دسترسی کاربران به اطلاعات در حال حرکت بود که امروزه این مشکل توسط شبکه های بی سیم و سیاررفع شده است (Marina Laškarin) .

در حال حاضر که سرعت و صحت تصمیم گیری بعنوان یک عامل اساسی دربرتری نسبت به رقبا مطرح می باشد فناوری های موبایل و ابزارهای سیار می توانند با بهره گرفتن از ویژگیهای سیار بودن و فراگیر بودن خود ، ارتباط سازمان را با مشتریان1 و همچنین شرکای تجاری2 خود به هنگام و به روز کرده و با جمع آوری اطلاعات از آنها به تصمیم گیری مدیران کمک کرده و برای سازمان مزیت رقابتی ایجاد کنند.

تغییر در ویژگی های مصرف کننده نهایی و سلیقه ها وشیوه های تصمیم گیری و تغییرات دائمی در صحنه رقابت جهانی باعث شده است که بین صنعت جهانگردی و فناوری اطلاعاتی ، پیوندی قوی تر به وجود آید. (سید محمد اعرابی  ) .

  نفوذ سریع تلفن های موبایل بهمراه توسعه فناوری باعث ایجاد یک رسانه بازاریابی جدید بنام تبلیغات موبایل گردیده است  (Faraz Saadeghvaziri and Hamid Khodadad Hosseini  ).

تبلیغات موبایل در ترویج گردشگری نقش مهمتری ایفا می کنند. اگر چه شرکتهای توریستی هنوز بودجه های هنگفتی را  برای تبلیغات در تلویزیون ، رادیو ، چاپ و وب هزینه می کنند اما شرکتهایی در فرایند برگشت سرمایه موفق اند که روی تبلیغات موبایل تمرکز کنند (Marina Laškarin) .

پیشرفت فناوری ، این توان را به سازمان های گردشگری می دهد تا بتوانند وظایف خود را انجام دهند و محصولات و خدماتی را عرضه نمایند که با تقاضای شخصی افراد سازگار باشد ( Ruth Retti, Ursha Grandcolas) .

با بیش از یک میلیون مصرف کننده تلفن های هوشمند، این وسایل در تبلیغات سیار نقش فزاینده و قابل توجهی را ایفا خواهند کرد. بعلت افزایش بالای فروش این وسایل که بتدریج در حال جایگزین شدن با کامپیوترهای دسک تاپ و نوت بوک هستند آینده ی فعالیتهای بازاریابی و تبلیغات ، قطعا روی وسایل موبایل متمرکز خواهد بود که تعداد در حال رشد کمپین های بازاریابی سیار آنرا تصدیق می کند. (Marina Laškarin) .

امروزه با پیشرفت فناوری ، کارکردهای موبایل نیز ارتقا پیدا کرده است و علاوه بر ارتباطات به یک ابزار تبلیغاتی برای اکثر شرکت ها تبدیل شده است  به طوری که  در حال  حاضر بیشتر شرکت ها بخشی از تبلیغات و بازاریابی خود را به وسیله تلفن همراه انجام می دهند.

اساس و پایه بازاریابی موبایل ، بازاریابی پیام متنی (sms) که مقرون به صرفه ترین روش برای دسترسی به مشتریان جدید و احتمالی در هر زمان و هر مکان می باشد.

(Farley & Barwise (2005  ، در یک  تحقیق  تجربی از  بازاریابی تعاملی در 5 بازار توسعه یافته بزرگ  (آمریکا، ژاپن، آلمان، انگلیس و فرانسه)  و 2 بازار مهم در حال ظهور (چین و برزیل) دریافتند همچنان    پیامک را یا بعنوان ” پاسخ مستقیم ” یا بعنوان یک  کانال “انگیزه ،Push ” استفاده می کنند. ( Dimitris Drossos,Geroge M. Giaglis)). در اواخر سال 1381(اوایل 2003 میلادی) سرویس پیام کوتاه درشبکه ایران راه اندازی شد. مانند هر تکنولوژی جدید دیگری ، بعضی از کشورها نسبت به کشورهای دیگر سرعت سازگاری بیشتری با تبلیغات پیامکی دارند  . ( Kyle Jamieson Roach 2009) .با اینکه این سرویس در ایران  به نسبت بسیاری از کشورهای جهان دیرتر راه اندازی شد با این حال استقبال و استفاده  از پیام کوتاه نسبت به سایر کشورها رشد بسیار سریع تری داشته است به طوری که امروزه شاید در لیست بیشترین استفاده کنندگان این سرویس جذاب اطلاع رسانی در جهان باشیم . به طوریکه گفته می شود در انگلستان که زادگاه پیامک است روزانه حدود 5 میلیون و 930 هزار پیامک فرستاده می شود که بسیار کمتر از آمار مشابه  در ایران است . طبق آمار رسمی ، هر روز به طور متوسط 60  میلیون پیامک بین کاربران تلفن همراه اول رد وبدل می شود که آمار فوق العاده بالایی می باشد (محمد امین طیبی 1392).

طبق آمار منتشر شده در تیر ماه  92 ، بیش از 60 میلیون مشترک تلفن همراه در کشور وجود دارد و با توجه به ضریب نفوذ بالای آن در کشور که بیش از 90 درصد از جمییت را پوشش می دهد استفاده از این وسیله  بعنوان ابزار تبلیغاتی به طور چشمگیری در سالهای اخیر توسط سازمان های مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. بنابراین شناخت پدیده پیام کوتاه و استفاده از آن در تبلیغات آژانسها ، چگونگی ارتباط برقرار کردن مشتریان از طریق این سرویس، نوع ارتباط و محتوای پیام کوتاه مبادله شده توسط این سرویس دارای اهمییت و ضرورت خاصی است چرا که باعث شناخت بیشتر مسولان آژانسهای کشور از تهدیدات و فرصتهای ایجاد شده در حوزه بازاریابی از طریق موبایل و اطلاع رسانی و تبلیغات از طریق پیام کوتاه می شود و زمینه را برای تصمیم گیری و برنامه ریزی درست و علمی فراهم خواهد کرد.

• اهداف تحقیق

1. شناسایی عوامل موثر در اثربخشی تبلیغات  پیامکی  بر مشتریان آژانسهای مسافرتی
2. دسته بندی و اولویت بندی این عوامل از دیدگاه مشتریان آژانسهای مسافرتی

1-5-.  فرضیات تحقیق

فرضیات تحقیق عبارتند از:

• فرضیه 1 : میان نگرش نسبت به تبلیغات پیامکی و پاسخ مشتریان رابطه مثبت معنا داری وجود دارد.
• فرضیه 2 : میان شغل افراد و پاسخ آنها به تبلیغات پیامکی رابطه مثبت معنا داری وجود دارد.
• فرضیه 3 : میان میزان تحصیلات افراد و پاسخ آنها به تبلیغات پیامکی ، رابطه مثبت معنا داری وجود دارد.
• فرضیه 4 : میان سن افراد  و  پاسخ  آنها  به  تبلیغات  پیامکی ، رابطه مثبت معنا داری وجود دارد.
• فرضیه 5 : میان جنسیت  و پاسخ مشتریان به تبلیغات پیامکی ،  رابطه مثبت معنا داری وجود دارد.
• فرضیه 6 : میان آشنایی با برند و پاسخ مشتریان به تبلیغات پیامکی، رابطه مثبت معنا داری وجود دارد.
• فرضیه 7 : میان شخصی سازی بر مبنای زمان ، مکان ، ترجیحات مشتری، و پاسخ مشتریان به تبلیغات پیامکی رابطه مثبت معنا داری وجود دارد.
• فرضیه 8 : میان ارسال تبلیغات بر مبنای اجازه و پاسخ مشتریان به تبلیغات پیامکی ، رابطه مثبت معنا داری وجود دارد.

• فرضیه 9 : میان محتوای پیام و  پاسخ مشتریان به  تبلیغات پیامکی ، رابطه مثبت معنا داری وجود دارد.

  • سوالات تحقیق

 1-  عوامل موثر بر پذیرش مصرف کنندگان تبلیغات پیامکی در آژانسهای مسافرتی چیست؟ (شناسایی)

 2- اولویت بندی عوامل موثر بر پذیرش مصرف کنندگان تبلیغات پیامکی در آژانسهای مسافرتی به چه صورت است؟

• مشکلات و محدودیت های احتمالی تحقیق

میتوان به عدم دسترسی راحت به مشتریان برای پرکردن پرسشنامه و زمان بر بودن جمع آوری داده ها اشاره نمود.

• ساختار کلی پایان نامه

این پایان نامه در برگیرنده 5 فصل می باشد. فصل اول به شناخت موضوع و معرفی پژوهش می پردازد. فصل دوم شامل ادبیات پژوهش، مدل ها و تحقیقات پیشین می باشد. فصل سوم به روش تحقیق و ابزار تحقیق اشاره می کند و در فصل چهارم یافته های آماری پژوهش ارائه می گردد و در فصل پنجم نتایج حاصل از این تحقیق به همراه پیشنهادات عرضه می شوند.

•  تعریف واژگان کلیدی

1-8-1.  تبلیغات موبایل : هرشکلی از بازاریابی،تبلیغات یا فعالیتهای ترویج فروش که مصرف کنندگان را هدف قرار دهد و با بیش از یک کانال سیار انجام پذیرد. (طبق تعریف ، Mobile Marketing Association 2003  )

هدف کلی از انجام این تحقیق فراهم نمودن بسترهای لازم برای تسریع روند رشد کارآفرینی در ایجاد و توسعه ی واحدهای صنعتی ودر نتیجه کمک به رشد اقتصادی  استان می باشد . البته اهداف  فرعی دیگری مانند : افزایش اشتغالزایی ، کمک به ایجاد محیطی پویا برای رشد کارآفرینان ، توسعه ی  واحدهای صنعتی و ارائه ی راهکارهای عملی برای کارآفرینان جهت توسعه ی این عوامل مد نظر قرار گرفته است.

در این پژوهش ، کارآفرینان منتخب صنایع تولیدی استان هرمزگان در جشنواره کار آفرینان بر تر سال 87 ، جامعه آماری ما را تشکیل می دهند .

روش کلی این تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی است که با توجه به اهداف پژوهش و ماهیت تحقیق ، مناسبترین روش برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز ، استفاده از پرسشنامه است . نحوه ی جمع آوری داده ها ، کتابخانه ای – میدانی است . به منظورتجزیه وتحلیل داده های بدست آمده از پرسشنامه ، از تحلیل عاملی ، آمارتوصیفی و آمار استنباطی به فرا خور هر یک از بخش های پرسشنامه استفاده شده است . برای بررسی فرضیات تحقیق  از آزمون فرض آماری با کمک نرم افزارSPSS 15  استفاده شده است .

در این پژوهش ، شش دسته ار عوامل فرهنگی- اجتماعی ، اداری ، قانونی وحقوقی ، اقتصادی ، تکنولوژیکی و فنی وشخصیتی مورد بررسی قرار گرفته اند . ودر آزمون میانگین این جامعه ، نتایج حاصله بیانگر این است که هر شش دسته عوامل ، تاثیر گذار می باشند . اما نتایج بدست آمده از تحلیل واریانس حاکی از آن است که میان میزان تاثیر این شش دسته عوامل  تفاوت معنا داری وجود دارد . نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد ، از دیدگاه کار آفرینان برتر استان هرمزگان ، عوامل اقتصادی دارای بیشترین تاثیربر موفقیت کارآفرینان و پس از آن به ترتیب عوامل : تکنولوژیکی وفنی ، اداری ، فرهنگی – اجتماعی ، شخصیتی و در نهایت عوامل قانونی وحقوقی بر موفقیت کارآفرینان تاثیر گذار می باشند.

(كلید واژه: كارآفرینی، كارآفرینان برتر، MADM , Topsis , AHP)

فهرست مطالب

فصل اول.. 1

1-1- مقدمه. 2

1-2- بیان مسأله تحقیق… 2

1-3- ضرورت و اهمیت انجام پژوهش….. 4

1-4- اهداف تحقیق… 4

1-5- کاربرد نتایج تحقیق… 5

1-6- سئوالات پژوهشی… 5

1-6-1- قلمرو موضوعی… 5

1-6-2- قلمرو زمانی… 5

1-6-3- قلمرو مکانی… 5

1-7- نوع تحقیق… 6

1-8- روش تحقیق… 6

1-9- جامعه آماری… 6

1-10- روش گردآوری داده ها 6

1-11- روشها و ابزارهای مورد استفاده در تحقیق… 7

1-12- جمعبندی… 7

فصل دوم. 8

2-1- مقدمه. 9

2-2- كارآفرینی و روند پیدایش آن.. 10

2-3- تعاریفی از کارآفرینی… 10

2-3- تعاریفی از كارآفرین… 11

2-4- ویژگیها و مشخصات كارآفرینان.. 13

2-5- عناصر تشکیل دهنده كارآفرینی… 16

2-6- عوامل تأثیرگذار در شناسایی فرصتهای کارآفرینانه. 17

2-7- مدل شناسایی فرصت کارآفرینانه آنتونی اولویك….. 19

2-7- مدل ها و الگوهای كارآفرینی… 21

2-7-1- مدلهای محتوایی… 21

2-7-2- مدل های فرایندی… 21

2-7-2-1- مدل های فرایند رویدادی… 21

2-7-2-2- مدل های فرایند چند بعدی… 26

2-8- انواع كارآفرینی… 32

2-8-1- در قالب افراد مستقل و غیروابسته به سازمان(كارآفرینان شخصی كارآفرینی مستقل) 32

2-8-2- در قالب كاركنان سازمان (كارآفرینان سازمانی – كارآفرینی درون سازمانی) 32

2-8-3- در قالب سازمان (سازمان كارآفرین – كارآفرینی سازمانی) 32

2-9- عوامل و شاخصهای موثر بر موفقیت کارآفرینان.. 33

2-9-1- ویژگیهای شخصیتی… 34

2-9-2- عوامل جمعیتی… 37

2-9-3- عوامل محیطی… 37

2-10- چشماندازهای جدید در عوامل موفقیت کارآفرینی… 39

2-10-1- مذهب…. 39

2-10-2- شانس و سرنوشت…. 39

2-10-3- ارزش تصویری، ارزش زندگی و فلسفه زندگی… 39

2-11- تجارب كارآفرینی در كشورهای منتخب…. 49

2-11-1- آلمان.. 51

2-11-1-1- موانع آموزش….. 51

2-11-1-2- هنجارهای اجتماعی و فرهنگی… 52

2-11-2 – هلند.. 52

2-11-2-1- محدودیت های ساختار بازار. 52

2-11-2-2- قوانین و خدمات كسب و كار دولتی… 52

2-11-3- اتریش….. 53

2-11-3-1- مشكلات كارآفرینی در اتریش….. 53

2-11-4- سوئد.. 53

2-11-4-1- موانع عمده گسترش كارآفرینی در سوئد.. 53

2-11-5- موانع و محدودیت های توسعه كارآفرینی در كانادا 56

2-11-5-1- نگرش های كارآفرینانه. 56

2-11-5-2- بازارهای سرمایه. 56

2-11-5-3- ساز و كارهای حمایتی… 56

2-11-6- فنلاند.. 57

2-11-7- اسلوونی… 57

2-11-8- تحقیقی دیگر در اروپا 58

2-11-9- چین… 58

2-11-9-1- موانع محیطی… 58

2-11-9-2- مشكلات دسترسی به منابع.. 58

2-11-9-3- موانع اجتماعی… 59

2-11-10- قزاقستان.. 59

2-11-11- مشكلات كارآفرینان در اندونزی… 60

2-11-12- محدودیت های توسعه صنایع كوچك در بنگلادش….. 60

2-11-13- سنگاپور. 61

2-12- مطالعات انجام شده در ایران.. 61

2-13- جمعبندی… 68

فصل سوم. 69

3-1- مقدمه. 70

3-2- روش تحقیق… 70

3-3- جامعه آماری… 72

3-4- نمونه آماری… 72

3-5- روش گردآوری داده ها 73

3-6- ساختار پرسشنامه تحقیق… 74

3-7- روایی و پایایی ابزار گردآوری داده ها 75

3-7-1- روایی پرسشنامه. 75

3-7-2- پایایی پرسشنامه. 75

3-8- روش تجزیه و تحلیل داده ها 76

3-8-1- تکنیکهای تصمیم گیری چندمعیاره (MCDM). 76

3-8-2-  ارزیابی و بررسی مدلهای MADM….. 77

 

3-9- معرفی تکنیک TOPSIS.. 78

3-10- معرفی تکنیک AHP.. 80

3-10-1- مراحل فرایند تحلیل سلسله مراتبی… 82

3-10-2 – ترسیم و تشریح درخت سلسله مراتبی… 82

3-10-3- تعیین معیارها، زیر معیارها و جایگزینها 83

3- 10- 3-1- كشف، شناسایی و دسته بندی معیارها، زیر معیارها و جایگزینها 83

3 – 10-3-2- استاندارد كردن معیارها، زیر معیارها و جایگزینها 83

3-10-3-3 – محاسبه اعتبار معیارها، زیرمعیارها و جایگزینها 85

3-10-3-4- جدول معیارها، زیرمعیارها و جایگزینهای نهایی و استاندارد شده. 85

3-11- جمعبندی… 85

فصل چهارم. 86

4-1- مقدمه. 87

4-2- متغیرهای توصیفی جمعیتشناختی پاسخدهندگان.. 87

4-3- تجزیه و تحلیل داده ها 90

4-3-1- آزمون قابلیت اعتماد پرسشنامه و تحلیل آماری داده های تحقیق… 90

4-3-2- آزمون فرضیات پژوهش….. 92

4-3-2-1- فرضیه اول: عوامل فرهنگی- اجتماعی بر موفقیت کارآفرینان موثر میباشند. 93

4-3-2-2- فرضیه دوم: عوامل اداری بر موفقیت کارآفرینان موثر میباشند. 95

4-3-2-3- فرضیه سوم: عوامل قانونی و حقوقی بر موفقیت کارآفرینان موثر میباشند. 96

4-3-2-4- فرضیه چهارم: عوامل اقتصادی بر موفقیت کارآفرینان موثر میباشند. 97

4-3-2-5- فرضیه پنجم: عوامل تکنولوژیکی و فنی بر موفقیت کارآفرینان موثر میباشند. 98

4-3-2-6- فرضیه ششم: عوامل شخصیتی بر موفقیت کارآفرینان موثر میباشند. 99

4-3-2-7- فرضیه هفتم: میان تاثیر دسته عوامل فوق بر موفقیت کارآفرینان، اختلاف معناداری وجود ندارد. 100

4-4- رتبه بندی و تعیین درجه اهمیت عوامل و مؤلفه های عوامل موثر بر موفقیت کارآفرینان با روش های MCDM….. 102

4-4-1- اولویتبندی عوامل شش گانه مؤثر بر موفقیت کارآفرینان با بهره گرفتن از تکنیک AHP.. 102

4-4-2- اولویتبندی مؤلفه های مؤثر بر موفقیت کارآفرینان با بهره گرفتن از تکنیک TOPSIS.. 104

4-5- جمعبندی… 107

فصل پنجم.. 108

5-1- مقدمه. 109

5-2- نتایج کلی پردازش داده های پرسشنامه. 109

5-3- راهکارهای ارائه شده جهت ارتقاء کارآفرینی توسط کارآفرینان منتخب…. 113

5-4- پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده. 113

5-5- جمع بندی نهایی… 114

منابع: 115

منابع و مآخذ فارسی: 115

منابع و مآخذ انگلیسی: 116

مقدمه

کارآفرینی به عنوان یک پدیده نوین در اقتصاد نقش مؤثری را در توسعه و پیشرفت اقتصادی کشورها یافته است. به­ طوری­که می­توان گفت امروزه کارآفرینی در اقتصاد رقابتی و مبتنی بر بازار نقش کلیدی و بسزایی داراست. به عبارت دیگر در یک اقتصاد پویا، ایده­ها، محصولات و خدمات همواره در حال تغییر می­باشند و در این میان کارآفرین است که الگویی برای مقابله و سازگاری با شرایط جدید را به ارمغان می­آورد. با توجه به اهمیت روزافزون این پدیده و نقش فزاینده آن در اقتصاد جهانی شناسایی عوامل موفقیت کارآفرینان و تسهیل امر کارآفرینی ضرورت دو چندان پیدا می­ کند.

این فصل به بررسی کلیات پژوهش اختصاص یافته است. ابتدا مسأله تحقیق و ضرورت انجام تحقیق بیان می­گردد. سپس به­ طور مختصر به اهمیت و ضرورت انجام تحقیق و اهداف و سؤالات پژوهشی پرداخته شده، و در ادامه به­ طور خلاصه به نوع تحقیق، روش انجام تحقیق، جامعه آماری تحقیق، ابزار گردآوری داده ­ها و به روش­های تجزیه و تحلیل اطلاعات اشاره می­ شود.

1-2- بیان مسأله تحقیق

این امر مسلمی است كه پژوهش­های كاربردی مسأله­مدار هستند، بدین معنی كه تمام فرایند پژوهش از اولین گام­های مشاهده تا آخرین مراحل نتیجه‌گیری می‌باید حول محور یک یا چند مسأله دور بزند. بنابراین روشن كردن مسأله در یک تحقیق علمی كاربردی یكی از ضروری‌ترین و اولین گام­های پژوهش است. اگر مسأله خوب روشن یا تبیین نشود، تمام مراحل بعدی فرایند تحقیق از جمله جمع‌ آوری اطلاعات و نتیجه‌گیری دچار اشكالات و نواقصی خواهند شد كه ناشی از خود آن مراحل نیست، بلكه ناشی از روشن نبودن و بیان نادرست مسأله است. بنابراین شاید اغراق نباشد كه بعضی محققان معتقدند كه خوب و درست روشن كردن مسأله معادل نیمی از فعالیت­های پژوهشی است (میرزایی اهرنجانی، 1371،ص5).

از طرف دیگر، نخستین گام جهت شناخت و تبیین درست هر مفهوم یا پدیده، ارائه تعریف روشنی از آن است. به طور کلی در تعاریفی که از کارآفرینی ارائه شده است، تناقض­ها و مغایرت­هایی به چشم می خورد. وجود تفاوت در تعاریف کارآفرینی از سویی نشان­دهنده گستردگی و اهمیت و از سوی دیگر نشان­دهنده پویایی آن است (پورداریانی، 1381). ژوزف شومپیتر می­گوید: کارآفرین نیروی محرکه اصلی در توسعه اقتصادی است و نقش کارآفرین نوآوری با ایجاد ترکیب های تازه ای از مواد می باشد (خنیفر ، 1385).

در شرایطی که توسعه سریع اقتصادی اجتماعی، یک هدف کلان و آرزوی دیرینه برای تمامی کشورهاست، تحقق توسعه منوط به تولید انبوه و صادرات و به تبع آن افزایش درآمد ملی، توسعه عدالت اجتماعی و گسترش اشتغال مولد در کشورها می­باشد. دستیابی به این هدف نیز در گرو ایجاد و توسعه فعالیت­های اقتصادی و افزایش بهره وری و خلاقیت است. تجربه موفق کشورهای صنعتی و کشورهای شتاب­دار در توسعه اقتصادی، نشان می­دهد که مدیران کارآفرین، خلاق و ریسک­پذیر در بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور می­توانند هدف های فوق را محقق سازند (امور مشاورین وزارت صنایع، 1376).

ایده­های مدیران کارآفرین در صورتی بر تولید، اشتغال و بهره وری عوامل تولید بنگاه اثرگذار هستند که شرایط اجرای آنها نیز فراهم گردد. شرط اینکه یک بنگاه تولیدی بتواند ایجاد و راه­اندازی گردد و با اجرای ایده­های کارآفرینی فعالیت خود را تداوم بخشد و از این طریق امکان رشد و توسعه را بیابد، فراهم بودن بسترهای لازم در عرصه اقتصاد کشور است. از جمله نهادهایی که بر بسترسازی فعالیت­های اقتصادی نقش بارز و  بی چون و چرایی دارد، نهاد دولت می­باشد. دولت می ­تواند با قانون گذاری بستر لازم را برای موفقیت فعالیت­های تولیدی فراهم نماید و قوانین مصوب نیز می­توانند نقشی متفاوت را در عرصه اقتصاد ایفا نمایند. اگر درست به کار گرفته شوند بسترها و شرایط فعالیت و رقابت در عرصه اقتصادی را تسهیل و مهیا می­نمایند و در غیر این صورت به عنوان مانعی برای بازیگران اقتصاد عمل می­ کنند. علاوه بر قوانین و مقررات، عواملی چون چگونگی شرایط اقتصادی، سیاسی حاکم بر کشور، بوروکراسی اداری، عوامل فرهنگی چون: فرهنگ خانواده و نگرش جامعه به کار و تولید، نگرش مصرف­ کنندگان نسبت به محصولات داخلی، بالا بودن میزان مخاطره پذیری برای ایجاد کسب و کار، سطح موفقیت طلبی در جامعه و عوامل آموزشی مانند: ارتباط بین دانشگاه و صنعت، تناسب بین آموزش­های دانشگاهی بر حسب نیازهای بازار کسب و کار، توانایی دانش آموختگان دانشگاهی، و … نیز بر موفقیت فعالیت کارآفرینان تأثیرگذار هستند که در فصل دوم به بررسی این عوامل می پردازیم.

این پژوهش نیز یک تحقیق مسأله‌مدار كاربردی است كه درصدد شناسایی عوامل موفقیت کارآفرینان در صنایع تولیدی استان هرمزگان می­باشد. شناسایی این عوامل و ارائه راهکارهایی کاربردی در جهت توسعه آنها، می ­تواند برای متولیان کارآفرینی و صنعت در سطح استان و حتی در سطح کشور در امر برنامه ­ریزی و قانون­گذاری راه­گشا باشد.

 

1-3- ضرورت و اهمیت انجام پژوهش

اهمیت كارآفرینی و ایجاد شغل جدید در اقتصاد، موضوعی می باشد كه در سالهای اخیر مورد توجه زیادی قرار گرفته است. به طور كلی اقتصاددانان كارآفرینی را از منظر سودمحوری، سرمایه گذاری و ریسك ودیدگاهی كه از گسترش اقتصاد حمایت می كند، مورد توجه قرار داده اند، اما به نظر می رسد در یک جامعه مدرن نقش كارآفرینی فراتر از بعد اقتصادی است (Henry & et al, 2003).

وقتی از موفقیت و ماندگاری كسب و كار سخن به میان می آید، پاسخ به این سئوال كه موفقیت و معیار آن چیست، ضروری به نظر می رسد. اما باید توجه داشت هنگامی می توان كارآفرین موفق را شناسایی كرد كه از شاخص های معتبری برخوردار باشد تا بتوان بر اساس این شاخص ها موفقیت افراد كارآفرین را اندازه گیری كرد. متأسفانه موفقیت كار آفرینان همواره از نقطه نظر شاخص ­های سنتی و مالی سنجیده شده و از دیدگاه خود كارآفرینان كم تر به موفقیت پرداخته شده است، در حالی كه مطالعات نشان می دهد، موفقیت می تواند تعاریف متعددی در كارآفرینی داشته باشد. موفقیت كارآفرینان یک ساختار چند بعدی است كه می تواند شامل عناصر شخصی، حرفه ای، محسوس و نامحسوس نیز باشد و باید توجه داشت كارآفرینان ضرورتاٌ موفقیت كاریشان را با واژه های مالی ارزیابی نمی كنند. لذا چگونگی درك موفقیت از دیدگاه كارآفرینان مسأله مهمی است كه باید در مطالعات كارآفرینی به طور اساسی به آن توجه شود . از سوی دیگر توسعه و گسترش موفقیت­های کارآفرینان یکی از راهکارهای اساسی برای رسیدن به توسعه اقتصاد پایدار می­باشد. اولین گام برای این منظور شناسایی عوامل موثر بر موفقیت کارآفرینان و سپس ارائه راهکارهایی در راستای ایجاد بسترهای لازم برای توسعه این عوامل، می­باشد.

1-4- اهداف تحقیق

هدف کلی از اجرای این تحقیق فراهم نمودن بسترهای لازم برای تسریع روند رشد کارآفرینان در ایجاد و توسعه واحدهای صنعتی استان و در نتیجه کمک به رشد اقتصادی استان می­باشد. همچنین این تحقیق دارای اهداف فرعی دیگر به شرح زیر است :

• شناسایی عوامل موفقیت کارآفرینان در ایجاد و توسعه واحدهای صنعتی
• کمک به عملی شدن ایده های کارآفرینان و در نتیجه افزایش اشتغال در استان
• کمک به ایجاد محیطی پویا برای رشد کارآفرینان
• ارائه راهکارهایی عملی برای کارآفرینان برای توسعه این عوامل

1-5- کاربرد نتایج تحقیق

نتایج به دست آمده از این تحقیق اگر مورد توجه قرار گیرد کاربردهای زیر را برای مسئولین و متولیان امر کارآفرینی و کارآفرینان می ­تواند به دنبال داشته باشد :

• کمک به کارآفرینان در ایجاد کسب و کارهای جدید
• دادن بازخوری مناسب به متولیان کارآفرینی در استان برای ارتقاء سطح عملکردشان
• کمک به کارآفرینان برای آشنایی با عوامل موثر بر موفقیت در ایجاد یک کسب و کار جدید
• کمک به ایجاد زمینه های لازم برای افزایش اشتغال زایی در استان

1-6- سئوالات پژوهشی

سوال اصلی این پژوهش شناسایی عوامل موفقیت کارآفرینان از دیدگاه کارآفرینان منتخب استان هرمزگان در سال 87 است . در همین راستا پرسش­های فرعی زیر مطرح می گردد:

• مهم ترین عوامل موفقیت کارآفرینان از دیدگاه کارآفرینان منتخب استان هرمزگان کدامند؟
• راهکارهای ارتقاء سطح کارآفرینی از دیدگاه کارآفرینان منتخب در استان هرمزگان کدامند؟
• درجه اهمیت عوامل موفقیت کارآفرینی از نگاه کارآفرینان منتخب استان هرمزگان به چه صورت است؟

1-6-1- قلمرو موضوعی

قلمرو موضوعی این تحقیق، مباحث و مفاهیم کارآفرینی را در بر می­گیرد.

1-6-2- قلمرو زمانی

این پژوهش طی دوره زمانی 6 ماهه اول سال 88 انجام شده است.

1-6-3- قلمرو مکانی

قلمرو مکانی آن استان هرمزگان می­باشد.

1-7- نوع تحقیق

تحقیق حاضر به لحاظ دسته­­بندی بر مبنای هدف، تحقیق کاربردی است. نتایج به دست آمده از این تحقیق اگر مورد توجه قرار گیرد کاربردهای از جمله 1) کمک به کارآفرینان در ایجاد کسب و کارهای جدید 2) دادن بازخوری مناسب به متولیان کارآفرینی در استان برای ارتقاء سطح عملکردشان 3) کمک به کارآفرینان برای آشنایی با عوامل موثر بر موفقیت در ایجاد یک کسب و کار جدید 4) کمک به ایجاد زمینه های لازم برای افزایش اشتغال زایی در استان؛ برای مسئولین و متولیان امر کارآفرینی و کارآفرینان می ­تواند به دنبال داشته باشد. لذا، این تحقیق از لحاظ هدف، تحقیقی کاربردی محسوب می­ شود.

کلمه های کلیدی : کارآفرینی، شناسایی فرصت کارآفرینانه ، گردشگری.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب
عنوان	شماره صفحه
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1: مقدمه	2
1-2: بیان مساله	3
1-3: اهمیت موضوع	5
1-4: اهداف پژوهش	6
1-5: سوالات پژوهش	6
1-6: روش شناسی‌ پژوهش	7
1-7 : قلمرو پژوهش	7
1-7-1: قلمرو موضوعی	7
1-7-2: قلمرو مکانی	7
1-7-3: قلمرو زمانی	7
1-8 : جامعه آماری، نمونه آماری و روش نمونه‌گیری	7
1-9: تعریف مفهومی و عملیاتی  واژگان کلیدی	8
1-9-1: کارآفرینی	8
1-9-1-1: تعریف مفهومی	8
1-9-1-2: تعریف عملیاتی	8
1-9-2: شناسایی فرصت­های کارآفرینانه	8
1-9-2-1: تعریف مفهومی	8
1-9-2-2: تعریف عملیاتی	9
1-9-3: صنعت گردشگری	9
1-9-3-1: تعریف مفهومی	9
1-9-3-2: تعریف عملیاتی	9
1-10: ساختار فصل‌های پایان‌نامه	9
فصل دوم: مروری بر پیشینه
2-1: مقدمه	12
2-2: ادبیات مرتبط با کارآفرینی	13
2-3: انواع کارآفرینی	14
2-4: ادبیات مرتبط با شناسایی فرصت	15
2-5: عوامل اثرگذار در شناسایی فرصت	17
2-5-1: هوشیاری کارآفرینانه	17
2-5-2: دسترسی اطلاعات و دانش سابق	18
2-5-3: تحقیق اکتشافی در برابر تحقیق هدفمند	18
2-5-4: شبکه­ های اجتماعی	19
2-5-5: ویژگی­های شخصیتی	19
2-6: الگوهای شناسایی فرصت	20
2-6-1:  جایگاه فرصت در الگوی کارآفرینی شین	20
2-6-2: الگوی تشخیص فرصت آردیچویلی و دیگران	21
2-6-3: چارچوب فکری جیمز ال موریسن در تحلیل محیط	21
2-6-4: الگوی شناسایی فرصت خلاقیت محور	22
2-6-5: الگوی شناسایی فرصت اولویک	24
2-7: مبانی نظری مرتبط با گردشگری	24
2-7-1: گردشگری مذهبی	28
2-7-2: زائر و گردشگر	29
2-8: گردشگری مشهد	29
2-8-1: اجزاء مؤثر بر گردشگری در مشهد	30
2-9: نقش کارآفرینی در گردشگری	32
2-10: نقش گردشگری در کارآفرینی	33
2-11: تحقیقات پیشین	43
2-11-1: تحقیقات داخلی	34
2-11-2: تحقیقات خارجی	36
2-12: جنبه نوآوری و مدل مفهومی	37
2-13: جمع‌بندی	39
فصل سوم: روش شناسی پژوهش
3-1: مقدمه	41
3-2: موضوع پژوهش	41
3-3: نوع پژوهش	41
3-4: جامعه ی آماری	42
3-4-1: جامعه آماری در بخش کیفی	42
3-4-2: جامعه آماری در بخش کمی	42
3-4-2: نمونه آماری و روش نمونه‌گیری	42
3-5: نمونه آماری	42
3-6: روش نمونه گیری	42
3-6-1: روش نمونه گیری در بخش کیفی	42
3-6-2:  روش نمونه گیری در بخش کمی	43
3-7: روش و ابزارگردآوری داده ­ها و اطلاعات	43
3-8: روایی و پایایی ابزارهای مورد استفاده	46
3-8-1 روایی	46
3-8-2:  پایایی	46
3-8-2-1 روش آلفای کرونباخ برای بررسی پایایی پرسشنامه	46
3-9: روش تجزیه و تحلیل داده‌ها	47
3-9-1: آزمون فریدمن	47
3-9-2: مدل شناسایی فرصت اولویک	47
3-10: جمع‌بندی	48
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده های پژوهش
4-1: مقدمه	50
4-2: اطلاعات توصیفی نمونه آماری	50
4-2-1 : اطلاعات توصیفی جامعه مصاحبه شوندگان	50
4-2-1-1: وضعیت نمونه مورد بررسی بر حسب جنسیت	50
4-2-1-2: وضعیت نمونه مورد بررسی برحسب سن	52
4-2-1-3: وضعیت و سمت شغلی بخش جاذبه­های گردگشری	53
4-2-2 : اطلاعات توصیفی جامعه پاسخ ­دهندگان	54
4-2-2.1 : وضعیت نمونه مورد بررسی بر حسب جنیست	54
4-2-2-2 : وضعیت نمونه مورد بررسی بر حسب سن	55
4-2-2-3:  وضعیت نمونه مورد بررسی بر حسب تحصیلات	56
4-3: یافته­ های تحقیق	57
4-3-1 : یافته­ های تحقیق عامل جاذبه­های گردشگری	57
4-3-1-1 : یافته­ های اولیه از طریق مصاحبه	57
4-3-1-2 : تحلیل آزمون فریدمن در جاذبه­های گردشگری	57
4-3-1-3: تحلیل براساس مدل اولویک در جاذبه­های گردشگری	59
4-3-2 :  یافته­ های تحقیق عامل حمل و نقل	63
4-3-2-1 : یافته­ های ناشی ازمصاحبه	63
4-3-2-2 :  تحلیل آزمون فریدمن در حمل و نقل	63
4-3-2-3: تحلیل براساس مدل اولویک در حمل و نقل	65
4-4:جمع بندی	70
فصل پنجم: جمع بندی، نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1: مقدمه	73
5-2: خلاصه پژوهش	73
5-2 – 1: خلاصه نتایج حاصل از اطلاعات جمعیت شناختی	73
5-2 – 2: خلاصه نتایج حاصل از تحلیل داده ­ها	73
5-3: بحث و نتیجه‌گیری	75
5-4: پیشنهادها	81
5-4 -1: پیشنهادهای  کاربردی	81
5-4 -2: پیشنهادهای  پژوهشی	85
5-5: محدودیت­ها	85
5-6: جمع بندی	85

مقدمه

   برطرف کردن معظل بیکاری و به چرخش درآوردن چرخهای اقتصادی، همواره از دغدغه­های جوامع است. بررسی­های بسیاری در زمینه­ عوامل اثرگذار بر اقتصاد در کشورهای گوناگون، بیان­گر این مسئله است که کارآفرینی یکی از مؤثرترین عوامل بر اقتصاد یک کشور است و از جمله اثرات کارآفرینی در اقتصاد کشورها ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی است که همواره مورد توجه پژوهشگران قرار داشته است (مطیعی،1390؛ص41). همچنین ظهور ایده­های جدید و چگونگی رهنمون­سازی آنها به سمت تجاری شدن همواره در کانون توجه رشته کارآفرینی قرار دارد (بارون، شین و ونکاتارامن، 2000).

گردشگری نیز با توجه به ماهیت خود، از یک سو اهدافی معنوی چون تأمین سلامت و ایجاد آرامش جسم و روان، آشنایی با فرهنگ‌ها و آداب و رسوم گوناگون، دیدار جاذبه‌های تاریخی، زیارت اماکن مقدسه و…  دارد، تا بدین‌وسیله گردشگران بتوانند روندی مثبت در زندگی شخصی و اجتماعی خود ایجاد نمایند، و از سوی دیگر برای شهر یا کشور پذیرنده هویتی درآمدزا و تأثیرگذار در بهبود اقتصاد و رشد فرهنگی و اجتماعی آن جامعه دارد. توجهی هر چند جزئی به این دو هویت از صنعت گردشگری، می تواند میزان اهمیت آن را نشان دهد.

از این حیث حضور میلیون­ها گردشگر با نیازهای متفاوت و توقعات متنوع در هر شهر برای کارآفرینان فرصتی بسیار مطلوب است تا با رفع نیازهای گردشگران بتوانند برای شهر خود، منافع اقتصادی به همراه داشته باشند و با بالابردن کیفیت بتوانند رضایت گردشگران را جلب و دیدگاهی مطلوب در ذهن گردشگر برای رجوع مجدد به شهر خلق کنند.

این فصل از بخش های زیر تشکیل شده است:

• مقدمه
• بیان مسئله
• اهمیت موضوع
• اهداف پژوهش
• سوالات پژوهش
• روش­شناسی پژوهش
• روش گردآوری پژوهش
• قلمرو پژوهش
• جامعه آماری،نمونه آماری و روش نمونه گیری
• تعریف مفهومی و عملیاتی واژگان کلیدی

1-2. بیان مسئله

امروزه بخش­های خدماتی، مهمترین بخش اقتصادی هستند و گردشگری یکی از مهمترین حیطه­های بخش­های خدمات را تشکیل می دهد که راهی با دوام و با موانع کم ورورد به بازار بر ای بالا بردن فعالیت­های اقتصادی است. گردشگری دارای توانایی ذاتی خلق پتانسیل­های سودآوری در اقتصاد محلی و بین ­المللی است(استراماگلیا، 2014،ص60).  مقصدهای گردشگری از نظر توان و قابلیت جذب گردشگر باهم متفاوتند. برخی از این مقصدها از قابلیت­های لازم برای جذب گردشگر در سطح ملی و بین المللی برخوردارند و می­توانند عامل محرک توسعه گردشگری در منطقه بشمار آیند و برخی هم از قابلیت محلی برخوردارند.(صیایی، شجاعی،  1389) مطابق یک طبقه بندی نزدیک به 200 نوع شغل به صورت مستقل، با گردشگری رابطه­ مستقیم دارند. بنابراین ایجاد فرصت­های شغلی از سوی صنعت گردشگری بسیار حائز اهمیت است.بطوریکه در حال حاضر درسطح جهانی حدود یک سوم مشاغل خدماتی بصورت مستقیم و غیرمستقیم در اختیار صنعت گردشگری است(حیدری،1387).

بروز تنوع در خدمات و محصولات گردشگری برای پاسخ به تقاضای روزافزون و نیازهای متنوع آن ضروری است و گردشگری به عنوان یکی از بخش­های بزرگ اقتصادی به مشارکت بالای بخش کارآفرینی نیازمند است.(لرد بکمن،2005). با تشدید رقابت در خدمات گردشگری، به­ کارگیری رویکردهایی مورد تأکید مسؤولان کشورها قرار می­گیرد که با تمرکز بر آنها بتوان به رشد سریعتر و ارزش­افزایی بیشتر دست یافت. کارآفرینی به عنوان موتور توسعه­ اقتصادی(شومپیتر،1994) رویکرد مناسبی برای پاسخگویی به این نیاز است.(گاندری، کیکول،2007و فلپس،2006)

کارآفرینی فرایندی است که طی آن فردی به­نام کارآفرین که گرایش­های شناختی خاصی دارد به­ دلیل داشتن دانش قبلی در یک حوزه­ خاص توانایی تشخیص یک فرصت را می­یابد و پس از ارزیابی وتشخیص ارزش تجاری آن، منابع و اطلاعات لازم برای بهره ­برداری از آن فرصت را کسب می­ کند. با این تعریف از کارآفرینی می­توان پی­برد یکی از بخش­های مهم کارآفرینی “فرصت” است و درواقع شروع فرایند کارآفرینی از طریق شناسایی فرصت اتفاق می افتد.(هیلز،لمپکین و ساین، 1997).

در دنیا امروز چه در کشورهای توسعه یافته و جه در کشورهای در حال توسعه، بزرگ­ترین امتیاز برای هر صنعت، سازمان و فرد، داشتن تفکر و خلاقیت برای کارآفرینی است. تفکر کارآفرینی کلید رشد و توسعه­ اقتصادی هر کشور شناخته شده است. یکی از شاخه­های مؤثر در اشتغالزایی و کارآفرینی، صنعت گردشگری است؛ زیرا گردشگران دارای فرهنگ­های مختلف، نیاز، سلیقه و خصوصیاتی هستند که کشور میزبان باید برای ارائه­ خدمات گردشگری و معرفی فرهنگ خود، به گونه ای خود را با فرهنگ مهمان مطابقت دهد که جذابیت و اصالت فرهنگ خود را به صورت واقعی و هنرمندانه به گردشگر علاقه­مند منتقل کند. (پاپلی یزدی،1386)

توسعه­ گردشگری از مسیر توسعه­ بنگا­ه­های کوچک یکی از مراحل مهم و حیاتی رشد و ادامه­ گردشگری به­شما می­رود. مرحله­ تأسیس بنگاه­های کوچک را باید مرحله­ بلوغ منحنی رشد گردشگری در سطح تحلیل خرد الگوی سیاست­گذاری دانست. بنابراین، مؤلفه­ های گردشگری کشور حکایت نزدیکی و کثرت وجوه مشترک نظام گردشگری موجود با قالب­های فعالیت کسب و کار   بنگاه­های کوچک است(شجاعی، نوری،1386)

کارآفرینی و گردشگری هر دو از جمله موضوع­های جدید و نوظهور در نوشتارهای علمی به شمار   می­آیند و مطالعات مختلفی مرتبط با هریک از این موضوعات در سطح جهانی انجام شده است. با توجه به تقاضای روز افزون گردشگری در ایران، هنوز بازار خدمات ویژه آن­ به­صورت حرفه­ای توسعه نیافته است. در چنین بازارهایی بررسی دقیق و حساسیت نسبت به نیازهای بازار و همچنین توانمندی در هدف قراردادن مصرف بهینه منابع، می ­تواند به کارآفرین در توسعه فرصت کمک نماید. از اینرو، کارآفرینی بیشتر در کشف فرصت­های موجود و در مراحل بعدی در خلق فرصت­ها با بکارگیری فناوری­های جدید تبلور می­یابد. رشد کارآفرینی در عرصه گردشگری نیازمند درک فرصت و فرایندهای کارآفرینی مرتبط با آن است (شفیعیان، و همکارن، 1391).

شهر مشهد با دارا بودن جاذبه­های متعدد و متنوع و نیز وجود فرهنگ مناسب گردشگرپذیری، پایگاهی غنی از فرصت­های کارآفرینانه است و به دلیل وجود فضای کارآفرینی، گسترش و توسعه­ کارآفرینی باید از اولویت­ها در این شهر باشد. این پژوهش، یک تحقیق كاربردی در جهت شناسایی فرصت­های كارآفرینانه برای استفاده كارآفرینان در زمینه گردشگری در شهرستان مشهد می­باشد. با توجه به نقش گردشگری در فرهنگ و اقتصاد، پژوهشگر درصدد بررسی این مسئله برآمده است كه:

 چه فرصت­های كارآفرینانه‌ای در این صنعت در مشهد وجود دارد تا كارآفرینان بتوانند از آنها برای ارز­ش­آفرینی استفاده كنند و این فرصت­ها چگونه اولویت­ بندی می شوند؟

1-3. اهمیت موضوع

  صنعت مسافرت و گردشگری به عنوان بزرگترین و متنوع­ترین صنعت در دنیا به حساب می­آید. پدیده گردشگری که خود به صورت یک پدیده اجتماعی­- فرهنگی مطرح است به بزرگترین تحرک و جابجایی انسان­ها اطلاق می شود. صنعت گردشگری آمیزه­ای از فعالیت­های مختلف است که به صورت زنجیروار در جهت خدمت­رسانی به گردشگران انجام می­گیرد. گردشگری تمامی پدیده ­ها و روابط حاصل از تعامل گردشگران، عرضه کنندگان و فروشندگان محصولات گردشگری، دولت­ها و جوامع میزبان در فرایند جذب و پذیرایی را در بر می­گیرد (مک این تاش و چارلز،1995،ص9).

 توسعه صنعت گردشگری برای کشورهای در حال توسعه که به معضلاتی همچمون نرخ بیکاری بالا، محدودیت منابع ارزی و اقتصاد تک­محصولی مواجه هستند از اهمیت فراوانی برخوردار است (صباغ کرمانی و امیریان،1379،ص 59).

 اهمیت صنعت گردشگری امروزه به حدی رسیده است که به بزرگترین صنعت خدماتی جهان تبدیل شده است. سالیانه میلیون­ها نفر گردشگر در سراسر جهان با انگیزه­های گوناگون در حال جابجایی و سفر می­باشند. بسیاری از کشورهای پیشرفته و در حال توسعه با درک جایگاه گردشگری در چرخه اقتصادی، اجتماعی، ارتباطات و مسائل سیاسی، این فعالیت انسانی پویا و صنعت بدون دود را سرلوحه فعالیت­های پیشرو در کشورشان قرار داده­اند و از منافع کوتاه مدت و بلند مدت آن  که در پرتو  برنامه ­ریزی و مدیریت صحیح نمایان می­گردد بهره­مند می شوند (موسوی، میرنجف؛ ابراهیم­زاده، عیسی؛ کاظمی­زاد، شمس­اله و قنیری، حکیمه، 1391). براساس پیش بینی سازمان تجارت جهانی تا سال 2020 میلادی تعداد جهانگردان به رقمی بالغ بر 6/1 میلیارد خواهد رسید و بیش از 50 درصد معضل اشتغال در کشورهای در حال توسعه از این طریق قابل رفع خواهد بود.

طبق آمار رسمی مرکز آمار ایران در بهار سال 92 از حدود 164 میلیون نفر شب اقامت در کل کشور، مشهد با حدوداً 15 میلیون نفر شب اقامت بالاترین میزان مسافر را دارا بوده است. این آمار میزان اهمیت توجه به نگرشی کارآفرینانه به گردشگری را نشان می­دهد.

عدم پاسخ صحیح به برخی از نیازهای مسافرین، منجر به بروز فسادهایی غیرقابل کنترل شده است. این درحالی است که برخی از این نیازها، نیازهای اولیه مانند اقامت گردشگران هستند و این بیانگر این مساله است که کارآفرینان حتی می توانند در خدماتی مانند اقامت، فرصت­های اشباع نشده­ای را در بازار کشف کنند تا علاوه بر برطرف کردن نیاز گردشگر و منافع شخصی برای کارآفرین، از    ناهنجاری­های اجتماعی و فرهنگی نیز جلوگیری نمایند.

برطبق مبانی نظری، کارآفرینی نقش مهمی در اقتصاد هر کشور دارد و شناسایی فرصت­های کارآفرینانه می تواند به رونق کارآفرینی کمک کند. در این پژوهش، هدف شناسایی فرصت­های کارآفرینانه صنعت گردشگری در شهرستان مشهد است که بر اساس آن می توان فرصت­های کشف نشده را شناسایی و یا فرصت­های خلق نشده را بوجود آورد.  بدین ترتیب می توان کارآفرینان را برای بررسی فرصت­ها و سرمایه گذاری در آنها تشویق نمود و  در نتیجه  صنعت گردشگری را به سمت رضایت هرچه بیشتر مسافران سوق داد. بنابراین پس از انجام تحقیق فوق، انتظار می‌رود كه فرصت­های كارآفرینانه جدید در زمینه صنعت گردشگری برای كارآفرینان مشخص گردد كه با بهره برداری از آنها بتوانند خود و جامعه را منتفع سازند.

1-4. اهداف پژوهش

هدف اصلی تحقیق عبارت است از:

• شناسایی و اوبویت­بندی فرصت­های کارآفرینانه در عوامل صنعت گردشگری در شهرستان مشهد

اهداف فرعی تحقیق به ترتیب عبارتند از

• شناسایی و اولویت­ بندی فرصت­های کارآفرینانه در عامل جاذبه­های گردشگری در شهرستان مشهد.
• شناسایی و اولویات­بندی فرصت های کارآفرینانه در عامل حمل و نقل درون شهری در شهرستان مشهد.

1-5. سوالات پژوهش 

در این پژوهش، محقق به منظور شناسایی فرصت­های كارآفرینانه در صنعت گردگشری در شهرستان مشهد، به دنبال پاسخ به سوال­ اصلی زیر است:

• در عوامل مؤثرگردشگری مشهد چه فرصت­های كارآفرینانه‌ای برای كارآفرین وجود دارد؟
• فرصت­های شناسایی شده چگونه اولویت بندی می شوند؟

و سوال­های فرعی عبارتند از

• در عامل جاذبه­های گردشگری از صنعت گردشگری مشهد جه فرصت­های کارآفرینانه ای قابل شناسایی است؟
• فرصت­های شناسایی شده در عامل جاذبه­های گردشگری چگونه اولویت بندی می شوند؟
• در عامل حمل و نقل درون شهری از صنعت گردشگری مشهد جه فرصت­های کارآفرینانه ای قابل شناسایی است؟
• فرصت­های شناسایی شده در عامل حمل و نقل درون شهری چگونه اولویت بندی می شوند؟

1-6. روش‌شناسی پژوهش

  این پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی است که در آن ابتدا با مصاحبه حضوری فرصت­ها و ویژگی­ها شناسایی و پس از آن با توزیع پرسشنامه و تحلیل آن اقدام به رتبه ­بندی عوامل مورد بررسی می­ شود.

1-7. قلمرو پژوهش