دلایل این موضوع که بخشی را به حقوق جنگ اختصاص داده شده است را می توان از دو منظر به آن نگریست اولاً موضوع تحقیق این پایان در خصوص تاثیرات تروریسم بر حقوق بین الملل جنگ می باشد پس در اولین نگاه می بایست حقوق جنگ و حقوق بین الملل جنگ را تعریف کنیم تا متوجه این مسئله قرار گیریم که به دنبال تاثیر تروریسم بر چه مقوله ای حقوقی می باشیم و آثار و تاثیرات آن را بررسی و نتیجه گیری کنیم . دوماً فعالیت های تروریستی در عصر حاضر دیگر از حالت گذشته و سنتی که اقدامات خرابکارانه زا جمله انفجار بمب در یک مرکز شهر و یا ترور یک فرد خاص و یا تخریب یک ساختمان دولتی خارج شده و تروریستها با اقدامات سنگین و غیر قابل باوری که مانند یک اقدام نظامی گسترده و همه جانبه می باشد به فعالیت می پردازند و اقدامات آنان با چنان قدرتی تاثیرات بزرگی را در یک کشور یا منطقه و یا کل نظام بین الملل به وجود می آورد که در سالهای نه چندان دور قابل تصور نبود . از سپتامبر ۲۰۰۱ تا کنون دو گروه تروریستی با سربازگیری از افراطیون مذهبی در کل جهان چنان ترس و وحشتی را در عرصه بین الملل به وجود آورده اند که تا همین چند سال قبل کسی باور این موضوع را نداشت که یک گروه تروریستی بتواند اینچنین بر نظام بین الملل تاثیر گذارد و دیگر نمی توان اقدامات آنان را یک اقدام تروریستی کوچک و قابل تاثیر در یک بخشی از یک کشور قلمداد کرد بلکه مانند یک لشکرکشی بزرگ و همه جانبه می ماند لذا در عرصه بین الملل و در مجامع بین المللی و حقوقی اقدامات این گروه ها ( القاعده ، داعش ) را جنگ می نامند چون این گروه ها با آن که دارای یونیفورم مخصوصی سازمانی ، سلسله مراتب سازمانی و یا دیگر مشخصه های یک ارتش کلاسیک را ندارد اما از چندان تشکیلاتی برخوردار میباشند که مانند یک ارتش اقدام کرده و به سوژه های خود حمله کرده و ضربه می زنند که دیگر مانند گروه های تروریستی سالهای گذشته که بیشترین تاثیر خود را بر یک کشور می گذاشتند قابل تشخیص می باشد لذا هرگونه درگیری با این گروه ها را می توان به مشابه یک جنگ قلمداد کرد . با این وجود در آغاز این فصل تعریفی از جنگ ، حقوق جنگ و حقوق بین الملل جنگ و حقوق بشردوستانه ارائه می گردد تا برای فصول بعدی را تحلیل مسائل هموار گردد
 

۲-۲ تعریف جنگ و حقوق جنگ
در آغاز تعریفی کامل به همراه عناصر سازنده آن از جنگ خواهیم داشت : در حقوق بین الملل جنگ شیوه اجبار همراه با اعمال قدرت و زور است که می توان آن را از نظر حقوقی چنین تعریف نمود : جنگ به عنوان (( ابزار سیاست ملی )) ، مجموعه عملیات و اقدامات قهر آمیز مسلحانه ای است که در چهار چوب مناسبات کشورها ( دو یا چند کشور ) روی می دهد و موجب اجرای قواعد خاصی در کل مناسبات آنها با یکدیگر و همچنین با کشورهای ثالث می شود . در این جهت ، حداقل یکی از طرفین مخاصمه در صدد تحمیل نقطه نظرهای سیاسی خویش بر دیگری است . به این ترتیب ، عملیات قهر آمیز مسلحانه وسیله و هدف تحمیل اراده مهاجم می باشد . از تعریف ارائه شده می توان چنین نتیجه گرفت که مفهوم حقوقی جنگ شامل چهار عنصر یا رکن اساسی است : عنصر تشکیلاتی و سازمانی ( کشورها ) ، عنصر مادی ( اعمال قدرت مسلحانه ) ، عنصر معنوی یا روانشناسی ( قصد و نیت جنگ ) و سرانجام هدفدار بودن جنگ ( منافع و مصالح ملی )

۲-۲-۱ عناصر سازنده مفهوم حقوقی جنگ
عنصر تشکیلاتی و سازمانی ( ارگانیک ):

یکی از عناصر اساسی ، مفهوم جنگ ، عنصر تشکیلاتی و سازمانی یعنی (( کشورها )) می باشد . جنگ مستلزم نبرد نیروهای مسلح کشورها با یکدیگر است ؛ از این رو ، جنگ به عنوان نوعی رابطه کشور با کشور تلقی می شود .

این عقیده مخصوصاً از سوی (( ژان ژاک روسو )) در کتاب (( قرار داد اجتماعی )) ( ۱۷۶۲ ) ابراز شده است : (( جنگ به هیچوجه رابطه انسان با انسان نیست ؛ بلکه رابطه کشور با کشور است که در آن افراد به عنوان انسان و یا حتی به عنوان انسان و یا حتی به عنوان تبعه ، بلکه به مثابه شهروندان و مدافعان و تنها بر حسب تصادف و اتفاق با یکدیگر دشمن شده اند ))

عنصر مادی ( اعمال قدرت مسلحانه ) :

عنصر دیگر جنگ ، عنصر مادی است و آن اعمال قدرت یا خشونت مسلحانه واقعی و عملی می باشد . به عبارت دیگر ، جنگ همواره با عملیات و اقدامات قهر آمیز مسلحانه همراه است که توسط نیروهای مسلح کشورهای متخاصم و تحت فرماندهی ، اقتدار و مسئولیت آنها صورت می گیرد . (( بدون استفاده از نیروی اسلحه ، جنگ معنی و مفهوم حقوقی ندارد ))

عنصر معنوی یا روانشناسی ( قصد و نیت جنگ ) :

عنصر سوم جنگ ، عنصر معنوی یا روانشناسی است و آن اراده قطعی یکی از طرفین متخاصم است ؛ زیرا جنگ بدون قصد و نیت ، معنی و مفهومی ندارد . در کنفرانسهای لاهه ( ۱۹۰۷ ) ، کشورهای امضا کننده معاهدات ، اعلام صریح اراده را جهت مبادرت به جنگ ضروری دانستند . طبق عهدنامه سوم مربوط به شروع مخاصمات مورخ ۱۸ اکتبر ۱۹۰۷ ، جنگ قانوناً زمانی آغاز می شود که اخطار صریح قبلی به صورت اعلامیه جنگ بدون قید و شرط و یا از طریق اولتیماتوم ( اتمام جت ) که یک اعلامیه جنگ مشروط تلقی می شود ، صورت گرفته باشد . هرگاه یکی از کشورهای متعاهد عهدنامه سوم ، مخاصمات را بدون اعلام قبلی آغاز کند

، از تعهدات خود عدول کرده و مرتکب جرم بین المللی شده است .

هدفدار بودن ( منافع و مصالح ملی ) :

عنصر چهارم جنگ ، مشخص بودن جهت و غایت جنگ است . یعنی کشور آغازگر جنگ هدفی معین و نهائی دارد که همواره درصد پیگیری و نیل به آن است . این هدف معمولاً تحمیل یا قبولاندن یک نقطه نظر سیاسی و یا به عبارت روشن تر یک منظور و هدف ملی می باشد . ( ضیایی بیگدلی، ۱۳۶۵ )

در این بخش بعد از مشخص شدن مفهوم جنگ به این مسئله می پردازیم که حقوق جنگ چیست

در سده های گذشته بحث در خصوص حقوق جنگ با دو نگرش کلی مواجه بود نگرش اول این موضوع را مطرح می کرد که جنگ ، غارتگریست پس نباید ظلم و غارتگری را نظامند کرد و آیا می شود برای ظلم و ستمگری حقوقی را متصور بود و از سوی دیگر عده ای بر این عقیده بودند که درست است جنگ ، خونریزی و چپاول انسانها است اما می توان با وضع قوانینی از بعضی عواقب و آلام جنگ کم کرد و جلوی خسارت زیاد به غیر نظامیان و کسانی که در جنگ نقشی نداشته اند گرفته شود . در سالیان زیاد و پس از مجادله فراوان در میان اندیشمندان این دو مکتب ، نگرش دوم پیروز گردید و شروع به وضع قوانین در این خصوص کرد که ما از آن به عنوان حقوق جنگ نام می بریم . حقوق جنگ شامل مجموعه اصول و قواعدی است که حاکم بر روابط میان کشورهای متخاصم با یکدیگر ویا میان کشورهای متخاصم با کشورهای بیطرف می باشد . بمحض آغاز جنگ ، بدون توجه به چگونگی شروع آن ، کشورهای متخاصم دیگر تابع حقوق زمان صلح نیستند ، بلکه از حقوق جنگ تبعیت خواهند نمود ؛ چه این حقوق عرفی باشد ، چه قراردادی . کشورهای ثالث ( یعنی کشورهائی که در مخاصمه شرکت ندارد ) ، خواه حقوق جنگ را مراعات نمایند یا خیر نیز روابط خود را با کشورهای متخاصم تابع حقوق زمان صلح نمی سازند ؛ بلکه از آن پس از حقوق بیطرفی تبعیت می نمایند )) ( ماندگار، ۱۳۸۹ )

جزییات بیشتر درباره این پایان نامه :

الف ) عرف : با توجه به ارتباط کشورها از دیرباز و این ارتباطات که زمانی به صورت ارتباط مسالمت آمیز بوده و زمانی به صورت ارتباطات خصمانه نمایان گر می شده است که هر برهه ای برای خود قوانین خاصی را به وجود آورده که این قوانین از ذهنیت مردمان و اداره کننده های کشور به وجود آمده است که ما از آن به نام عرف یاد می کنیم که به دلیل استمرار زیاد در طول تاریخ و اصلاحاتی که بر آن به وجود آمده مورد قبول عامه قرار گرفته است و در خصوص جنگ نیز این وضع وجود دارد و در زمان حال این اقداماتی که در اعصار گذشته مورد قبول همه بوده است و به صورت عرف در آمده یک از منابع تدوین حقوق جنگ بوده است
ب ) اصول کلی حقوقی : یکی از اصول کلی حقوقی که مورد استفاده در زمان صلح می باشد اصل حسن نیت می باشد که تصور این است این اصل فقط در زمان صلح مورد استفاده است که این اشتباه بزرگی می باشد زیرا این اصل و به همراه دیگر اصول ملی حقوقی در زمان جنگ نیز مورد استفاده است و این باعث می شود تا در زمان تدوین حقوق جنگ نیز مورد استفاده قرار می گیرد

ج ) قرار دادهای بین المللی : قراردادها از جمله منابع عمده حقوق جنگ است و بخش اعظم این حقوق به صورت حقوق به صورت حقوق قراردادی و مدون می باشد . اینگونه قرارداد های بین المللی را می توان به ترتیب تاریخ انعقاد به شرح زیر بر شمرد :

۱) اعلامیه پاریس مورخ ۱۶ آوریل ۱۸۵۶ در زمینه جنگ دریایی ( تحریم راهزنی دریایی ، مصونیت اموال اتباع دشمن که با کشتی های بی طرف حمل می شود و همچنین محاصره دریایی )

۲) عهدنامه ژنو مورخ ۲۲ اوت ۱۸۶۴ مربوط به حمایت از مجروحان ، بیماران و کادر بهداری

۳) عهدنامه سن پترزبورگ مورخ ۲۹ اوت ۱۸۶۸ در مورد ممنوعیت استفاده از برخی سلاح ها

۴) اعلامیه ۱۸۷۴ بروکسل که برای اولین بار فرق میان نظامیان و غیر نظامیان را مشخص کرد

۵) عهدنامه های ۱۸۹۹ و ۱۹۰۷ لاهه . عهدنامه لاهه مورخ ۲۹ ژوییه ۱۸۹۹ مشتمل بر دو قراردداد در زمینه حقوق جنگ می باشد : قرارداد مربوط به قوانین و عرف های جنگ زمینی ؛ قرارداد مربوط به تسری عهدنامه ۱۸۶۴ ژنو ( فوق الذکر ) به جنگ هایی دریایی . اما عهدنامه های لاهه مورخ ۱۸ اکتبر ۱۹۰۷ سیزده قرارداد را شامل است که بجز سه قرارداد ذیل ؛ بقیه مربوط به قوانین و مقررات جنگ زمینی و دریایی است : قرارداد مربوط به تحدید موارد استفاده از قوای نظامی جهت وصول مطالبات ؛ قرارداد مربوط به شروع مخاصمات ؛ قرارداد مربوط به اصلاح و تجدید نظر در عهدنامه های ۱۸۹۹ در لاهه

۶) عهدنامه های ۱۹۰۴ در مورد بی طرفی کشتی های بیمارستانی

۷) عهدنامه ژنو مورخ ۱۹۰۶ مربوط به حمایت از بیماران و مجروحان جنگی

۸) اعلامیه ۱۹۰۹ لندن در زمینه جنگ دریایی . این اعلامیه مورد تصویب کشورها قرار نگرفت ولی امروزه آن را به عنوان تجلی بسیار کامل عرف دریایی محسوب می دارند

۹) عهدنامه واشنگتن مورخ ۶ فوریه ۱۹۲۲ مربوط به تحدید سلاح های دریایی . محدود نمودن تعداد کشتی های جنگی و عدم استفاده از زیر دریایی

۱۰) پروتکل ژنو مورخ ۱۷ ژوئن ۱۹۲۵ در زمینه منع استعمال گازهای خفقان آور ، سمی یا مشابه آنها و نیز مواد میکروبی

۱۱) عهدنامه ژنو مورخ ۲۷ ژوییه ۱۹۲۹ در مورد رفتار با مجروحان یا بیماران و سرنوشت زندانیان

جنگی

۱۲) پروتکل ۱۹۳۰ لندن مربوط به جنگ دریایی

۱۳) قراردادهای مورخ ۱۹۳۵ در زمینه حفاظت از بناهای تاریخی و مراکز علمی و هنری در زمان جنگ

۱۴) پروتکل لندن مورخ ۶ نوامبر ۱۹۳۶ در زمینه ممنوعیت حمله به کشتی های بازرگانی توس زیر دریایی ها

۱۵) عهدنامه های ۱۹۴۹ ژنو . عهدنامه های ژنو مورخ ۱۲ اوت ۱۹۴۹ شامل ۴ قرارداد است که سه قرارداد آن در واقع تجدید نظر در قرارداد های قبلی است و چهارمین قرارداد متضمن یک نوآوری در حقوق قراردادی جنگ است این عهدنامه ها عبارتند از :

الف ) عهدنامه مربوط به بهبود سرنوشت مجروحان و بیماران نیروهای مسلح هنگام اردوکشی این عهدنامه ، جانشینی عهدنامه های ژنو مورخ ۱۹۲۹ ، ۱۹۰۶ ، ۱۸۶۴ گردید .

ب ) عهدنامه مربوط به بهبود سرنوشت مجروحان و بیماران و غریقان نیروهای مسلح در دریاها . این عهدنامه ، جانشین یکی از عهدنامه های لاهه مورخ ۱۹۰۷ که در همین زمینه بود ، گردید.

ج ) عهدنامه مربوط به طرز رفتار با اسیران جنگی . این عهدنامه جانشین ژنو مورخ ۲۷ ژوییه ۱۹۲۹ گردید .

د ) عهدنامه مربوط به حمایت از افراد غیر نظامی در زمان جنگ . امروزه عهدنامه های چهارگانه ژنو مهمترین اسناد بین المللی در زمینه حقوق جنگ می باشد که تا سال ۱۹۸۰ از تصویب یا الحاق ۱۲۸ کشور برخوردار بوده است

۱۶) قرارداد لاهه ۱۴ مه ۱۹۴۵ در زمینه حفظ میراث در زمان جنگ

۱۷) پروتکل های ۱۹۷۷ ژنو در ۱۰ ژوئن ۱۹۷۷ به دنبال سالها مساعی کمیته بین المللی صلیب سرخ ، دو پروتکل به عنوان پروتکل های الحاقی به عهدنامه های ژنو مورخ ۱۹۴۹ به تصویب رسید . اولین پروتکل مربوط به نبردهای مسلحانه بین المللی و دومین پروتکل در زمینه نبردهای مسلحانه غیر بین المللی است . این پروتکل ها تا سال ۱۹۸۱ از تصویب ۱۷ کشور گذشته است

۱۸) عهدنامه مورخ ۱۰ اوریل ۱۹۸۱ در مورد منع یا محدودیت استفاده از برخی سلاح های کلاسیک که می توانند منجر به صدمات جبران ناپذیر و یا اثرات نامشخص گردند . این عهدنامه سه پروتکل در زمینه تشعشات هسته ای در بدن انسان ، استعمال مین و تله های انفجاری و استفاده از سلاح های آتش زا را به دنبال دارد . عهدنامه مذکور تاکنون قابلیت اجرایی نیافته است

۱۹) قراردادهای مربوط به منع یا تحدید سلاح حای هسته ای :

الف ) قرارداد مسکو مورخ ۵ اوت ۱۹۶۳ در مورد منع آزمایش های سلاح های هسته ای در جو ، ماوراء جو و زیر دریاها

ب ) قرارداد مورخ ۲۷ ژانویه ۱۹۶۷ در زمینه اصول حاکم بر فعالیت های کشورها در کاوش و بهره برداری از فضای جو ، کره ماه دیگر کرات آسمانی

ج ) قرارداد مورخ ۱۱ فوریه ۱۹۷۱ در زمینه منع استقرار سلاح های هسته ای و دیگر سلاح های انهدام دسته جمعی در کف و زیر دریاها و اقیانوس ها

ه ) قرارداد مورخ ۱۰ آوریل ۱۹۷۲ در مورد منع ساخت ، تولید و انباشت سلاح های میکربی یا سمی و انهدام انبارهای موجود و قرارداد مورخ ۲۶ مه ۱۹۷۲ در زمینه محدود کردن سلاح های استراتژیکی اتمی ( معروف به سالت ۱ )

ز ) قرارداد ولادی وستک مورخ ۲۴ نوامبر ۱۹۷۴ در مورد محدود کردن سلاح های هسته ای

ح ) قرارداد مورخ ۱۸ مه ۱۹۷۷ در زمینه منع استفاده از سلاح های اقلیمی

ط ) قراردادهای مورخ ۱۸ ژوئیه ۱۹۷۹ در زمینه محدود کردن سلاح های استراتژیکی اتمی ( معروف به سالت ۲ ) ( ماندگار، ۱۳۸۹ )

<div class=”su-note” style=”border-color: #cef6f5; border-radius: 3px; text-align: center;”>
<div class=”su-note-inner su-clearfix” style=”background-color: #cef6f5; border-color: #CEF6F5; color: #000000; border-radius: 3px; -moz-border-radius: 3px; -webkit-border-radius: 3px;”>

<strong><span style=”color: #800000;”>جزییات بیشتر درباره این پایان نامه :</span></strong>

<img class=”alignnone wp-image-6281″ src=”https://ziso.ir/wp-content/uploads/2020/03/arrow-32.jpg” alt=”” width=”137″ height=”159″ />

<a href=”https://homatez.com/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a2%d8%ab%d8%a7%d8%b1-%d9%88-%d9%be%db%8c%d8%a7%d9%85%d8%af%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%aa%d8%b1%d9%88%d8%b1/” rel=”bookmark”>پایان نامه آثار و پیامدهای تروریسم بر حقوق مخاصمات مسلحانه بین المللی</a>

&nbsp;

با توجه به این موضوع که تروریسم یک موضوع و پدیده سیاسی می باشد این سیاسی بودن موضوع باعث نگرشهای متفاوتی به قضیه می شود و این تقاوت نگرش همچنان که در تعریف تروریسم منجر به معانی مختلفی برای آن گردید تا آنجا که نمی توان تعریف جامع و کاملی که مورد وثوق تمامی کشورها از جمله کشورهای شرقی و غربی دنیا باشد پیدا کرد این موضوع در خصوص تقسیم بندی تروریسم نیز وجود دارد . در دهه ۱۹۹۰ در بررسی تعاریف گوناگون تروریسم مشاهده شد که تروریسم برای مفاهیمی چون نژاد پرستی ( آپارتاید ) ، تروریسم مشتری ( آغشته به زهر کردن محصولات غذایی در سوپر مارکت ها توسط باج گیران ) ، تروریسم اقتصادی ( احتکار ارز و پول ) ، تروریسم دولتی به کار رفته است . بعضی دیگر از تروریسم را ابزار دولتی می دانند . برای مثال ، بمباران متفقین در جنگ جهانی دوم و انداختن بمب اتمی بر سرمردم ژاپن اقدامات رژیم صهیونیستی علیه فلسطینی های نوعی دولتی است . ( توکلی، ۱۳۹۱ )
پس می توان فهمید تقسیم بندی تروریسم نیز یکی از چالش برانگیز ترین بخشهای مبحث تروریسم و تحقیقات در این خصوص است . تقسیم بندی تروریسم بر اثر زمان تفاوتهای زیادی کرده است و اقدامات تروریستها یکی از مولفه ای مشخص برای تقسیم بندی تروریسم است . اگرچه ایجاد رعب و وحشت در میان عموم مردم همواره در تروریسم مد نظر بوده است ، اما ابزارهای آن بسته به نوع ترور متفاوت خواهد بود . در گذشته استفاده از ابزارهای آتشینی و کشنده و توام با خونریزی ، همزاد با تروریسم بوده اما در دوران معاصر ، (( ترور بدون خون یا کشتن بدون خون )) (  killing without knife ) به واسطه علوم و دانش بشری و پیشرفت های تکنولوژیکی ممکن شده است : تروریسم سایبری ( cybernetic terrorism  ) ، نارکوتروریسم ( تروریسم مواد مخدر ) (  Narco-Terrorist) ، اکوتروریسم ( Ecological terrorism  ) ، تروریسم زیست محیطی یا تروریسم سبز ( Green-Terrorism ) ، آگرو تروریسم ( تروریسم کشاورزی ) ( Agricultural Terrorism ) و نظایر آن را می توان به عنوان نمونه بیان داشت . در ترورهای بدون خون یا نرم ، از ابزارها و روش های خزنده پنهان و نامحسوس استفاده می شود . به همین دلیل ، حتی جامعه هدف هم ممکن است خود در به ثمر رسیدن این اقدامات تروریستی سهیم شوند و ناآگاهانه و به هزینه خود ، فرآیند فعلیت آن را فراهم سازند ( آقایی خواجه پاشا، ۱۳۹۲ )

از این به بعد تقسیم بندی های مختلف در خصوص تروریسم را بیان می کنیم و حتی بعضی از تقسیم بندی ها موارد مشابه زیادی با هم دارند اما برای حتی یک بند مجزا این تقسیم بندی آورده می شود.

به طور کلی تروریسم را به لحاظ جغرافیایی و حوزه فعالیت می توان به چهار سطح تقسیم نمود :

۱ ) تروریسم دولتی ( State Terrorism  ) که در آن سازمان های دولتی و حکومتی ، خود به کشتار شهروندان می پردازند

۲ ) تروریسم محلی (  Domestic Terrorism ) که در آن تروریست ها در داخل کشور خود علیه حکومت دست به عملیات تروریستی می زنند .

۳ ) تروریسم فراملی (  Transnational Terrorism ) که در قالب آن تروریست ها از ملیت های مختلف در کشورهای دیگر اقدام به عملیات تروریستی می کنند

۴ ) تروریسم بین الملل ( International Terrorism ) که از سال ۱۹۷۰ واژه تروریسم بین الملل نیز بتدریج مورد استفاده قرار گرفته که از سوی گروه های سیاسی در خارج از کشورهای متبوع صورت می گیرد . این نوع تروریسم با حمایت برخی از دولتها اقدام به عملیات تروریستی در کشورهای دیگر می نمایند . از جمله اینگونه موارد می توان به تسلیح شبکه تروریستی القاعده اشاره کرد . ( آقایی خواجه پاشا، ۱۳۹۲ )

یکی دیگر از تقسیم بندیها تروریسم را به ۵ دسته تقسیم می کند :

۱ تروریسم سیاسی : برای اثر گذاشتن بر دگرگونیهای اجتماعی ــ سیاسی به کار می رود که پدید آوردن آنها به شیوه های مسالمت آمیز ممکن به نظر می رسد . این گونه از تروریسم از سوی گروه های کوچک و بی بهره از پایگاه قدرت به کار می رود.

۲ تروریسم مذهبی : در این گونه از تروریسم ، به پدیده های خشونت آمیز بر پایه باورهای مذهبی مشروعیت بخشیده می شود . در این چارچوب تروریسم مسیحی ، تروریسم اسلامی ، تروریسم یهودی و تروریسم هند و به عنوان گونه های از تروریسم مذهبی معرفی شده است . مشکل اصلی در اینجا بنیاد گرایی است . تروریسم مذهبی هر چند از نظر بنیانهای فکری و عملی خود، ریشه در سده هجدهم و دوران استعمار دارد ، اما در سایه بحرانهای بزرگ دهه ۱۹۶۰ ، مانند جنگ اعراب و اسرائیل ، توانست جانی تازه بگیرد و فرصت ابزار وجود یابد.

تندروها دست به کارهای خشونت آمیز می زنند و اندیشه های آرمان گرایانه رادیکال ، که نوید زندگی این جهانی بهتر می دهد ، در چارچوب جنبشهای مذهبی که بر زندگی بهتر در جهان دیگر تاکید دارند ، رخ می نماید .

۳ تروریسم با پشتیبانی دولتها : برخی دولتها ، از پاره ای سازمانهای تروریستی پشتیبانی می کنند و به آنها کمکهای مالی می دهند . اصطلاح دیگری که بر سر زبانها افتاده ، تروریسم دولتی است و منظور از آن انجام گرفتن کارهای تروریستی از سوی ماموران یک دولت خاص است .

۴ تروریسم داخلی : تروریسم داخلی در درون مرزهای یک کشور سر بر می آورد و اثر آن تنها به خود کشور ،نهادها ، شهروندان و اقتصاد آن محدود می شود . در یک رویداد تروریستی داخلی ، مرتکبان ، قربانیان و مخاطبان ، همگان از همان کشورند . در مبارزه با تروریستهای داخلی ، بهتر است خود کشور اقدام کند ، تا تهدیدی متوجه کشورهای دخالت کننده دیگر نشود .

۵ تروریسم بین المللی : این گونه تروریسم از دهه ۱۹۷۰ رواج یافت . تروریسم در معنای بین المللی ، آن است که رویداد تروریستی در کشوری جز کشور عاملان یا قربانیان صورت می گیرد . همچنین ، گاهی ممکن است رویداد تروریستی در کشوری آغاز شود و در کشوری دیگر پایان یابد . در این موراد ، چند کشور در یک رویداد تروریستی دخالت می کنند . همچنین ، در برخی موراد گروه های تروریستی در چند کشور گوناگون شعبه دراند . بیشتر چنین پنداشته می شود که افراد غیر دولتی دست به چنین اقداماتی می زنند. (مقصودی و حیدری، ۱۳۸۸)

تقسیم بندی دیگر این چنین است :

تروریسم دارای اقسام مختلفی می باشد . در این تحلیل به تروریسم فردی و تروریسم دولتی از یک طرف و تروریسم داخلی و بین المللی از طرف دیگر قابل بررسی می باشد .

امروزه با عنایت به جهانی شدن هرچه بیشتر ارتباطات و همگانی شدن تکنولوژی چنین ارتباطاتی ، مرز میان تروریسم داخلی و تروریسم بین المللی باریک شده است با این حال بسته به اینکه عمل در ارتباط با یک کشور و توسط گروه مخالف داخلی آن کشور رخ دهد یا نه ، تروریسم واجد جنبه داخلی یا بین المللی خواهد شد . اگر اقدام تروریستی در قلمروه یک دولت ارتکاب یافته باشد ، متهم و قربانیهای جرم تبعه آن دولت باشند و متهم در سرزمین آن دولت دستگیر شود ، می توان آن اقدام را تروریسم داخلی قلمداد کرد . در مقابل ، تروریسم بین المللی هنگامی است که عنصر خارجی در جرم یافت گردد .

در تروریسم فردی ، خشونت افراد بر ضد دولت اعم از حالت خشونت فردی یا خشونت سازمان یافته  جمعی معنای اصلی تروریسم را تشکیل می دهد مشروط به اینکه چنین خشونتی با اهداف سیاسی آمیخته باشد . تروریسم حالتی است که در آن دولت به طور نظام مند یا موردی با نقض مقررات بنیادین و شناخته شده حقوق بشر و بشردوستانه به سرکوب و حذف مخالفان ، گروه های سیاسی ، قومی ، مذهبی و نژادی اقلیت اقدام می کند.

تروریسم غیر دولتی را می توان به دو شکل جنایی و سیاسی در چهره های گوناگون مشاهده نمود . تروریسم جنایی به “معنایی استفاده از جنایت ، حذف فیزیکی و زور برای مصادره حقوق و ثروت دیگران است که در قالب استفاده از زور برای رسیدن به زندگی بهتر از طریق سرقت مسلحانه ، حمله مسلحانه به بانکها ، آدمکشی ، اجیر شدن برای انجام جنایتهای سازمان یافته و مصادره اموال دیگران ، به صورت دزدی ، قتل و ارعاب” تبلور مییابد.

جزییات بیشتر درباره این پایان نامه :

پایان نامه آثار و پیامدهای تروریسم بر حقوق مخاصمات مسلحانه بین المللی

 
 
“تروریسم سیاسی” را معمولا سازمانها ، گروه ها و احزابی دنبال میکنند که فاقد پایگاه مردمی هستند و قادر نیستند از طریق مراجعه قانونی به افکار و آرای عمومی از طریق راه های دموکراتیک و انتخابات آزاد قدرت سیاسی را به دست گیرند . کاربرد دیگر تروریسم سیاسی ایجاد اغتشاشات داخلی برای ممانعت از رشد و توسعه نظامهای مردمی و حکومتهای مستقل است .

همچنین گروه های تروریستی فراملی گروههایی هستند که به طور سازمان یافته در بیش از دو کشور پراکنده بوده و قادر به طراحی و اجرای عملیات تروریستی هستند . سازمان تروریستی القاعده داعش در حال حاضر مهم ترین مثال این چنین گروه های است. (سیف زاده، ۱۳۹۱)

می توان تروریسم را به ترتیب فرایند تاریخی به پنچ نوع ذیل تقسیم بندی کرد :

۱ تروریسم پیشامدرن سنتی

همان طور که گفته شد تروریسم یک پدیده سیاسی است . در روزگار قدیم به اقتضاء نوع سیستم های سیاسی حاکم در جوامع ، تروریسم ابعادی گسترده نداشت و صرفاً در درون دایره محدود قدرت سیاسی که منفک از جامعه بود و بیشتر از طریق صاحبان قدرت سیاسی علیه یکدیگر ، به کار گرفته می شد . در نتیجه در نظام سنتی ، پدیده تروریسم بیشتر در بیرون از بطن غیر سیاسی جامعه اتفاق می افتاد و پای مردم عادی به وسط ماجراهای مربوط به تروریسم کشیده نمی شد . ممکن بود افرادی غیر سیاسی وارد جریان رویداد مربوط به یک وارد بشوند ولی در نهایت ، تروریسم مربوط به قدرتمندان و یا مدعیان قدرت سیاسی در جنگ قدرت با یکدیگر بوده است هرچند ممکن بود یکی از این طرف ها ، قوی و طرف دیگر تضعیف باشد .

تروریستها در عصر پیشامدرن نابود کردن فیزیکی هدف هایی را که برای اقدام های خود بر می گزیدند …..برای بازتاب دادن اعتراض و نشان دادن اینکه نیروی مقاومتی وجود دارد … انجام می دادند . در طراحی استراتژی ها و راهبردها ، جهت پیروزی در این پیکار و ترور طرف مقابل به منظور حذف و کسب قدرت آن طرف مقابل ، مردم به طور دسته جمعی یا گروهی لحاظ نمی شدند . بدین ترتیب در دوران قدیم ، تروریسم در واقع جایگزینی برای مبارزه ها بوده است ؛ مبارزه هایی که در سطح قدرت سیاسی صورت می گرفت . تروریسم سنتی ، هدف ، بیشتر از بین بردن موجودیت فیزیکی دارندگان قدرت است که در نظر ترور کننده ، وارث نامشروع قدرت شده است . اگر کشتن به منظور تضعیف دشمن به لحاظ قدرت فیزیکی باشد ، این نوع کشتن ، ترور سنتی است . به هر حال  در تروریسم سنتی ، رویدادهای تروریستی ، دامنه خیلی گسترده ای پیدا نمی کردند و اساساً برعکس تروریسم معاصر مدرن ، پسا مدرن ، هسته ای یا عصر اتم ، مجازی در سطح جامعه ، زیاد محسوس نبود و بیشتر یک عامل مزاحم در حوزه قدرت سیاسی بود ، هر چند برای قربانیان آن ماجرایی غمبار بوده است . با این حال ، ترور ، ترور سیاسی در دوران قدیم و حتی در دوران حکومت های مطلقه در اروپا نسبت به دوران نسبت به دوران معاصر ، پدیده نسبتاً نادری بوده است . اما در دوران معاصر این پدیده شدیداً گسترش یافته است .

قاضی شریف بسیونی در تعریف تروریسم می نویسد: «تروریسم بین المللی عبارت است از: رفتار اجبار آفرین فردی یا دسته جمعی همراه با اعمال استراتژی خشونت و ترور که یک عنصر بین المللی را در برگیرد یا علیه یک هدف تحت حمایت بین المللی باشد و منظور از ارتکاب آن نیز ایجاد نتیجه قدرت طلبانه باشد». (پور سعید، ۱۳۸۸)
تروریسم بین الملل به نوبه خود می تواند به تروریسم بین الملل که توسط افراد حقیقی و یا حقوقی انجام شود و نیز تروریسم دولتی تقسیم می شود هر یک از این حالات نظریه های سیاسی و رژیم های حقوقی نسبتاً متفاوتی را بر می انگیزد. البته انگیزه سیاسی اولویت خاصی می یابد چرا که بر عناصر مولد تروریسم بین المللی و منافع مرتبط با آنها تکیه دارد. (اقارب پرست، ۱۳۹۱)

تروریسم بین المللی که به لحاظ حقوقی شامل تروریسم دولتی نیز می شود مباحث آن در مباحث حقوقی بین الملل دهه های ۶۰، ۷۰ و ۸۰ بسیار مشهود بود و امروزه نیز جایگاه خود را در مباحث مرتبط با تروریسم حفظ کرده است.

تروریسم بین المللی دو ویژگی آشکار دارد: یکی نداشتن هدفی واقع گرایانه و دیگری بهره گیری از شکنندگی نظام های پیچیده. گفتنی است که پیشرفت های تکنولوژیک در زمینه های اطلاعات و ارتباطات و پیشرفت های اقتصادی، در پا گرفتن و گسترش این پدیده نقش داشته است. (یه وس، ۱۳۸۲)

در تبیین تروریسم، دو مدل و الگوی نظری وجود دارند که عبارتند از الگوی ابزاری (Instramental model) و الگوی سازمانی (Organizational model). در مدل ابزاری، تروریست و تروریست ها نوعی ویژگی عقلانی دارند؛ یعنی برای رسیدن به اهدافی خاص یا تامین منفعتی مهم، برخی ابزارها را بر می گزینند که یکی از آنها ترور است. در مدل سازمانی، ترورگر چه برای رسیدن به هدفی خاص سازماندهی شده، اما طریقیت ندارد، چون آنچه مهم است، حفظ سازمان می باشد که منوط به تداوم ترور است.

۲-۶ تحول تاریخی تروریسم بین المللی
دیوید راپوپورت محقق برجسته انگلیسی و متخصص مسائل تروریسم، در مقاله ای با عنوان «چهار موج تروریسم مدرن» نظریه ای درخصوص گونه شناسی تاریخی تروریسم بین المللی و چگونگی تحمل آن در قالب یک فرایند ارائه کرده است که در نوع خود بی نظیر می باشد. مطابق نظریه وی، تروریسم بین المللی در دنیای پساوستفالیایی، تاکنون چهار مرحله یا موج را تجربه کرده است.

اولین موج که به موج آنارشیستی معروف است، در دهه ۱۸۸۰ شروع شد و به مدت چهل سال ادامه پیدا کرد. به دنبال آن و در دهه ۱۹۲۰، موج ضد استعماری یا تروریسم قومی شروع شد و عمدتاً در دهه ۱۹۶۰ رو به افول نهاد. اواخر دهه ۱۹۶۰، موج چپ جدید یا موج مارکسیستی متولد شد و تقریباً تا دهه ۱۹۹۰ به صورت لجام گسیخته ای ادامه یافت و هنوز هم در بعضی کشورها نظیر نپال، اسپانیا، پرو، بریتانیا و کلمبیا، گروه هایی از آن فعال می باشند.

چهارمین موج یا «موج مذهبی» در سال ۱۹۹۷ نمود یافت و مطابق تخمین راپوپورت، چنانچه الگوی حاکم بر سه موج قبلی و روند آنها را بر موج جدید نیز منطبق بدانیم، ممکن است در سال ۲۰۲۵ پایان یابد و در آن سال، تاریخ روابط بین الملل آغاز موج جدیدی از تروریسم را شاهد باشد.

تکنیک غالب کنش تروریستی در موج اول، قتل یا ترور شخصی بود. موج دوم با حمله به اهداف نظامی مشخص می شد که در موج سوم، جای خود را به هواپیماربایی و در واقع آدم ربایی یا گروگانگیری

داد. در سه دهه اول موج سوم بیش از هفتصد هواپیماربایی رخ داد با پایان جنگ سرد و فروپاشی مارکسیسم، استراتژیست ها و متفکرین غربی از جمله رپوپورت معتقدند قرن بیست و یکم شاهد برآمدن موج جدیدی از تروریسم است که تکنیک خاص آن، عملیات انتحاری است.

ایزابل رایوستین، استاد دپارتمان تاریخ روابط بین الملل در هلند در مقاله ای با عنوان «چه چیزی در تروریسم نوین جدید است؟» سعی کرده ابعاد نوین ترریسم را در تحول کنونی آن توضیح دهد. به نظر وی، تروریسم جدید اولاً به لحاظ مرتکبان و سازماندهی، طبیعی فرا ملی دارد؛ ثانیاً مبتنی بر نوعی الهام و افراطی گرایی مذهبی است؛ ثالثاً تروریست های جدید به سلاح های کشتار جمعی دسترسی دارند و هدفشان حمله به بیشترین مردم ممکن است و رابعاً آنها قربانیان خود را به دقت انتخاب و دستچین نمی کنند، بلکه آنها را به صورت «فله ای» و غیر تبعیض آمیز برمی گزینند. امی زلمی نیز در تحلیلی پیرامون عناصر جدید تروریسم نوین به تبیین تمایزها میان تروریسم جدید و «تروریسم قدیم» پرداخته و رویداد یازده سپتامبر را مقطع زمانی تاریخی برای تحول از تروریسم قدیم به تروریسم جدید داشته است. وی تفاوت این دو گونه تروریسم را در چهار مورد می داند.

اول آنکه اهداف تروریسم جدید از تخریب و ویرانی در خود آن نهفته است و از این رو می بایست آن را با مدل سازمانی تبیین نمود، در حالی که تروریسم قدیم، خشونت ویرانگر را چونان ابزاری برای هدف سیاسی به کار می برد.

دوم آنکه، هدف تروریسم نوین بر جای گذاشتن بیشترین ویرانی ممکن است که آن را از طریق اشکال ویرانگر تسلیحات ی تکنیک های همچون تروریسم انتحاری عملی می کند، در صورتی که تروریسم قدیم در پی آفرینش نمایشی دراماتیک از طریق کمترین خسارات بود.

سوم آنکه، تروریسم جدید به لحاظ سازمانی نیز از تروریسم قدیم متمایز می شود. تروریسم جدید غیر سلسله مراتبی و افقی است (به لحاظ توزیع مواضع اقتدار در سازمان)، در حالی که تروریسم قدیم سلسله مراتبی و عمودی بود. سازمان های قدیمی متمرکز بودند، در حالی که تروریسم جدید سازمانی نامتمرکز دارد.

جزییات بیشتر درباره این پایان نامه :

پایان نامه آثار و پیامدهای تروریسم بر حقوق مخاصمات مسلحانه بین المللی

 
 
چهارمین و آخرین تمایز نیز به مبنای توجیه کننده تروریسم مربوط می شود. تروریسم جدید در زمینه ای مذهبی و آخرالزمانی توجیه می شود، در حالی که تروریسم قدیم ریشه در نوعی ایدئولوژی سیاسی داشت.

والتر لاکوئر نیز در مقاله مشهور خود با عنوان «تروریست مدرن»، تروریسم جدید را تروریسم پست مدرن نامید. به نظر وی، تروریسم نوین در چارچوب اهداف و قالب های مدرن همچون قدرت طلبی، منفعت جویی یا ملت گرایی نمی گنجد و اهداف یا قالب های پسامدرن همچون مذهب، هویت و جهانی شدن برای توضیح آن لازم است. (پور سعید، ۱۳۸۸)

۲-۶-۱ عناصر مفهومی تروریسم بین المللی
پنج عنصر اساسی دربرگیرنده اغلب تعاریف تروریسم بین المللی به شرح زیر می باشد: تکرار، انگیزه، قصد، عاملان و تأثیر

۱- تکرار

یکی از خصوصیات حساس و برجسته خشونتی که تحت عنوان تروریسم طبقه بندی می شود، تکرار است. فرض (وجود) خشونت نظاموار، تروریسم را از وقایع جدا از هم و یا خشونت فردی متمایز می کند. در حالی که اقدامات خشونت آمیز انفرادی ممکن است از لحاظ به کارگیری روش های مشابه، برانگیختن واکنش های مشابه و یا برآوردن دیگر معیارهای تعریفی، با تروریسم شباهت داشته باشد. لیکن این موارد علیرغم وسوسه، برنامیدن آنها با واژه تروریسم، جزو آن نیستند. اگر چه عامه مردم، رسانه ها و سیاستمداران برای تهیج احساسات و جلب توجه تیتر (روزنامه ها)، به راحتی از این واژه استفاده می کنند، لیکن باید به نحوی روشن بین اقدامات خشونت آمیزی که به صورت موردی برانگیزاننده وحشت و ترور هستند و بین خشونت مکرر و الگوهای نظام مند خشونت که تروریسم نامیده می شود، تفکیک قائل شد. ترور ( وحشت) چیزی است که شخص احساس می کند، اما تروریسم بهره گیری مکرر و نظام مند از این وحشت است. تروریسم منوط به تهدید معتبری دال بر تکرار و استفاده نظام مند از خشونت و یا وجود الگوی خشونت است.

۲- انگیزه

هدف اغلب جنبش های تروریستی بین المللی، سیاسی است. تلاش تروریستها برای تحصیل اثبات منافع خودشان در فرآیند پیچیده تصمیم گیری، همان فرآیند سیاست، است یعنی این که چه کسی چه چیزی را، در چه هنگام و چگونه بگیرد. آنها به دنبال وادار ساختن دولتها و نهادها به منظور توجه آنها به بی عدالتی های واقعی یا متصوره اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بوده و یا به دنبال تأثیر نهادن بر وضعیت خود در محیط پیرامون شان می باشند.

تروریست ها به ندرت به نحو کامل، خارج از هنجارها و ارزشها جامعه عمل کرده و برای منطقی ساختن رفتار خود به زحمات بزرگی گرفتار می آیند. تروریستها، از طریق تدوین منشورها و بیانیه ها و یا ایجاد سازمان های سیاسی نیمه مشروع مانند «شین فین و یا سوکورو پاپیولار» تلاش می کنند تا اقدامات خود را در چارچوب هنجارهای جامعه توجیه نمایند. هنگامی که تخلف بزرگی از قواعد جامعه رخ دهد… تروریستها ابتدا تلاش می کنند تا رفتار و تاکتیکهای خود را در واکنش به شکایت و محکومیت عمومی اصلاح نمایند. این گونه توجیهات ارتباط کمی با انگیزه اصلی برای کاربرد خشونت دارند.

برخی برانگیزه های جنایتی تروریسها پا می فشرند؛ با این همه در بیشتر موارد، فعالیت جنایتکارانه انگیزه اولیه نبوده و صرفاً نتیجه اقدامات آنها می باشد. درحالی که همه تروریستها مجرم هستند، لیکن تمامی مجرمان تروریست نیستند اگر چه آنها مرتکب همان اعمال می گردند؛ برای مثال روشن است که عمل آدم ربایی یک جرم جنایی است. آدم ربایی معمولاً همراه با باج خواهی است. هر دو جنایتکاران و تروریستها، اقدام به باج خواهی می کنند؛ تفاوت این دو در ماهیت جرم و نه در شیوه به کار گرفته شده؛ بلکه در انگیزه اقدام بدان است. انگیزه اصلی یک جنایتکار ممکن است حرص و طمع باشد، در حال که انگیزه تروریست تعقیب یک دستور کار سیاسی باشد. این امر در مورد بیشتر اقدامات خشونت بار تروریست ها، آدم ربایی، حملات مسلحانه، دزدی از بانک و حتی بمب گذاریها صدق می کند.

۳- قصد

قصد و نیت نیز دارای اهمیتی مشابه با انگیزه برای خشونت در چنین اقداماتی است. ظاهراً به دلیل ریشه لغت ترور، یکی از پایاترین خصوصیات تعاریف تاریخی و معاصر تروریسم وجود عامل هراس است؛ ردپای این واژه که محصول انقلاب فرانسه است، به تعریف “سیستم یا رژیم ترور” یا “حکومت ترور” می رسد.

هراس و اضطراب اجزای تروریسم هستند، زیرا این دو کارایی اخبار و پیام ها را بالا برده و تأثیر آنها را بر روی جمعیت مورد نظر افزایش می دهد. با این همه ایجاد هراس و اضطراب در بین یک جمعیت بزرگتر، نتیجه فرعی تمامی خشونت هاست که از تمایل ذاتی بیشتر موجودات انسانی برای مشخص کردن خشونت نسبت به دیگران و یا همدردی با قربانیان خشونت منشاء می گیرد. تروریسم تلاش دارد تا این عنصر طبیعت انسانی را برای استخراج یک واکنش فیزیکی یا روانی به استفاده درآورد. در حالی که هراس جزئی از تروریسم است، لیکن این امر نه خصوصیت متمایز کننده تروریسم و نه ضرورتاً قصد اصلی بیشتر تروریست هاست . تروریست ها خواهان نفوذ در رفتار دیگران هستند ؛ آنها از هراس برای برانگیختن واکنش استفاده می کنند . واکنش مورد خواست، بستگی به انگیزه ها و اهداف آنان داشته و ممکن است از موردی به مورد دیگر تفاوت نماید ، همان طور که مخاطبان تروریسم نیز ممکن است متفاوت باشند

۴- عاملان

چهارمین جزء تعریف درباره تروریسم بین المللی ، متوجه عاملان ( آن ) است . به طور سنتی ، دو مسیر در طبقه بندی عاملان دخیل در تروریسم بین المللی دنبال شده است . در یکی به قربانیان و در دیگری به مرتکبان آن توجه شده است . وزارت خارجه آمریکا همچنان به کاربرد ” غیر رزمنده ” ( تعریفی که گستره وسیعی را در بر می گیرد ) در آنچه که به بهترین نحو می تواند تلاش برای طبقه بندی بر مبنای قربانیان توصیف گردد ، ادامه می دهد . به نظر می رسد دیگر نویسندگان معاصر به این نظریه پیوسته اند که اشتمال اصطلاح ” قربانیان بی گناه ” تا حدی به توان توصیفی تعریف شان می افزاید ؛ احتمالاً هیچ کدام از آنها دارای تاثیر بسیار نباشد ؛ در حالی که اکثریت وسیعی قربانیان تروریسم کار چندانی با منازعه نداشته و غالباً زیر عنوان ” دیگران ” طبقه بندی شده اند ، قربانیانی نظیر تفنگداران دریایی آمریکا در لبنان ، نیروهای امنیتی بریتانیایی در ایرلند شمال ، یا اعضای جناحهای مخالف یا رقیب ، ممکن است به نحو عمیقی در منازعه در حال جریان دخالت داشته باشند . تلاش برای تعریف تروریسم بر مبنای قربانیان آن ، فاقد مفهوم بوده و ناگزیر محکوم به شکست است . در همین حال ، باید مدلهای موجود بر مبنای مرتکبان نیز بازنگری گردد . برخی دانش پژوهان و محققان در زمینه تروریسم ، بویژه آنهایی که در مورد ضرورت یک تعریف جامع و دارای کاربردهای چند گانه از تروریسم استدلال کرده و به آن عقیده مند هستند ، همچنان به پشتیبانی از این ادعا که تروریسم را افراد ، گروه ها و یا دولتها صورت می دهند ، دنبال می کنند . برخی به نقش سازمانهای تروریستی توجه دارند در حالی که دیگران استدلال می کنند که افزایشی در زمینه شبکه های تروریستی وجود دارد .

در این بخش به فعالیتهای سازمان ملل و ارکان آن در خصوص موضوع تروریسم و مبارزه با آن می پردازیم . جامعه ملل و سازمان ملل هرکدام در طول تاریخ خود با این موضوع به اشکال مختلف درگیر بوده اند و هر کدام به فراخور زمان و مکان با این موضوع برخوردهای داشته اند . در این میان سازمان ملل به عنوان عالی ترین مرجع حقوقی در نظام بین الملل مورد توجه قرار گرفته است و مجمع عمومی و شورای امنیت به عنوان مهمترین ارکان این سازمان توجه خود را به این پدیده معطوف داشتند . اما سوال اینجاست که سازمان ملل چه اقدامات و تمهیداتی برای مقابله با تروریسم در نظر گرفته و آیا این تمهیدات کافی است ؟ ( اقارب پرست، ۱۳۹۱ )
سازمان ملل متحد اعلامیه ها ، قطعنامه ها و گزارش های متعددی در خصوص منع و سرکوب تروریسم منتشر کرده است . چنانچه از اسناد متعددی که در طول سال ها به وسیله بخش های گوناگون سازمان ملل متحد تهیه شده ، پیداست ، این سازمان نقش رهبری در مبارزه با تروریسم را بر عهده گرفته است . به علاوه ، مجامع و سازمان های منطقه ای و فرا منطقه ای ، اقداماتی را برای پیشگیری ، مقابله و سرکوب تروریسم صورت داده اند که منتهی به تهیه ، تدوین ، تصویب و انتشار اسناد گوناگونی شده است ( نمامیان، ۱۳۹۰)

اقدامات سازمان ملل ( بویژه مجمع عمومی و شورای امنیت در مقابله با تروریسم ) اقداماتی انفعالی ، و متاثر از قدرت های بزرگ بوده و این سازمان تا کنون نتوانسته ساز و کار منسجم و مبتنی بر واقعیات جهان حاضر ارائه دهد . به نظر می رسد روند مبارزه با تروریسم از سوی سازمان ملل متحد به صورت مستمر در حل گسترش است . اگر در گذشته فقط دبیر کل سازمان با یک بیانیه و یا یک نشست به موضوع تروریسم می پرداخت امروزه تقریباً مجموعه ارکان سازمان ملل متحد به نحوی از انحاء درگیر مباحث این مبارزه هستند ( اُتنف، ۱۳۸۳ )

علی رغم تلاش های جامعه جهانی برای ایجاد مقررات حقوقی الزام آور برای پیشگیری از عملیات تروریستی و مسئولیت بین المللی حاصل از آن از یک سو و به رسمیت شناختن تروریسم به عنوان جنایت علیه بشریت ، هنوز مقررات مذکور از ظرفیت حقوقی الزام آور بودن برخوردار نشده اند . مقاوله نامه ها و پروتکل های مرتبط با مسئولیت دولت در قبال پدیده تروریسم دامنه ای وسیعتر از توصیه به دولت های عضو ندارند . در حال که این پدیده مخرب ابعاد تازه یافته است . ( اقارب پرست، ۱۳۹۱ )

شورای امنیت و مجمع عمومی دو رکن اساسی سازمان ملل بیشترین اقدامات در خصوص موضوع تروریسم را انجام داده اند و در ادامه به صورت مجزا هر کدام یک از این ارکان را مورد بررسی قرار می دهیم .

۲-۷-۱ شورای امنیت
سرآغاز عملکرد شورای امنیت در مبارزه با اعمال تروریستی به سال ۱۹۸۵ بر می گردد . این شورا پس از حمله دول متحد علیه عراق ، برای نخستین بار قطعنامه ۶۸۷ در ۸ آوریل ۱۹۹۱ تروریسم بین المللی را محکوم کرد . در ضمن این قطعنامه ، شورای امنیت برای نخستین بار با اشاره به کنوانسیون بین المللی علیه گروگانگیری ۱۹۷۹ ، تمام اعمال گروگانگیری را در ردیف تروریسم بین المللی قرار داد .

بار دیگری که شورای امنیت با تروریسم بین المللی درگیر شد در قضیه لاکربی بود که در ژانویه ۱۹۹۲ طی قطعنامه ۷۳۱ از کشور لیبی خواست با اجرای مفاد قطعنامه ، تروریسم را محکوم نماید . همچنین در پی دور قطعنامه ۴۷۸ در ۳۱ مارس ۱۹۹۲ ، شورای امنیت تحریم های اقتصادی و سیاسی را علیه کشور لیبی در صورت عدم استرداد دو متهم به آمریکا یا بریتانیا ، پیش بینی کرد .

در پی تلاش برای ترور رئیس جمهور مصر در اتیوپی و فرار مظنونان به سودان ، شورای امنیت با صدور قطعنامه های ۱۰۴۴ و ۱۰۴۵ در سال ۱۹۹۶ علیه سودان دست به تحریم هایی زد . همچنین در خصوص گروگانگیری در لبنان و انفجار سفارت آمریکا در (( نایروبی )) و (( دارالسلام )) با صدور قطعنامه هایی ضمن محکوم کردن تروریسم و تاکید بر تعهد دولت هایی عضو ملل متحد ، از آنها خواست که از هرگونه همکاری ، مساعدت و مشارکت در عملیات تروریستی در دیگر کشورها خودداری کنند . به دنبال صدور قطعنامه های فوق و در پی وقوع چند بحران تروریستی ، شورای امنیت مجدداً با تاکید بر انهدام تروریسم به صدور چند قطعنامه مبادرت نمود . قطعنامه ۱۲۱۴ مصوب ۸ دسامبر ۱۹۹۸ راجع به تهدیدات بیش از پیش جنگ داخلی افغانستان بر صلح و امنیت منطقه ای و بین المللی و توقع شورای امنیت از طالبان نسبت به توقف پناه دادن به تروریست های بین المللی و آموزش آنها با اتخاذ اقدامات لازم از سوی این شورا قطعنامه ۱۲۶۷ مصوب ۱۵ اکتبر ۱۹۹۹ در مورد شبکه تروریستی بن لادن ، کشت و تولید قاچاق مواد مخدر و نقض حقوق بشردوستانه ، قطعنامه ۱۲۶۹ مصوب ۱۹ اکتبر ۱۹۹۹ در خصوص الزام جامعه بین المللی به تلاش روز افزون برای پیشگیری و سرکوب تروریسم ، قطعنامه ۱۳۳۳ مصوب ۱۹ دسامبر ۲۰۰۰ راجع به انسداد وجوه اسامه بن لادن و شبکه القاعده با توجه به فصل هفتم منشور ملل متحد قطعنامه ۱۳۶۳ مورخ ۳۰ ژوئیه ۲۰۰۱ در رابطه با ایجاد راهکارهای نظارت بر اجرای اقدامات مورد نظر در قطعنامه های ۱۲۶۷ و ۱۳۳۳ ، قطعنامه ۱۳۶۸ مصوب ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۱ ناظر بر درخواست شورای امنیت از جامعه بین المللی نسبت به تلاش مضاعف برای جلوگیری و انهدام اعمال تروریستی ، قطعنامه ۱۳۷۳ مورخ ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۱ در خصوص ضرورت مقابله با تهدیدات عملیات تروریستی جهت بر هم زدن صلح و امنیت بین المللی و ایجاد کمیته مبارزه با تروریسم قطعنامه

۱۳۷۷ مورخ ۱۲ نوامبر ۲۰۰۱ در اجلاسیه وزرای عضو به عنوان مکمل قطعنامه های پیشین و در راستای اجرای کامل قطعنامه ۱۳۷۳ از سوی کلیه دولت ها با برخورداری از پشتوانه اجرایی مواد ۲۵ و ۴۸ منشور ملل متحد قطعنامه ۱۳۹۰ مصوب ۱۶ ژانویه ۲۰۰۲ ، قطعنامه ۱۴۵۲ مصوب ۲۰ دسامبر ۲۰۰۲ و قطعنامه ۱۴۵۵ مصوب ۱۷ ژانویه ۲۰۰۳ که ناظر به اجرای بهتر انسداد وجوه مقرر در قطعنامه های ۱۲۶۷ ، ۱۳۳۳و ۱۳۹۰ بوده ، از این موارد می باشند .شورای امنیت نیز در خصوص عدم گسترش سلاح های کشتار جمعی ، بر پایه فصل هفتم منشور ، قطعنامه ۱۴۰ را در سال ۲۰۰۴ به تصویب رساند . شورا در این قطعنامه نگرانی شدید بین المللی را نسبت به خطر تروریسم و نیروهای فعال غیر دولتی در دستیابی ، گسترش ، حمل و نقل غیر قانونی و استفاده از این سلاح ها را به عنوان تهدیدی علیه صلح و امنیت بین المللی ابزار نمود . ( کوشا و نمامیان، ۱۳۸۷ )

جزییات بیشتر درباره این پایان نامه :

پایان نامه آثار و پیامدهای تروریسم بر حقوق مخاصمات مسلحانه بین المللی

 
 
قطعنامه های مصوب شورای امنیت بعد از ۲۰۰۳ تا کنون که در خصوص تروریسم به تصویب این شورا رسیده است به شرح زیر می باشد :

قطعنامه ۱۵۱۶ در تاریخ ۲۰نوامبر ۲۰۰۳ با عنوان تهدید صلح و امنیت بین المللی ناشی از اقدامات تروریستی به تصویب شورای امنیت رسیده است

قطعنامه ۱۵۲۶ در تاریخ ۳۰ژانویه ۲۰۰۴ با عنوان تهدید صلح و امنیت بین المللی ناشی از اقدامات تروریستی به تصویب شورای امنیت رسیده است

قطعنامه ۱۵۳۰ در تاریخ ۱۱ مارس ۲۰۰۴ با عنوان تهدید صلح و امنیت بین المللی ناشی از اقدامات تروریستی به تصویب شورای امنیت رسیده است

قطعنامه ۱۵۳۵ در تاریخ ۲۶ مارس ۲۰۰۴ با عنوان تهدید صلح و امنیت بین المللی ناشی از اقدامات تروریستی به تصویب شورای امنیت رسیده است

قطعنامه ۱۵۳۹ در تاریخ ۲۲ آوریل ۲۰۰۴ در خصوص استفاده نظامی از کودکان در درگیری مسلحانه به تصویب شورای امنیت رسیده است

قطعنامه ۱۵۶۶ در تاریخ ۸ اکتبر ۲۰۰۴ با عنوان تهدید صلح و امنیت بین المللی ناشی از اقدامات تروریستی به تصویب شورای امنیت رسیده است

قطعنامه ۱۶۱۱ در تاریخ ۷ جولای ۲۰۰۵ با عنوان تهدید صلح و امنیت بین المللی ناشی از اقدامات تروریستی به تصویب شورای امنیت رسیده است

قطعنامه ۱۶۱۲ در تاریخ ۲۶ جولای ۲۰۰۵ در خصوص استفاده نظامی از کودکان در درگیری مسلحانه به تصویب شورای امنیت رسیده است

قطعنامه ۱۶۱۷ در تاریخ ۲۹ جولای ۲۰۰۵ با عنوان تهدید صلح و امنیت بین المللی ناشی از اقدامات تروریستی به تصویب شورای امنیت رسیده است

قطعنامه ۱۶۱۸ در تاریخ ۴ اوت ۲۰۰۵ با عنوان تهدید صلح و امنیت بین المللی ناشی از اقدامات تروریستی به تصویب شورای امنیت رسیده است

قطعنامه ۱۶۷۴ در تاریخ ۲۸ آوریل ۲۰۰۶ در خصوص محافظت از غیر نظامیان در درگیری های مسلحانه به تصویب شورای امنیت رسیده است

قطعنامه ۱۸۰۵ در تاریخ ۲۰ مارس ۲۰۰۸ با عنوان تهدید صلح و امنیت بین المللی ناشی از اقدامات تروریستی به تصویب شورای امنیت رسیده است

قطعنامه ۱۸۲۲ در تاریخ ۳۰ ژوئن ۲۰۰۸ با عنوان تهدید صلح و امنیت بین المللی ناشی از اقدامات تروریستی به تصویب شورای امنیت رسیده است

قطعنامه ۱۸۸۲ در تاریخ ۴ اوت ۲۰۰۹ در خصوص استفاده نظامی از کودکان در درگیری مسلحانه به تصویب شورای امنیت رسیده است

قطعنامه ۱۸۹۴ در تاریخ ۱۱ نوامبر ۲۰۰۹ در خصوص حفاظت از غیر نظامیان در درگیری مسلحانه به تصویب شورای امنیت رسیده است

قطعنامه ۱۹۰۴ در تاریخ ۱۷ دسامبر ۲۰۰۹ با عنوان تهدید صلح و امنیت بین المللی ناشی از اقدامات تروریستی به تصویب شورای امنیت رسیده است

قطعنامه ۱۹۶۳ در تاریخ ۲۰ دسامبر ۲۰۱۰ با عنوان تهدید صلح و امنیت بین المللی ناشی از اقدامات تروریستی به تصویب شورای امنیت رسیده است

قطعنامه ۱۹۸۸ در تاریخ ۱۷ ژوئن ۲۰۱۰ با عنوان تهدید صلح و امنیت بین المللی ناشی از اقدامات تروریستی به تصویب شورای امنیت رسیده است

قطعنامه ۱۹۸۹ در تاریخ ۱۷ ژوئن ۲۰۱۰ با عنوان تهدید صلح و امنیت بین المللی ناشی از اقدامات تروریستی به تصویب شورای امنیت رسیده است