لیست پایان نامه های موجود (به صورت فایل کامل) با موضوع: ابطال رأی داوری
 

داوری نیز مانند سایر مفاهیم حقوقی دارای معایب و مزایایی است که شایان توجه است.

بند اول: محاسن و معایب داوری

در مورد مزایا و معایب داوری، برخی از نویسندگان حقوقی گفته اند:

« در خصوص محاسن و معایب داوری بحث فراوانی است و در مقام مقایسه با عدالت مراجع قضایی، رسم بر این است که سرعت و انعطاف پذیری آیین دادرسی داوری، تخصص داوران و آشنایی آن ها به عمق اختلاف اصحاب دعوا رازپوشی آن ها در مورد علل و ماهیت اختلافاتی که به داوری ارجاع می شود و مواردی از این قبیل در ستون مزایای داوری قرار می گیرد. معمولاً آسیب پذیری نسبی نهاد داوری به علت عدم دقت در افشای شروط آن و استفاده نابجا و بی مورد از داوری و انتخاب داوران نامناسب معمولاً در ستون معایب قرار داده می شود. به هر حال امروز کمتر کسی ممکن است منکر محاسن ویژگی ها و نتایج مفید و ارزنده نهاد داوری در حل و فصل دعاوی و اختلافات مردم باشد و اگر فرضاً ایرادات و نارسایی های مختصری هم وجود داشته باشد، با وضع قوانین مناسب و تمهیدات قانونی مسلماً قابل رفع خواهد بود. اگر هم داور علی رغم موارد فوق نتواند تصمیمات خود را با موازین قانونی و حقوق مسلم اصحاب دعوا تطبیق دهد، در این صورت درب دستگاه عدالت بر روی هر یک از طرفین باز است و اقدامات و تصمیمات داور بلافاصله قابل ابطال در مراجع قانونی خواهد بود.»[۱]

حل اختلاف بین طرفین از طریق داوری، دارای محاسن و امتیازاتی است از جمله اینکه، رسیدگی به دعوا و حل و فصل اختلافات از طریق داوری سریع تر از رسیدگی به دعوا در دادگاه است. همچنین هزینه دادرسی داوری بسیار پایین و در مواردی مجانی است. داوری تابع تشریفات آیین دادرسی مدنی نمی باشد که همین امر سبب تسریع در رسیدگی داور می شود. از طرف دیگر، رسیدگی و حل و فصل اختلافات توسط داوری، دارای معایبی می باشد، از جمله داوری ساختار منسجم و هماهنگ ندارد. از طرف دیگر، به لحاظ عدم آشنایی برخی داوران به مسائل قانونی وحقوقی، ممکن است حقوق طرفین تضییع گردد. با وجود این ها، داوری نهاد مفیدی بوده که در حل و فصل اختلافات نقش بسزایی ایفا می کند که با وضع مقررات لازم و ایجاد ساختار منسجم و تدوین قوانین کافی و اعتبار آرای صادره و آموزش مسائل حقوقی به داوران می توان از معایب آن کاهش داد. در ذیل به چند مورد از فواید داوری اشاره می شود:

الف) مناسب ترین و مسالمت آمیزترین مرجع حل و اختلافات بین دعاوی بازرگانی بوده و تجار نیز برای آن اهمیت بالایی قایل هستند.

ب) رأی صادره در داوری با خواسته های طرفین نزدیک و مانوس است.  چون خود طرفین خواستار ارجاع دعوای بین آن ها به داوری بوده، لذا تبعیت و تمکین آن ها نیز به آراء داوری بیشتر است.

ج) حل اختلافات توسط اهل فن و متخصصین امر به عنوان داور انجام می گیرد. چون خود طرفین حق انتخاب داور را دارند، لذا سعی می نمایند، داوران خود را از بین افراد خوشنام و خوش سابقه انتخاب نمایند.

د) قضات دادگاه ها انتصابی هستند ولی داوران عموماً از سوی طرفین اختلاف انتخاب می شوند.

ه) با معافیت از تشریفات دادرسی در مدت کوتاه، پرونده آن ها به نتیجه می رسد.

و) احقاق حق لطمه ای به ادامه روابط طرفین وارد نمی سازد. چون رسیدگی به دعاوی و انتخاب داوران با توافق آن ها بوده و بنابراین رسیدگی نیز در کمال درستی، ضمن رعایت احقاق حق طرفین به عمل آید.[۲]

مزایای داوری در مقایسه با دادگاه های دادگستری

به طور کلی انگیزه های رجوع به داوری و قضات را می توان اینگونه بر شمرد:

در داوری رضایت هردو طرف برای رجوع به داور لازم است. اما برای رجوع به دادگاه های دادگستری طرح دعوا از جانب یکی از دو طرف کافی است.

پشتوانه آراء صادر شده از محکم دادگستری، اجرای احکام حقوقی و کیفری دادگستری است. در حالی که ضمانت اجرای آرای داوری بیشتر به طرفین بستگی دارد. با این همه، چنانچه محکوم علیه رأی داوری طوعاً آن را اجرا نکند، مقررات خاصی برای اجرای آراء داوری وجود دارد.

چون داور از تشریفات مقرر در آیین دادرسی مدنی معاف است. بنابراین سرعت رسیدگی بیشتر از رسیدگی قضایی در دادگاه است. ( دعاوی در دادگاه های دادگستری براساس مواعد و شرایط خاص رسیدگی می شوند.)

هزینه دادرسی دعاوی در دادگستری به تناسب ارزش خواسته است. و در زمان ارائه دادخواست باید پرداخت شود. در حالی که هزینه رسیدگی در داوری ها با تراضی تعیین می شود و در داوری های سازمانی تابع جدول خاصی است که در مجموع کم هزینه تر است.

در دادگستری، قضات از طرف دولت منصوب شده اند و از دولت حقوق می گویند، در حالی که دواران را طرفین دعوا تعیین می کنند.

داوران معتمد طرفین هستند و در نظر آن ها گاه در موضوع دعوا از تخصص فنی نیز برخوردارند، در حالی که قضات دادگستری لزوماً تخصص فنی ندارند و اغلب متخصص در امور حقوقی هستند.

داوری، جنبه خصوصی دارد و اصل علنی بودن رسیدگی در آن ها رعایت نمی شود و از این رو، برای تجار بهترین سیستم برای حل و فصل دعاوی است، چون اسرار تجاری آن ها حفظ می شود، در حالی که در دادگستری اصل بر علنی بودن رسیدگی است. قاضی ناگزیر است مقررات قانونی را اجرا کند و گاه امکان خروج از حاکمیت قانون را ندارد و در حالی که داوران این اجازه را دارند که به اصول کلی حقوقی، انصاف Mercatoria Lex)) یا عرف تجاری نیز مراجعه کنند. در داوری ها به حل دوستانه اختلاف توجه بیشتری می شود و فضای رسیدگی در داوری بیش از آن که ترافعی و تنازعی باشد، دوستانه است. به همین لحاظ در داوری ممکن است هر دو طرف راضی باشند. این برای تجار بهتر است چون نمی خواهند اختلافات آن ها عمیق شود و دوست دارند موضوع زودتر دوستانه تر حل شود.