فصل اول………………………………………………………………………………………………………………………..1

1-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..2

1-2  تبیین ومسئله تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………….3

1-3 اهمیت وضرورت تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………..4

1-4 هدف تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………5

1-5 استفاده کنندگان تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………..5

1-6 فرضیه تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………………….6

1-7 جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………………………………………..6

1-8 نمونه آماری……………………………………………………………………………………………………………………………………………6

1-9 روش گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………………………………….7

1-10 قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………7

1-11 تعریف عملیاتی…………………………………………………………………………………………………………………………………..7

1-12 تشریح فصول آتی……………………………………………………………………………………………………………………………….8

 

فصل دوم…………………………………………………………………………………………………………………….9

2-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..10

2-2 شفافیت اطلاعات……………………………………………………………………………………………………………………………….11

 

2-2-1 اندازه گیری شفافیت……………………………………………………………………………………………………………………………14

2-2-2 مدل شفافیت دی پیازا و ایکالوس………………………………………………………………………………………………………….15

2-2-3 مدل شفافیت بوشمن، پیوتروسکی واسمیت……………………………………………………………………………………………17

2-2-4 اهیمت شفافیت در بازار مالی………………………………………………………………………………………………………………..19

2-2-5 نقش شفافیت در گزارشگری مالی…………………………………………………………………………………………………………22

2-2-6 شفاف سازی مالی از نگاه سازمان های بین المللی…………………………………………………………………………………..23

2-2-7 قابلیت دسترسی به اطلاعات…………………………………………………………………………………………………………………24

2-2-8 توانایی برقراری ارتباط و وجود جریان ارسال و دریافت اطلاعات……………………………………………………………..24

2-3 اهیمت قیمت سهام………………………………………………………………………………………………………………………………….26

2-3-1 پدیده سقوط قیمت سهام……………………………………………………………………………………………………………………..26

2-4 حاکمیت شرکتی……………………………………………………………………………………………………………………………………..28

2-5  پیشینه تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………….30

2-5-1 تحقیقات داخلی………………………………………………………………………………………………………………………………….31

2-5-2 تحقیقات خارجی………………………………………………………………………………………………………………………………..33

فصل سوم …………………………………………………………………………………………………………………….36

3-1  مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………37

3-2 روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………………….38

3-3 قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………….38

3 -3-1 قلمرو موضوعی…………………………………………………………………………………………………………………………………39

3-3-2 قلمرو مکانی………………………………………………………………………………………………………………………………………39

3-3-3 قلمرو زمانی……………………………………………………………………………………………………………………………………….39

3-4 جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………………………………………….39

3-5 نمونه آماری…………………………………………………………………………………………………………………………………………..40

3-5-1 تعیین حجم نمونه………………………………………………………………………………………………………………………………..41

3-6 ابزار گردآوری داده ها………………………………………………………………………………………………………………………………43

3-7 طرح مساله تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………44

3-8 فرضیه های تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………….44

3-9  متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………….45

3-9-1 متغیرمستقل………………………………………………………………………………………………………………………………………..45

3-9-2 متغیر وابسته………………………………………………………………………………………………………………………………………46

3-9-3 متغیرکنترل…………………………………………………………………………………………………………………………………………47

3-9-4 متغیر تعدیل کننده……………………………………………………………………………………………………………………………..47

3-10 روش تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………………………………………..48

3-10-1 روش داده های پانل…………………………………………………………………………………………………………………………49

3-10-1-1 روش اثرات ثابت………………………………………………………………………………………………………………………….50

3-10-1-2 روش اثرات تصادفی …………………………………………………………………………………………………………………….50

3-10-1-3 آزمون چاو یا fمقید……………………………………………………………………………………………………………………….50

3-10-1-4 آزمون هاسمن……………………………………………………………………………………….. ……………………………………51

3-10-2 آزمون معنی دار بودن مدل…………………………………………………………………………………………………………………51

3-10-3 آزمون معنی دار بودن متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………………………………52

3-10-4 آزمون مربوط به مفروضات مدل رگرسیون خطی…………………………………………………………………………………..52

3-10-4-1 فرض نرمال بودن باقیمانده ها…………………………………………………………………………………………………………53

3-10-4-2 فرض عدم وجود هم خطی بین متغیرهای مستقل………………………………………………………………………………54

3-10-4-3 فرض مستقل بودن باقیمانده ها……………………………………………………………………………………………………….54

3-10-4-4 فرض همسانی واریانس باقیمانده ها………………………………………………………………………………………………..55

3-10-5 تحلیل همبستگی ………………………………………………………………………………………………………………………………56

3-10-5-1 ضریب تعیین………………………………………………………………………………………………………………………………..56

3-10-5-2 ضریب همبستگی………………………………………………………………………………………………………………………….56

3-10-6 آزمون ریشه واحد درداده های ترکیبی………………………………………………………………………………………………….57

3-10-7 تصمیم گیری برای رد یا پذیرش فرضیه ها…………………………………………………………………………………………..57

 

فصل چهارم……………………………………………………………………………………………………………………59

4-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………60

4-2 آمار توصیفی ………………………………………………………………………………………………………………………………………….60

4-3 آزمون مانایی متغیرهای پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………62

4-4 نتایج آزمون رگرسیون …………………………………………………………………………………………………………………………….63

4-4-1 بررسی ناهمسانی واریانس…………………………………………………………………………………………………………………..63

4-4-2 آزمون fو آزمون هاسمن………………………………………………………………………………………………………………………64

4-4-2-1 آزمون های تشخیصی در داده های ترکیبی…………………………………………………………………………………………65

4-4-2-2 آزمونf لیمر……………………………………………………………………………………………………………………………………66

4-5 آزمون فرضیات……………………………………………………………………………………………………………………………………….67

4-5-1 فرضیه اول………………………………………………………………………………………………………………………………………….67

4-5-2 فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………………………………………………………69

فصل پنجم……………………………………………………………………………………………………………………..72

5-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….73

5-2 اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………73

5-3 خلاصه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………..73

5-4 یافته های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………74

 

5-4-1 نتیجه آزمون اول………………………………………………………………………………………………………………………………….74

5-4-2 نتیجه آزمون دوم…………………………………………………………………………………………………………………………………74

5-5 پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………………………………………74

5-6 محدودیت تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………75

 

 

 

 

 

      فصل اول

    کلیات پژوهش

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1 مقدمه

سرمایه گذاری قطب اصلی اقتصاد هرکشور می باشد و این قطب از طریق مبادله سهام شرکت ها در بازار بورس اوراق بهادر تامین می گردد.اگر قیمت سهام در بازار منطقی نبوده و دارای نوسانات بسیار شدید باشد جذابیت این گونه سرمایه گذاری به شدت کاهش یافته و در نتیجه شاهد خروج سرمایه از این بازار خواهیم بود و در نهایت منجر به کاهش سرمایه گذاری در شرکتهای  بورسی و کاهش رشد اقتصادی خواهد شد. از طرفی تصمیم گیری های اقتصادی نیازمند اطلاعاتی است که بتوان با کمک آن ها منابع موجود و در دسترس را به گونه ای مطلوب تخصیص داد. یکی از مهم ترین عوامل در تصمیم گیری صحیح اطلاعات مناسب ومرتبط با موضوع تصمیم است که اگربه درستی فراهم و پردازش نشود تاثیرات منفی برای فرد تصمیم گیرنده در پی خواهد داشت. بهره گیری از اطلاعات افشاء شده و به عبارتی تصمیم گیری صحیح در بازار اوراق بهادار زمانی امکان پذیر است که این اطلاعات به موقع، بااهمیت، کامل و قابل فهم باشند. چنانچه اطلاعات فاش شده این ویژگی ها را نداشته باشد بدون تردید سازوکارکشف قیمت در بازار به درستی عمل نخواهد کردو قیمت گذاری اوراق بهادار به شیوه ای مطلوب انجام نخواهد شد. افشای اطلاعات موجب بهبود ساز وکار کشف قیمت ها و در نتیجه قیمت گذاری بهینه می شود. امروزه شفافیت اطلاعات شرکتها از جمله دل مشغولی های اصلی فعالان بازارسرمایه در کشورهای مختلف به شمارمی رود.

در بازار سرمایه ایران باشروع بحران مالی از اوایل سال 1383 شفافیت مالی شرکتهای پذیرفته در بورس مورد توجه سرمایه گذاران قرار گرفته است.علاوه بر این در محیط پر تلاطم امروزی بسیاری از سرمایه گذاران بر اهمیت شفاف سازی اطلاعات تاکید می کنند وفقدان اطلاعات ویا عدم اطمینان درباره آنها به یک مشکل اساسی در بازارهای مالی تبدیل شده است.

در انجام هر تحقیق و پژوهشی یکی از مهم ترین بخش ها، ارائه طرح تحقیق (کلیات) مناسب و کامل می باشد. دراین فصل سعی شد تا با بیان کلیه جوانب تحقیق در خصوص مطالعه انجام شده اطلاعات کامل وقابل فهمی ارائه گردد.

بدین منظور ابتدا به بیان مسئله پرداخته شده؛ تا خواننده با مسائل بنیادی تحقیق بیشتر آشنا گردد. سپس دلایل اهمیت تحقیق مطرح گردید و علت انتخاب چنین موضوعی تبیین شد.  در ادامه سوالاتی را که قرار است این مطالعه قرار است به آن پاسخ دهد؛ بیان گردید و در این راستا اهداف و فرضیه های تحقیق مطرح شد.

هم چنین نحوه پاسخگویی به سوالات و شیوه آزمون فرضیات به صورت اجمالی تبیین گردید و نهایتا واژگان کلیدی تحقیق را تعریف نمودیم.

 

1-2تبین مسئله تحقیق

یكی از الزامات رقابت سالم دسترسی همه مشاركت كنندگان بازار به اطلاعات شفاف است. یكی از انواع مهم بازارها (در كنار بازارهای كالا، پول و كار(بازار سرمایه است كه اطلاعات شفاف بر عملكرد آن به شدت مؤثر است. نقصان اطلاعات در این بازار موجب افزایش هزینه مبادلات و ناتوانی بازار در تخصیص بهینه منابع میشود. اطلاعات كه جزء جدایی ناپذیر فرایند تصمیمگیری است، هر چه شفافتر و قابل دسترس تر باشد، میتواند به اتخاذ تصمیمات صحیحتری در زمینه تخصیص بهینه منابع منجر گردد و در نهایت باعث كارایی تخصیصی و شفافیت بازار شود كه هدف نهایی بازار سرمایه است.

صاحبان سرمایه ، اعتباردهندگان ، دولت ودیگر استفاده کنندگان ازگزارش های مالی شرکت ها برای تصمیم گیری در زمینه خرید، فروش ، ونگهداری سهام ، اعطای وام ، ارزیابی عملکرد مدیران ودیگر تصمیم های اقتصادی مهم به اطلاعات معتبر،مربوط وبا کیفیت نیاز دارند. به طور کلی ، سرمایه گذاران زمانی در یک واحد اقتصادی سرمایه گذاری می کنند که نخست درباره آن ها اطلاعات کافی (شامل اطلاعات مالی ) داشته باشند و درثانی به این اطلاعات اطمینان کنند. اعتباردهندگان نیزبدون اطلاع از وضعیت مالی و عملکرد مالی یک واحد نمی توانند منابع مالی خود را دراختیارآن قرار دهند.

شفافیت اطلاعات مالی از مهم ترین دغدغه های سرمایه گذاران در بازارهای مالی و یکی از مهم ترین عوامل موثر برای سرمایه گذاری جهت تحصیل سهام شرکت هاست .سرمایه گذاران جهت خرید سهام یک شرکت همواره به دنبال اطلاعاتی شفاف هستند علی رغم این حساسیت مدیران جهت بهتر نشان دادن عملکرد خود به دنبال تحریف اطلاعات می باشند. آنان با این تحریف از یک طرف وضعیت شرکت را مطلوب توصیف می کنند واز طرف دیگر شفافیت اطلاعات را ازبین می برند.

افشای داوطلبانه اطلاعات باعث می شود عدم تقارن اطلاعات بین شرکتها و بازار کاهش یابد و در نتیجه تعداد بیشتری از سهام شرکت مورد مطالعه قرار گیرد. به این ترتیب توان نقدشوندگی سهام افزایش یافته و موجب جلب توجه نهادهای سرمایه گذاری بزرگ خواهدشد و در ادامه این امر شرکت می تواند بدون اینکه ناگزیر شود قیمت ها را کاهش دهد حجم بزرگی از سهام خود را به فروش برساند؛ بنابراین با افزایش تقاضا قیمت سهام افزایش می یابد.

شفافیت را میتوان سادگی و سهولت تحلیل معنادار فعالیتهای شركت و بنیانهای اقتصادی آن توسط فرد خارج از شركت دانست.

تجویدی (1386) به نقل بوشمن وهمكارانش(2003) شفافیت شركتی را در دسترس بودن گسترده اطلاعات مربوط و قابل اتكا در خصوص نتایج عملكرد دوره ای، وضعیت مالی، فرصتهای سرمایه گذاری، نظام راهبری شركتها، ارزش و ریسك شركتهای سهامی عام تعریف مینماید. وجود شفافیت از یک سو به سهامداران خرد اطمینان میدهد كه همواره اطلاعات قابل اتكا و بموقع در خصوص ارزش شركت دریافت خواهند كرد و سهامداران عمده و مدیران در پی تضییع حقوق آنها نیستند و از سوی دیگر مدیران را برای تلاش در جهت افزایش ارزش شركت به جای پیگیری منافع كوتاه مدت شخصی ترغیب كند و در نتیجه می تواند از میزان و شدت رسواییهای مالی به میزان قابل توجهی بكاهد.  اطلاعات شفاف را میتوان به عنوان یكی از ابزارهای ایفای مسئولیت پاسخگویی مدیران دانست.

این تحقیق در پی یافتن به پاسخ این سوالات است:

1- آیا بین شفافیت اطلاعات وریسک سقوط قیمت سهام رابطه معناداری وجود دارد؟

2- آیا حاکمیت شرکتی می تواند رابطه بین شفافیت اطلاعات و ریسک سقوط قیمت سهام را تعدیل نماید؟

 

 

1-3 اهمیت وضرورت تحقیق

شفافیت اطلاعات از این حیث دارای اهمیت است که اطلاعاتی قابل اتکا و به موقع را در دراختیار همه ذی نفعان قرار می دهد.

اگر مدیران شرکتها اطلاعات خصوصی را دراختیار بگیرند به عدم تقارن اطلاعاتی و درنتیجه انتخاب نا مساعد وخطر اخلاقی منتج خواهد شد .(بارنی وهمکاران 1985) ،(هیلی وپالپو2001) معتقدند که شرکتها می توانند از طریق گزارشگری مالی و افشای اطلاعات عدم تقارن اطلاعاتی و تضادهای نمایندگی بین مدیران و سرمایه گذاران خارجی را کاهش می دهد و از این رو کیفیت افشاء،کیفیت تصمیمات سرمایه گذاران را تحت تاثیر قرار می دهد.

مزایای بالقوه افشاء وشفافیت بیشتر می تواند شامل هزینه کمتر(بتوسان1999) (دیاموند و رشیا2001 ) ، کاهش هزینه های نمایندگی (لفویچ و دیگران1981) ، بهبود قیمت سهام وافزایش ارزش شرکت (چو ودیگران2010) باشد.

افشای کافی اطلاعات توسط شخصیت اقتصادی به سرمایه گذاران وبستانکاران در جستجوی فرصتهای سرمایه گذاری یاری می کند و بدین سان سرمایه به کاراترین شرکت ها روانه می شود.اگر اطلاعاتی شفاف و صحیح در صورتهای مالی آورده شود هر نوع کاهش یا افزایش شرکت تدریجی بوده و یکبار سقوط یا رشد غیرطبیعی ارزش سهام را درپی نخواهد داشت .