اهل سنت  نفقه دادن به فرزندان را واجب دانسته‌اند و به آن اتفاق دارند و می‌گویند بر اساس قول حق تعالی در آیه ۲۳۳ سوره مبارکه بقره «وَعَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَکِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ» نفقه به اولاد واجب می‌باشد و بر پدرِ مولود واجب است که نفقه فرزند خود را بپردازد همان طور که نفقه زن بر او واجب است به سبب ولادت حدیثی از هند آورده‌اند که می‌گویند « خذی ما یکفیک و ولدک بالمعروف» یا نفقه فرزند و زوجه بر پدر واجب است. فرزندانی که نفقه آنان واجب است به رأی جمهور، فرزندان و فرزندانِ فرزندان هر چه قدر پایین روند و بر جد، نفقه نوه‌هایش واجب است، اما نزد مالکیه فقط نفقه‌ فرزندان خود شخص واجب است و نفقه فرزندانِ فرزندان واجب نیست[۲] به دلیل ظاهر آیه شریفه «وَعَلَى الْمَوْلُودِ».
۳ـ۲ـ۵ شرایط وجوب نفقه بر فرزندان
 

۳ـ۲ـ۵ـ۱ شرایط نزد حنفیه
 نفقه فرزندان واجب است، اگر فرزند پسر باشد به سه شرط نفقه او بر عهده پدرش است:

۱ـ فقیر باشد و هیچ مالی نداشته باشند. ۲ـ  بالغ نشده باشد؛ اگر به بلوغ برسد باید کار کند و خود نفقه خود را بدهد. و اگر مشکلی از لحاط جسمی یا عقلی داشت نفقه بر عهده پدر باقی می‌ماند و هرگاه به سنی برسد که بتواند کار کند یا پدر او را نزد خود به کار بگمارد  که در این صورت نفقه از کسب و کار او پرداخت می‌شود ولی اگر طالب علم باشد نفقه بر عهده پدر باقی می ماند. ۳ـ پسر آزاد باشد؛ پس اگر مملوک باشد، نفقه بر عهده مالک است.

ولی اگر فرزند دختر باشد ـ چه صغیره باشد چه کبیره ـ نفقه اش بر عهده  پدر می‌باشد به دو شرط :

۱ـ  فقیر باشد؛  اگر مالی داشته باشد،  نفقه‌اش از مال خواهد بود. همچنین بر پدر جایز نیست که دخترش را به کار کردن مجبور کند باید او را نزد زنی بفرستد که به او خیاطی  و گلدوزی  و نساجی یاد بدهد و اگر از این حرفه‌ها مالی به دست بیاورد  و برای او درآمدی حاصل شد، دیگر نفقه بر عهده پدر نمی‌باشد. ۲ـ آزاد باشد؛ اگر مملوک باشد نفقه بر عهده مالک می باشد.

جزییات بیشتر درباره این پایان نامه :

پایان نامه حقوق کودکان ناشی از ازدواج موقت و ازدواج های نوظهور از نگاه مذاهب فقهی
در کل اگر پدر موسر باشد و بتواند نفقه فرزندان خود را بدهد ولی از دادن نفقه امتناع کند، پدر زندانی می‌شود. پدر فقط برای دینِ نفقه حبس می‌شود. ولی اگر معسر باشد نفقه  بر عهده  اقارب است که اقرب آنان مادر است، البته به شرطی که موسر باشد و نفقه‌ای که مادر می‌پردازد بر ذمه پدر باقی می‌ماند. ولی اگر مادر هم معسر باشد نفقه بر عهده  جد است اگر موسر باشد و این نفقه بر پدر به صورت دین باقی می‌ماند؛ به همان ترتیب اقرب به اقرب و اگر کسی نباشد از بیت المال پرداخت می‌شود. [۳]

۳ـ۲ـ۵ـ۲ شرایط نزد مالکیه
۱ـ  فقیر باشند و مالی نداشته باشند یا نتوانند کسب و کار کنند یا اگر مالی داشته باشند و قبل از رسیدن به سن بلوغ تمام شود، نفقه بر عهده پدر واجب می‌شود. ۲ـ  پدر باید عاقل بالغ و قدر بر کسب باشد ولی اگر مجنون یا عاجز باشد، نفقه از پدر ساقط می‌شود. همچنین اگر فرزند به صورت مجنون و یا عاجز بالغ شود نفقه همچنان بر پدر باقی می‌ماند. ۳ـ فرزند مملوک نباشد. ۴ـ پدر موسر باشد. همچنین پدر مجبور نیست بر فرزند انفاق کند.

اما دختر باید آزاد باشد  که در این حالت نفقه بر عهده  پدرش است تا زمانی که زوج بر او دخول کند. سپس بر عهده شوهر می‌شود. ولی اگر دختر زمنه یا فقیر باشد و زمن او استمرار داشته باشد، سپس شوهر او را طلاق دهد یا بمیرد، نفقه دختر به پدر بر می‌گردد؛حتی اگر بکر و صغیره برگردد. ولی اگر بیوه بالغ صحیحه برگردد نفقه بر عهده پدر بر نمی‌گردد. همچنین مالکیه معتقدند که بر مادر واجب نیست نفقه فرزندش را بدهد حتی اگر موسر باشد. [۴]

۳ـ۲ـ۵ـ۳ شرایط نزد شافعیه
نفقه دادن به فرزند واجب است به سه شرط زیر: ۱ـ صغیر باشد و قادر به کار کردن باشد زمن نباشد. ۲ـ فقیر نباشد پس اگر صغیر غنی یا زمن غنی باشد، نفقه بر عهده پدر نمی‌باشد و ازمال طفل پرداخت می‌شود. ۳ـ آزاد باشد.

اما نفقه دختر بر عهده پدر است تا زمانی که ازدواج کند. ولی اگر بتواند ازدواج کند اما امتناع کند نفقه او از عهده پدر ساقط می‌شود. و بر پسر لازم است کار کند اگر قادر به کسب و کار باشد و نفقه دادن بر مادر واجب نیست و فقط باید مدت کمی از هنگام تولد فرزندش به او شیر دهد زیرا فرزند به خوردن شیر مادر برای اولین بار نیاز دارد همچنین مادر را برای رضاع مجبور نمی‌کنند.[۵]

۳ـ۲ـ۵ـ۴ شرایط نزد حنابله
نفقه بر پدر به شرط‌های زیر واجب  می‌شود:

۱ـ  فقیر نباشد؛ یعنی موسر باشد.  موسر به معنای اینکه مال داشته باشند یا توانایی بر کسب وکار باشند. ۲ـ پدر یا کسی که عهده دار انفاق است، باید مال داشته باشند که از نفقه خود همسر و خادم زائد بماند تا بتواند انفاق کند.۳ـ پدر و فرزند هردو آزاد باشند. و اگر هردو مملوک باشند نفقه بر عهده هیچ کدام از آنان نمی‌باشند.

می‌توان به طور خلاصه که در کتاب الوجیز آمده است، شرایط وجوب نفقه بر فرزند را به این شکل بیان

کرد:

۱ـ پدر بتواند به آسانی نفقه را بپردازد یا قدرت و توانایی کسب را داشته باشد به رأی جمهور، ولی مالکیه این شرط را لازم برای انفاق پدر بر فرزندان خود نمی‌دانند. به  مالکیه، نفقه بر فرزند واجب نیست وقتی که  قادر به کسب یا مال داشته باشد. حنفیه و شافعیه طلبه علم را مستثنی کرده‌اند و بیان می‌کنند که نفقه بر آنان واجب می‌شود حتی وقتی که بتوانند کسب کنند. زیرا کسب علم نیاز به فراغت دارد. همچنین حنفیه ابناء الکرام (یعنی: کسانی که کار کردن را برای خود زشت می‌دانند) را مستثنی کرده‌اند، فرزند باید فقیر باشد و توانایی و قدرت کسب و کار ندارد.

۲ـ در دین با هم اختلاف نداشته باشند، به نظر حنابله ، ولی جمهور فقها این شرط را لازم نمی‌دانند به ظاهر آیه‌ «وَعَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَکِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ». [۶]

۳ـ۲ـ۶ استقلال پدر در نفقه دادن بر فرزندان خودش
هیچ ‌کس در نفقه دادن بر فرزندان با پدر شریک نمی‌شود زیرا که فرزندان  جزئی از پدر می‌باشند و احیای آنان مانند احیای  نفس بر او واجب است بر اساس قول حق تعالی «وَعَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَکِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ».

فقها اتفاق نظر دارند  که اگر پدر موجود باشد و موسر و توانایی بر کسب و کار داشته باشد، نفقه فرزندان بر عهده اوست و هیچ کس با او در نفقه دادن شریک نیست. براساس «وَعَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ» که اینجا پدر حصر شده است. ولی در مذهب مالکیه، حتی اگر پدر توانایی کسب را داشته باشد نفقه بر او واجب نیست و اما نزد حنفیه، اگر پدرْ  فقیر باشد یا عاجز و مریض باشد یا بمیرد، در این حالات نفقه بر اصول مانند: جد و جده (مذکر باشند یا مؤنث) واجب می‌شود به شرط آنکه توانایی پرداخت نفقه را داشته باشند.

ولی مالکیه نفقه را فقط بر پدر محدود کرده‌اند و دلیلشان این است که پیامبر (صلی الله و آله) نفقه را به ترتیب بر نفس، سپس اهل عیال، سپس خادم محدود کرده است. ولی شافعیه نفقه را بر مادر واجب کرده است اگر پدر عاجز باشد یا موجود نباشد زیرا  خداوند متعال در آیه ۲۳۳ سوره مبارکه بقره می فرماید: «َلا تُضَارَّ وَالِدَهٌ بِوَلَدِهَا وَلَا مَوْلُودٌ لَهُ بِوَلَدِهِ» ولی حنابله نفقه را بر همه وراث به قدر میراث لازم دانسته‌اند به دلیل  «وَعَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ» و «وَعَلَى الْوَارِثِ مِثْلُ ذَلِک» بر پدر نفقه رضاع واجب می‌باشد، سپس وارث را به آن مقدور کرده است. [۷]

۳ـ۲ـ۷ مقدار نفقه
مقدار نفقه فرزندان نزد اهل سنت مقدار کافی از خوراک و پوشاک و مسکن و رضاع است اگر رضیع باشد. نفقه به قدر مال منفق و عادت‌های همان شهر و بلاد است. و این نفقه اصلاً به صورت دین در ذمه قرار داده نمی‌شود بر خلاف زوجات، ولی نزد شافعیه دین در ذمه پدر قرار داده می‌شود. و این نفقه در نزد فقها با مرور زمان ساقط می‌شود زیرا بدون قبض یا دین قرار دادن آن زیرا مرتبط با نیاز فرزند می‌باشد و مرور زمان قرینه بر زوال نیاز است.[۸]

پس می‌توان نتیجه گرفت که اکثر اهل سنت به نفقه دادن به فرزندان اتفاق دارند و آن را واجب دانسته‌اند.

حال باید دید فرزندانی که از ازدواج‌های نو ظهور به دنیا آمده‌اند، نفقه آنان بر عهده چه کسی یا کسانی است. در قبل بیان شد که حکم شرعی ازدواج‌های نوظهور از منظر اهل سنت چیست. اگر این ازدواج ها صحیح قلمداد شوند حکم فرزندان ناشی ازاین ازدواجها همانند ازدواج صحیح می‌باشد و این فرزندان مستحق نفقه هستند که اکثر اهل سنت بیشتر این ازدواج ها را ازدواج صحیح فاسد یا باطل دانسته‌اند؛ پس با توجه به حکم آنها می‌توان نتیجه گرفت که نفقه این کودکان به چه صورت است.

۳ـ۳ حق حضانت کودک
یکی از بحث های مهم مربوط به حقوق کودکان، حق حضانت آنان است که آیا حضانت حق برای آنهاست؟ و آیا پدر و مادر مجبور به حضانت طفل خود هستند؟ شرایط حضانت چیست؟ این مسائل در این قسمت  از نگاه اهل سنت بیان می‌شود.

اهل سنت بیان می‌کنند که از بدو تولد سه ولایت بر طفل ثابت می‌شود: ولایت تربیت، ولایت بر نفس، ولایت بر مال اگر مالی داشته باشد.

در ولایت اولی که همان ولایت تربیت است،  نقش اول را در آن، زنان ایفا می‌کنند که حضانت نام‌گذاری شده است.

۳ـ۳ـ۱ معنای حضانت

حضانت از «حضن» گرفته شده است؛ به معنی الجنب یعنی کنار و بغل. و شرعاً به معنی تربیت طفل به دست کسی که حق حضانت در دست اوست یا تربیت و حفظ کسی که در امور شخصی خود نمی‌تواند مستقل باشد و نمی‌تواند در مورد چیزهایی که او را آزار دهند از خود محافظت کند؛ مانند:  طفل و مجنون.

همچنین در تعریفی دیگر آمده است که حضانت همان رعایت شئون و امور طفل و تدبیر کارهای او، از جمله: اطعام و پوشش و خواب و تمیز نگه داشتن وی تا سن معین است.[۹] همچنین حضانت هیچ ارتباطی با ولایت در ازدواج طفل و احوال طفل ندارد.[۱۰] حضانت همان تربیت  فرزند تا مدتی است که طفل نمی‌تواند از زنان یا کسی که حقْ در تربیت او دارد مستغنی شود و یا در برهه‌ای از زندگی است که محتاج نگهداری می‌باشد و آن حق برای مادر و سپس برای محارم طفل از زنان می‌باشد و وجوب آن حقْ  بر آنان ثابت شده است. و همچنین آثار صحیحه‌ای بر اینکه زنان احق در حضانت هستند وارد شده است. کاسانی بیان می‌کند که حضانت فقط برای زنی است که با طفل محرم باشد.[۱۱]

از تعاریفی که بیان شد می‌توان این چنین گفت که حضانت همان تربیت و نگهداری طفل در دورانی است که نمی‌تواند از خود محافظت کند و احق در نگهداری طفل  مادر اوست که بهتر می‌تواند از طفل خود نگهداری و مراقب کند. اما آیا حق حضانت واجب است؟ آیا بر پدر و مادر واجب است که از کودک خود نگهداری کنند؟

به نظر اهل سنت، حق حضانت برای حفظ طفل از هلاکت واجب است. به نظر حنفیه و مالکیه و غیره، صاحب حق حاضن می باشد . در واقع سه حق به حضانت تعلق می‌گیرد: حق حاضنه، حق محضون و حق پدر یا کسی که در مقام او باشد و اگر این حقوق در تعارض قرار بگیرند، حق محضون مقدم می‌شود.[۱۲]

اگر مادر از نگهداری طفل معذور شود، حق حضانت به چه کسی منتقل می‌شود؟
حنفیه: حضانت از مادر به مادرِ مادر منتقل می‌شود، سپس به ترتیب به پدر، خواهران، دخترِ خواهر، دخترِ خواهرِ  مادر و سپس به خاله‌ها و عمه‌ها می‌رسد.

مالکیه: از مادر به مادرِ مادر و اگر نخواست که حضانت را بر عهده بگیرد، به خاله شقیقه، سپس به خاله، خاله مادر، عمه مادر، عمه پدر، مادرِ مادر و سپس مادرِ پدر.

شافعیه: مادر، مادرِ مادر، پدر، مادرِ پدر، مادرِ مادرِ پدر، نزدیکان از اَناث و پس از آن نزدیکان از ذکور.

حنابله: مادر، مادرِ مادر، جده  مادر، پدر، مادرهای پدر، جد، مادرهای جد، خواهر مادری و پدری، مادر، پدر، خاله مادری و پدری ، مادر.[۱] می‌توان این چنین گفت که اهل سنت بیشتر مادر را احق در حضانت  دانسته‌اند وسپس محارم مونث.

۳ـ۳ـ۴ اجرت حضانت
بیان شد که اهل سنت حضانت را حق مادر می‌دانند و بر مادر واجب است که از کودک خود نگهداری کند. سؤالی که مطرح است اینکه آیا مادر برای مدتی که از کودک خود مراقبت می کند، می‌تواند از پدر اجرت بخواهد؟ واگر مستحق اجرت باشد، این اجرت از مال چه کسی پرداخت می‌شود؟ شافعیه و حنابله بیان کرده‌اند که برای حضانت از طفل حق طلب کردن اجرت هست ـ چه حاضن مادر باشد یا غیر مادر. ولی شافعیه به صراحت بیان کرده‌اند که اگر صغیر مالی داشته باشد اجرت از مال طفل برداشته می‌شود و الا اجرت بر پدر طفل واجب می‌شود، یا بر کسی که نفقه‌ طفل بر او لازم است.[۲] اما مالکیه بیان کرده‌اند که حاضنه هیچ حق طلب اجرت برای حضانت ندارد.[۳]

اما حنفیه برای حضانت، اجرت قائلند و بیان کرده‌اند که اگر مادر برای حضانت طفل خود، اجرت بخواهد، زمانی مستحق اجرت است که زوجیت بین او و پدر طفل قائم نباشد و معتده از طلاق رجعی نباشد، اما اگر معتده از طلاق بائن یا فسخ باشد،  بر پدرِ  طفل واجب است اجرت و نفقه او را بپردازد. ولی اگر  کسی بیاید و حضانت را مجانی انجام دهد، مادر اولی است، اگر پدر اجرت او را بپردازد. همچنین اگر متبرع از زنان اجنبی باشد، یعنی زنان فامیل و رحم نباشند،  مادر اولی در حضانت است.  ولی اگر از زنان رحم و فامیل باشند و پدر معسر باشد، متبرع اولی است. اما اگر طفل مال داشته باشد  اجرت حضانت از مال طفل داده می‌شود، والّا بر کسی واجب است که نفقه طفل بر او واجب شده است؛ زیرا که مصلحت شخص اولی است. ولی اگر مال نداشته باشد و پدر معسر باشد، مادر را مجبور به حضانت می‌کنند. اگر برای حاضن و محضون مسکنی نباشد، اجرت مسکن با کسی است که نفقه طفل بر او واجب است. همچنین اگر صغیر به خادم احتیاج داشته باشد، واجب می‌شود که خادم بگیرد و نفقه حاضنه علی محضون در مال محضون است و اگر مال نداشته باشد، بر عهده پدر محضون یا کسی می‌باشد که نفقه محضون بر او واجب شده است. زیرا نفقه یکی از اسباب حفظ و نگهداری طفل است.[۴]

جزییات بیشتر درباره این پایان نامه :

پایان نامه حقوق کودکان ناشی از ازدواج موقت و ازدواج های نوظهور از نگاه مذاهب فقهی
سؤال دیگر اینکه، آیا حضانت حق خاص برای حاضن است و می‌تواند از آن استفاده کند؟  آیا حق تنازل از

آن را دارد یا حق طفل است که حاضنه به آن ملزم می‌شود و نمی‌تواند آن را اسقاط کند؛ مانند: حق امومه است که نمی‌تواند از آن تنازل کند؟

امامیه، شافعیه و حنابله بیان کرده‌اند که حضانت، حق مادر است و هر وقت بخواهد می‌تواند از آن تنازل کند و به حضانت مجبور نمی‌شود و روایتی از مالک آمده است که صاحب جواهر به آن استدلال کرده است که علما نتوانستند اجماع کنند که حضانت بر حاضنه لازم است، اما در شرع هیچ نصی در این مورد پیدا نشده است بلکه ظاهر نصوص نشان می‌دهد که حضانت مانند رضاع است و می‌تواند هر وقت که بخواهد آن را اسقاط کند.

اگر زن خُلع شود از شوهر، به شرط اینکه حضانت کودک خویش را به او بدهد، یا زوج حضانت طفل را به او محول نماید، بعد از پایان مدت حضانتش، خُلع صحیح است و کسی حق عدول بعد از آن را ندارد جز با رضای طرفین و اگر صلح کنند که حق حضانت نزد چه کسی باشد، صلح لازم می‌شود.

شافعی، احمد و ثوری بیان کرده‌اند که حق حضانت مال حاضنه است و هر وقت که بخواهد می‌تواند از آن چشم‌پوشی کند و بعضی از حنفی ها بیان کرده‌اند که حق حضانت مال طفل می‌باشد و مادر مجبور است که از طفل خود نگهداری کند و در مذهب حنفی بیان شده که حضانت حق مادر و طفل باهم است تا زمانی که هیچ مانعی نداشته باشند والا مجبور به حضانت بچه می‌شود.[۵]

در فقه حنفی آمده است که اگر مادر با زوج خود (پدر طفل) خُلع کند، به شرط اینکه حضانت طفل را به عهده  نگیرد، خُلع صحیح ولی حق حضانت از او ساقط نمی‌شود. زیرا حق خالص حاضن محسوب نمی‌گردد بلکه، حق طفل هم محسوب می‌شود. در اینجا شرط باطل می‌گردد اما اگر با شوهر خود صلح کند که حق حضانت طفل را نگیرد، این صلح باطل است زیرا  در مورد چیزی صلح شده  است که حق دیگری، یعنی حق طفل است.[۶] دادگاه‌های شرعی سنی در لبنان به صحیح بودن خُلع حکم داده‌ اما به بطلان صلح داده‌اند.[۷]

۳ـ۳ـ۵ اجبار مادر بر حضانت
فقهای مذاهب اسلامس اتفاق نظر دارند که مادر و هر کس دیگری ـ در صورتی که از حضانت کردن امتناع کند ـ بر حضانت طفل مجبور نمی‌شود. همان طور که در رضاع اجبار نمی‌شود در حضانت هم مجبور نیست جز اینکه صغیر هیچ کسی جز مادر را نداشته باشد که در این صورت می‌توان مادر را برحضانت طفل کرد ـ به خاطر خطر کمراه شدن طفل ـ مجبور کرد.[۸]

۳ـ۳ـ۶ سقوط حق حضانت
بیان شد که شرایط حضانت چیست و پایان یافتن حضانت به چه صورت است. اما به چه صورت حضانت از حاضن ساقط می‌شود؟ اهل سنت بیان کرده‌اند که حضانت با چهار چیز ساقط می‌شود:

۱ـ سفر حاضن و نقل و انتقال به مکان دور به مسافت ۱۳۳ کیلومتر؛ این شرط نزد مالکیه است.

۲ـ ضرر در بدن حاضن مانند: جنون، جزام، برص که این شرط بین حنابله و مالکیه مورد اتفاق قرار گرفته است.

۳ـ ازدواج حاضنه و جز اینکه مادر با عموی طفل ازدواج کند که در این صورت حضانت ساقط نمی‌شود برای وجود محرمیتی که به طفل دارد و این شرط متفق علیه است.

۴ـ حضانت با کفر ساقط می‌شود و این نزد شافعی و حنابله می‌باشد.

اگر هر یک از موانع  ذکر شده برطرف گردد، حضانت به حاضن بر می‌گردد، مثال: بیماری، ازدواج، کفر و فسق.[۹]

۳ـ۳ـ۷ سکوت صاحب حق در حضانت برای طلب آن
مالکیه بیان کرده‌اند که اگر صاحب حق در حضانت از حق خود که حضانت طفل باشد، سکوت کند حق حضانت به سه شرط از او ساقط می‌شود:

۱ـ حق خود را در حضانت بداند و سکوت کند.

۲ـ بداند که اگر سکوت کرد حق ساقط می‌شود.

۳ـ یک سال از تاریخ علم او به استحقاق حضانت بگذرد.[۱۰]

۳ـ۳ـ۸ مدت حضانت
 مسئله‌ای که مطرح است آنکه، مدت حضانت چقدر است و مادر تا چه مدت می‌تواند حضانت طفل را بر عهده بگیرد؟ اهل سنت در مدت حضانت اختلاف دارند. در بین فقهای اهل سنت سه نظر وجود دارد:

الف) حنفیه معتقدند که حضانت طفل پسر بچه تا وقتی که تمییز بشود، طول می‌کشد که سن تمییز را هفت سال می‌دانند و برخی گفته‌اند ۹ سال است و در دختر بچه را تا بلوغ می‌دانند که ۹ سال است یا ۱۱ سال و فرق بین دختر بچه و پسر بچه واضح است زیرا  پسر محتاج کسی است که به او رفتارهای مردانه یاد بدهد که پدر باید به او یاد بدهد و دختر نیاز به یاد گرفتن آداب زنانه و رفتار آنان و کارهای خانه دارد و مادر می‌تواند این کارها را به او یاد بدهد.

ب) مالکیه بیان کرده‌اند که حضانت پسر بچه تا هنگام بلوغ طول می‌کشد، حتی اگر مجنون یا مریض باشد و حضانت دختر تا زمانی که ازدواج کند، ادامه دارد، حتی اگر مادر کافر باشد.

ج)شافعیه و حنابله بیان کرده‌اند که سن حضانت تا زمان تمییز شدن بچه‌ها ادامه دارد و آن سن هفت یا هشت سال است ـ چه مذکر باشند، چه مؤنث. [۱۱]

زمانی که مرحله حضانت به پایان برسد ، پسر پیش ولی بر نفس از پدر یا جد و یا کسی دیگری می‌رود و پدر و جد حق در گرفتن پسر بچه را دارند تا زمانی که بالغ شود و دختر تا وقتی که ازدواج کند. دختر اگر به سن ۴۰ سالگی برسد،  اگر بخواهد،  می تواند بدون ازدواج به تنهایی زندگی کند و بر پدر لازم نیست بر فرزندی انفاق کند که بعد از بلوغ جدا شده است. [۱۲]

پس از پایان یافتن مبحث حضانت،  یک مسئله باقی می‌ماند و آن اینکه، آیا در ازدواج‌های نوظهور برای طفل حق حضانت است یا نه؟ در نسب توضیح داده شد که نسب در ازدواج صحیح، عقد فاسد و وطی به شبهه، ثابت است و حق حضانت از مهم‌ترین احکام مرتبط با نسب است؛ یعنی: اگر نسب ثابت شود، حق حضانت برای طفل هم ثابت است و در زنا  که نسب ثابت نیست، حق حضانت هم برای طفل ثابت  نمی‌شود چون در زنا زانی و زانه به لحاظ شرعی پدر و مادر طفل محسوب نمی‌شوند. پس اگر ازداج‌های نوظهور در دایره ازدواج صحیح، فاسد و وطی به شبهه باشد، نسب در آنها ثابت است، اما اگر از این دایره خارج باشد، نسب بر آنها ثابت نمی‌‌شود و به طبع آن، حق حضانت و دیگر حقوق طفل از لحاظ شرعی ثابت نمی‌شود.

۳ـ۴ حق رضاع کودک
یکی دیگر از حقوق کودک، حق رضاع است که زیر مجموعه نفقه برکودک محسوب می‌شود؛ البته بحث رضاع، بحث کاملاً گسترده‌ای است که در اینجا تنها به بحث حق کودک در رضاع نگریسته می‌شود.

۳ـ۴ـ۱ معنای رضاع
رضاع به فتح (را) و کسر آن،  به معنای مکیدن سینه ـ چه سینه زن شیر ده یا حیوان شیر ده مثل گاو و گوسفند شیرده ـ است و اگر شیر را دوشید و خورد، به آن رضاع نمی‌گویند و شرط است که رضیع صغیر باشد. اما معنای شرعی آن رسیدن شیر زن شیر ده به دهان طفل که سنش بیشتر از دو سال نباشد. [۱۳]

۳ـ۴ـ۲ حق کودک در رضاع
از حقوق کودک است که مادر به او شیر دهد برای حفاظت زندگی او، چه در مدت زوجیت باشد یا در مدت عده. پس رضاع بر مادر واجب است ولی نزد جمهور اهل سنت رضاع کودک مستحب است و مادر به آن مجبور نمی‌شود و  می‌تواند از آن امتناع کند جز در وقت ضرورت . ولی مالکیه  معتقدند که شیر دادن کودک بر مادر واجب است و به آن مجبور می‌شود جز برای زنی که از خانواده سرشناس و پول‌دار و دارای حسب و نسب است که رضاع بر او واجب نیست به‌ شرطی که  فرزند بتواند از زن دیگری شیر بخورد.  همچنین  بر زن مطلقه واجب نیست فرزندش را شیر دهد،  بر اساس قول حق تعالی در آیه ششم سوره مبارکه طلاق «فَإِنْ أَرْضَعْنَ لَکُمْ فَآَتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ».  منشأ خلاف در فهم  آیه ۲۳۳ سوره مبارکه بقره دانسته‌اند که می‌فرماید: «َالْوَالِدَاتُ یُرْضِعْنَ أَوْلَادَهُنَّ حَوْلَیْنِ کَامِلَیْنِ لِمَنْ أَرَادَ أَنْ یُتِمَّ الرَّضَاعَه». جمهور اهل سنت  در تأویل این آیه به امر نَدب و ارشاد از خداوند متعال برای مادرانی که فرزندان خود را شیر دهند معتقدند،  به شرط آنکه طفل نتواند از کس دیگری شیر بخورد که آن هم بر اساس قول تعالی در آیه ششم از سوره مبارکه طلاق است؛«فَسَتُرْضِعُ لَهُ أُخْرَى». ولی مالکیه می‌گویند که از این آیه امر به وجوب استنباط می‌شود، زیرا اصل در امرْ وجوب است ـ چه مادر معتده از طلاق رجعی باشد یا در زوجیت باشد ـ  و اگر بدون عذری از شیر دادن کودک خود امتناع کند، قاضی وی را مجبور می‌کند و این جز برای زن شریفه.[۱۴]پس جمهور اهل سنت به مستحب بودن رضاع کودک معتقدند جز مالکیه که شیر دادن کودک بر مادر را واجب می‌دانند. اما جمهور اهل سنت به چند شرط شیر دادن به کودک را واجب می‌دانند.

۱ـ طفل جز از سینه مادر قبول نکند که شیر بخورد. ۲ـ هیچ زن شیر دهی جز مادر نباشد. ۳ـ پدر موجود نباشد.[۱۵] با این شرایط بر مادر واجب می‌شود که کودک خود را شیر دهد. اما آیا مادر با شیر دادن به کودک خود، مستحق اجرت خواهد بود و می‌تواند درخواست اجرت کند؟

۳ـ۴ـ۵ اجرت رضاع
همه فقهای اهل سنت متفق شده‌اند که مادر اگر در حال زوجیت باشد یا در مدت زمان عده طلاق رجعی باشد، مستحق به اجرت رضاع نیست ولی بعد از انتهای زوجیت یا عده یا عده وفات مستحق اجر است؛ بر اساس آیه ششم از سوره مبارکه طلاق: « فَإِنْ أَرْضَعْنَ لَکُمْ فَآَتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ » یا در عده طلاق بائن باشد.[۱۶]

و مدت استحقاق اجرت رضاع به اتفاق فقهای اهل سنت، همان دو سال است بر اساس آیه ۲۳۳ سوره مبارکه بقره: «وَالْوَالِدَاتُ یُرْضِعْنَ أَوْلَادَهُنَّ حَوْلَیْنِ کَامِلَیْنِ لِمَنْ أَرَادَ أَنْ یُتِمَّ الرَّضَاعَه» و اگر شیرده غیر از مادر باشد یا مادر بعد از انتهای زوجیت و عده باشد،  مستحق اجرت رضاع از تاریخ اتفاق است زیرا او مستأجر برای رضاع می‌باشد. همچنین نزد مالکیه زن شریفه مستحق اجرت اثنای زوجیت یا در عده طلاق رجعی بدون عقد اجاره است. همچنین همه فقها اتفاق دارند  که مادر مقدم در رضاع است اگر فرزندش را بدون اجرت رضاع کند یا اگر بیشتر از زن اجنبی اجرت نخواهد یا زن شیرده دیگری پیدا نشود جز با اجرت که رعایت مصلحت کودک  لازم است زیرا مادر بیشتر از هر کس دیگری به فرزند خود محبت و شفقت دارد و همچنین منع مادر از رضاع کودک خود ضرر به اوست و این بر اساس قول تعالی «وَالْوَالِدَاتُ یُرْضِعْنَ أَوْلَادَهُنَّ حَوْلَیْنِ کَامِلَیْنِ» جایز نیست و این دلیلی بر اینکه مادر احق در رضاع کودک به مدت دو سال است. اجرت رضاع بر پدر کودک واجب می‌باشد زیرا که اجرت بر کسی واجب است که نفقه دادن بر عهده‌ وی می‌باشد.

استان ایلام با مساحتی حدود ۱۹۰۸۶ کیلومتر مربع در یک منطقه کوهستانی و مرتفع واقع شده است. این استان در غرب و جنوب غربی کشور در میان رشته کوه های کبیرکوه از سلسله جبال زاگرس قرار دارد و از شمال به کرمانشاه، از جنوب به خوزستان، ازشرق به لرستان وازغرب به کشور عراق محدود شده است.
جزییات بیشتر  :

فرهنگسرای موسیقی
ایلام به لحاظ آب و هوایی دارای ویژگی های خاصی نسبت به دیگر مناطق کشور است؛ به عبارت دیگر، فصول سال در ایلام چنان به هم آمیخته شده اند که نقاط گرمسیری و سرد سیری و معتدلش در آغوش هم بوده و از یکدیگر جدا نیستند. در حالی که در مناطق شمالی استان هوا سرد و کوه ها سفیدپوشند؛ هوای گرم و طبیعت بکر و سرسبز مناطق جنوبی استان پذیرای گردشگران و مسافران طبیعت است. با توجه به اینکه تا سه دهه پیش در حدود ۵۰ درصد مردم ایلام به صورت عشایری زندگی کرده و اکنون نیز بافت قابل توجهی از ترکیب جمعیتی ایلام به زندگی عشایری اختصاص دارد؛ زمینه های گسترش توریسم عشایری و روستایی به صورت بالقوه در استان مطرح است.

آب و هوای منطقه
اقلیم استان در تابستانها تحت تاثیر پر فشار جنب حاره ای قرار دارد که شرایط حرارتی نسبتاً پایداری را بر آن حکمفرما می‌سازد و در زمستان توده‌های غربی و کم فشارهای سودانی بارش های رگباری و شدیدی را برای آن به همراه می‌آورند. به دلیل ماهیت دامنه‌ای استان که جزو کوهپایه‌های بیرونی زاگرس است، در صورت جذب رطوبت توده‌های ورودی از سمت غرب و جنوب غرب، نقش مهمی دارند . از طرف دیگر همین دامنه‌ها در تابستان تحت تاثیر صافی هوا و ساعات آفتابی زیاد با دریافت عمودی پرتوهای خورشیدی و صاف بودن هوا در تابستان، شرایط گرم و خشکی را پدید می‌آورد. در نقشه پهنه بندی اقلیمی ایران مسکن و محیط‌های مسکونی، ایلام در گروه ۲ اقلیمی و در زیر گروه نسبتاً سردمعتدل واقع شده که از ویژگیهای اقلیمی نسبتاً سرد بودن هوا در زمستان و معتدل بودن‌آن در تابستان است. بنا به تعریف در شرایط نسبتاً سرد علیرغم آنکه در شب‌های فصل زمستان برای گرم نگه داشتن فضاهای داخلی استفاده از وسایل گرم کننده ضروری است. اما در روزهای فصل زمستان و حتی در روزهای سردترین ماه سال، امکان گرمایش خورشیدی وجود دارد. شرایط معتدل تابستانی این اقلیم، امکان آنرا فراهم می‌سازد که با بهره گرفتن از عملکرد حرارتی مصالح ساختمانی سنگین ، فضاهای داخلی را در این فصل به طور طبیعی در حد آسایش خنک نگه داشت.

شهر ایلام دارای ایستگاه هواشناسی از نوع کلیماتولوژی است در این گزارش بمنظور بررسی دقیق شرایط آب و هوایی ایلام از معدل ۱۲ ساله آمار آب و هوایی این ایستگاه استفاده شده است . بر اساس معدل ۱۲ ساله آمار ایستگاه کلیماتولوژی ایلام دمای هوا در سردترین ساعات از سردترین ماه ۱/۰ و در گرم‌ترین ساعات این ماه ۲/۱۰ درجه سلسیوس بوده است . همانطور که ملاحظه می‌شود، حتی در سردترین ماه سال ، به طور متوسط دمای هوا به زیر صفر نمی‌رسد. در طول این دوره آمارگیری، پایین‌ترین متوسط حداقل دمای هوا ۳- درجه و بالاترین متوسط حداکثر دما ۳۹ درجه سلسیوس گزارش شده است.

در سردترین ماه های سال (فصل زمستان) متوسط حداکثر دمای هوا بالاتر از ۲۰ درجه سلسیوس بوده است. بنابراین، در طول روزهای زمستان ، مشکلی از نظر حرارتی وجود ندارد. در تابستان هوا به مرور گرم می‌شود و در گرمترین ماه سال به ۷/۳۵ درجه سلسیوس می‌رسد.

در هر سه ماه از فصل تابستان ، متوسط حداکثر دمای هوا بالاتر از ۳۲ و متوسط حداقل آن بالاتر از ۱۶ درجه سلسیوس است . در طول این ماه ها رطوبت هوا کاهش می‌یابد. و در گرم‌ترین ساعات از روزهای این سه ماه به ۲۲% می‌رسد. با توجه به دمای هوا در این ساعات میزان رطوبت در هوا پایین نیست و به همین دلیل هوای ایلام در تابستان خشک نیست. بالا بودن رطوبت هوا و شفاف بودن در شبها به سرعت باعث کاهش دمای هوا می‌گردد. بطوریکه در گرمترین ماه سال (ژوئیه) نوسان روزانه دمای هوا به بیش از ۱۶ درجه سلسیوس می رسد.

آب وهوای استان ایلام به سبب تأثیر پذیری از عوامل گوناگونی چون عرض جغرافیایی ( زاویه تابش آفتاب ) ، ارتفاع امتداد رشته کوههای زاگرس ، فاصله از بیابانهای عراق و عربستان و بادهای محلی و ناحیه ای از تنوع زیادی برخوردار است به گونه ای که آن را استانی چهار فصل دانسته اند ، و تفاوت دما در مناطق مختلف آن گاه به۳۰ درجه و بیشتر از آن می رسد .

استان ایلام به طور کلی دارای سه منطقه آب و هوایی است
۱- آب و هوای سرد کوهستانی در ارتفاعات بیش از ۲ هزار متر در ناحیه ی شمال و شمال شرقی استان .

۲ -آب و هوای معتدل کوهستانی در نواحی کوهستانی و دامنه ی شرق و شمال شرقی.

۳ – آب وهوای بیابانی و نیمه بیابانی در حاشیه ی غربی وجنوبی استان .

در استان ایلام میانگین  بارش سالانه در شمال و شمال شرقی ۷۰۰ میلی متر و در نواحی پست جنوبی ۲۵۰ میلی متر است .

 آب و هوای استان ایلام  به طور کلی به دو نوع تقسیم می شود
الف) آب و هوای معتدل نیمه

مرطوب(اقلیم مدیترانه) مناطقی از استان،شامل شهرستان ایلام،شهرستان ایوان، وارکواز ملکشاهی دارای زمستانی ملایم و مرطوب و تابستانی نه چندان گرم ولی خشک اند. آبدانان،شیروان وچرداول و دره شهر در این گروه جای می گیرند،اما به دلیل داشتن زمستانی ملایم ومرطوب و تابستانی بسیار گرم وخشک،آب وهوای آن ها با مناطق ایلام و ایوان تفاوت های جزیی دارد.سرزمین هایی که در ارتفاع بیش از ۲هزارمتر واقع شده اند تابستان های ملایم و زمستان های بسیار سرد و طولانی دارند.

ب) بر اساس این طبقه بندی،مناطق غربی و جنوبی استان که دشتهای مهران و دهلران را شامل می شود،دارای اقلیم استپی گرم و نیمه بیابانی است که هرچه به طرف نواحی پست تر و مرزی کشور نزدیک تر می شود،به ناحیه ی گرم بیابانی تبدیل می شود.

در این نوع سرزمین،تابستان بسیار گرم وخشک وزمستان نسبتاً معتدل است، میزان بارش،کم واختلاف دما در فصول سال،زیاد است.سیاحان غربی که به نواحی کوهستانی سفر کرده اند آب وهوا و مناظر زیبای طبیعی و خصوصیات مردم به ساکنین کوه های آلپ دراروپا تشبیه کرده اند.

 پراکندگی بارش در استان ایلام
در قسمت های شمال و شمالشرقی استان، برخورد توده های مرطوب به ارتفاعات و متراکم شدن این توده ها، موجب ریزش نزولات آسمانی زیاد به میزان ۷۰۰ میلیمتر می شود؛ در حالی که در نواحی جنوب و جنوب غربی استان به علت همجواری با نواحی بیابانی پست عراق و عربستان و نفوذ توده های گرم، میزان بارش کم و حدود ۲۵۰ میلیمتر است. میزان متوسط بارندگی شهر ایلام در سال، حدود ۵۰۰ میلیمتر و در برخی از نواحی استان تا ۸۰۰ میلیمتر و به صورت موردی تا ۹۰۰ است. میلیمتر گزارش شده است.

بارش باران در این منطقه تحت تاثیر بادهای باران آوری است که از غرب به درون فلات ایران می وزند. بارش باران گاه از اواسط پاییز شروع و در مناطقی تا اول خرداد ادامه دارد.

دمای هوا در استان ایلام
دو عامل ارتفاع از سطح دریا و عرض جغرافیایی در تغییرات دما موثرند. دهلران در جنوب شرقی استان با عرض جغرافیایی پایین تر، ارتفاع کمتر و هم جواری با مناطق گرمسیری عراق و خوزستان از دمای نسبتا بالایی برخوردار است؛ در حالی که در نواحی شمال و شمال شرقی استان، ارتفاع از سطح دریا و عرض جغرافیایی، در کاهش و تعدیل دما نقش به سزایی دارند، مزید بر علت می توان به پوشش گیاهی مناسب، در کوهستان های ایلام اشاره کرد که در تعدیل هوا موثر می باشد. با این وجود، می توان گفت که در استان ایلام، از جنوب به شمال و از مناطق پست و کم ارتفاع غربی به طرف ارتفاعات شمال و شمال شرقی کاهش دما کاملا محسوس است.

جغرافیای طبیعی و اقلیم استان
ناهمواریهای استان ایلام ازچین خوردگیهای موازی درجهت شمال غربی وجنوب شرقی بوجودآمده است . این کوههاازرسوبات دوران اول تاچهارم زمین شناسی به یادگار مانده اند،ولی شکل گیری کلی آنهاعموماً به دوران دوم و سوم زمین شناسی مربوط است . این کوههاچنان گسترده وفشرده اندکه امکان شکل گیری دشتهای میانکوهی درمیان آنهافراهم نشده است.

باتوجه به نقشه ناهمواریهای استان بخوبی معلوم می شودکه شمال وشمالشرق استان ازارتفاعات وکوهستانهای بلندتشکیل یافته ونیمه غربی وجنوبغرب آن ازنواحی کم ارتفاع باشیبی بطرف غرب شکل گرفته است که دشتهای وسیع گرمسیرمنطقه مهران ، دهلران و دشت عباس را دربر می گیرد.ارتفاع این دشتها از ۳۰۰ متر کمتر است. وجوداین ناهمواریهاکه درمجاورسرزمین های پست قرارگرفته انداختلاف ارتفاع این دونیمه رابه حدود۳۰۰۰مترمی رساند.باتوجه به این خصوصیت طبیعی ، شکلی اززندگی اجتماعی پدیدآمده است که امروزه به نظام عشایری وایلی معروف است.

بطورکلی نواحی شمال وشمال شرق استان ایلام کوهستانی و نواحی جنوب غرب وغرب استان از اراضی پست وکم ارتفاع تشکیل یافته است . مهمترین ارتفاعات استان کبیرکوه ودینارکوه می باشند.

استان ایلام ازنظرشرایط اقلیمی جزء مناطق گرمسیرکشورمحسوب می شود،ولی بعلت وجودارتفاعات ،اختلاف درجه حرارت وبارندگی دربخشهای شمالی ،جنوبی وغربی آن زیاداست بطوریکه میتوان ازنظراقلیمی ،مناطق سه گانه سردسیری ،گرمسیری ومعتدل را در این استان بخوبی مشاهده نمود.این مناطق عبارتنداز:

۱- مناطق کوهستانی شمال وشمال شرق که آب وهوای نسبتاً سرد وزمستان طولانی داردحداقل درجه حرارت درزمستان تا۱۵درجه زیرصفرمی رسدومیزان بارندگی آن نیزبه بیش از۵۰۰ میلی متردرسال بالغ می گردد.

۲- مناطق جلگه ای غرب وجنوبغرب استان که آب وهوای گرمسیری دارند.حداکثردرجه حرارت این مناطق تا۴۵درجه بالای صفرمی رسد. میزان بارندگی این مناطق حدود ۲۰۰ میلیمتردرسال است.

۳- مناطق میانی باآ‎ب وهوای معتدل که درجه حرارت این مناطق درزمستان تا۵ درجه زیرصفروحداکثردرجه حرارت آن درمناطق جنوبی ودره شهردرتابستان به بیش از۴۰ درجه سانتی گرادمی رسد.

اقلیم استان بعلت تاثیرعوامل مختلفی ازجمله عرض جغرافیائی ،ارتفاعات،بیابانهای عربستان ، جلگه خوزستان ، دشتهای عراق و بادهای محلی ازتنوع زیادی برخورداراست.

سیستم های جوی مختلفی استان راتحت تاثیرقرارمی دهندکه باعث بارشهای فصول پائیز، زمستان، بهاروگاهاً درتابستان می شوند.توده هوای غربی ازدریای مدیترانه ودریای سیاه باعث بارندگیهای پائیزی وزمستانی دراستان می شوندوجریانات سودانی ودریای سرخ و صحرای عربستان نیزدربارشهای زمستانی وبهاری مؤثرندودرتابستان سبب گرم شدن هوامی شوند. دشتهای وسیع درکشورعراق درتابستان باعث ایجادسلول کم فشارحرارتی بادمای زیادورطوبت کم می شوندهمچنین توده های شمالی راکه ازمناطق سیبری کشورماراتحت نفوذقرارمی دهند باعث کاهش دماویخبندان درمناطق شمالی استان می شوند.

براساس اطلاعات وآمارثبت شده درایستگاه سینوپتیک ایلام حداکثرمطلق درجه حرارت ۶/۴۰درجه سانتی گرادوحداقل مطلق درجه حرارت ۶/۱۲درجه سانتی گرادبوده ومتوسط بارندگی سالانه این ایستگاه ۵۹۵ میلی مترمی باشدتعدادروزهای یخبندان شهرایلام به ۲۷روزدرسال می رسد.

فصل دوم
 

بررسی نمونه های مشابه
 

نمونه داخلی
 

فرهنگسرای نیاوران
فرهنگسرای نیاوران بنایی است در شمال شرقی شهر تهران. این بنا ساختمانی پست مدرنیستی است که با بهره گیری از عناصر معماری کهن ایرانی به صورت مینی مالیستی خودنمایی می کند.

معماری منحصر به فرد این مجموعه الهام گرفته از معماری سنتی ایران است که مفهومی فلسفی با خود به همراه دارد و با بهره گرفتن از طاقهای مرسوم روستایی و نورگیرهایی برگرفته از بادگیرهای کویری طراحی شده است.

بادگیرها به وضوح در فرم بنا خودنمایی می کنند و وظیفه انتقال نور را به داخل بنا دارند.

ساخت این بنا در تاریخ ۱۳۵۵ شروع و در سال ۱۳۵۶ به اتمام رسیده است و کل فضای مجموعه نیاوران ۱۱۰ هزار متر مربع و زیربنای آن ده هزار متر مربع می باشد.

این بنا از لحاظ اقلیم در موقعیت معتدل کوهستانی است و به علت وجود بادهای شمالی،‌ معماری فرهنگسرا به صورت شرق و غرب طراحی شده است.

جزییات بیشتر  :

فرهنگسرای موسیقی
نورگیری این بنا از چهار طرف صورت می گیرد. گرچه ساختمان فرهنگسرای نیاوران به صورت قسمتهای مجزا طراحی شده و بعد در کنار هم قرار گرفته اما با بدعت های خاص طراح ارتباطی صحیح و جستجوگر میان دو ساختمان بوجود آمده است.

ساختمان این بنا با بتن مسلح اجرا شده است. طراح با ترکیبی میان بافت (بتون و سنگ)،‌ فرم (سازه هندسی) و نسبت توانسته ساختار جدی از معماری سنتی و مدرن خلق نماید.

سردر ورودی این بنا به صورت متقارن ایجاد شده به عنوان پیش ورودی برای دسترسی به در اصلی فرهنگسرا،  این سردر برگرفته از ساختار هشتی در معماری سنتی است. حیاط مرکزی یکی دیگر از نمودهای سنتی است که در این بنا استفاده شده است، این قسمت دارای آب نما و باغچه است و درهای اصلی ساختمان به آن باز می شود.

فرهنگسرای نیاوران تهران امروز به عنوان بخشی از معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزاری برنامه های تخصصی هنری در بخش هنرهای تجسمی، موسیقی و نمایش را برعهده دارد و یکی از فعال ترین مجموعه های فرهنگی هنری تهران به شمار می رود.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی این فرهنگسرا به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی واگذار شد و تا سال ۱۳۶۴ علاوه بر برنامه های هنری فعالیتهای دیگری از جمله انتشار کتاب، تفسیر و ترجمه قرآن مجید را انجام

می داد. از سال ۱۳۶۷ پذیرش هنرجویان «مرکز آموزش هنر» از طریق آزمون سراسری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز شد که طی سه دوره ۱۸۰ نفر با دریافت گواهینامه مقطع کاردانی از مرکز آموزش هنر (فرهنگسرای نیاوران) فارغ التحصیل شدند.

فرهنگسرای دانشجو (شفق)
این فرهنگسرا در سال ۱۳۷۳ در درون پارک شفق تهران آغاز به کار کرد.

با توجه به اهمیت مسائل فرهنگی در بین دانشجویان، بخش عمده فعالیت این فرهنگسرا در ارتباط با دانشجویان و جوانان در نظر گرفته شده است و با استقبال خوب آنها مواجه شده است.

فعالیت های آموزشی این مرکز عبارت است از:

کلاسهای فرهنگی: شامل علوم قرآنی و …
کلاسهای هنرهای تجسمی: طراحی نقاشی، خوشنویسی، سفالگری، تذهیب گل و مرغ و …
کلاسهای هنری موسیقی: دف، تبنک، تار، ویولون، گیتار، سنتور، آواز آقایان و …
کلاسهای آموزشی ویژه بانوان: خیاطی، فوریتهای پزشکی، گریم، یوگا، کلیه کلاسهای موسیقی غیر از آواز
کلاسهای کامپیوتر
کلاسهای آموزش زبان انگلیسی از متبدی تا پیشرفته
کلاسهای آموزش کودکان: قرآن، نقاشی، سفالگری، شطرنج، موسیقی و…
تربیت راهنمایان گردشگری
کلاسهای خبرنگاری و عکاسی خبری
سال اجتماعات فرهنگسرا دانشجو با ظرفیت ۲۰۰ نفر دارای امکانات مناسب صوتی، تصویری، و اتاق گریم در زمینه تئاتر، کنسرتهای موسیقی، پخش فیلم (ویدئو و پروجکشن) و سایر برنامه های فعال است. گالری (نگارخانه) دانشجو با مساحت حدود ۱۰۰ متر مربع و گنجایش ۷۰ اثر هنری میزبان هنرمندان خلاق در زمینه های تجسمی، نقاشی، گرافیک، عکاس و پایان نامه های دانشجو می باشد. از فضای باز مقابل فرهنگسرا نیز به عنوان نمایشگاه فضای باز تحت عنوان پنج شنبه بازار هنری استفاده می شود. همان طور که قبلاً ذکر شد بخش عمده فعالیتهای این فرهنگسرا در ارتباط با دانشجویان و جوانان است کانونها و انجمنهای مختلفی در این زمینه فعال شده اند که عنوان آنها به شرح زیر است:

نمونه های خارجی
 

مرکز فرهنگی فناوری های فضایی اروپا
مرکز فرهنگی فناوری های فضایی اروپا اساسا مکمل و مویدی بر فرهنگ محلی و فعالیت های اجتماعی مرکز اجتماعات سابق در Vitanje شهری در اسلوونی که زادگاه Herman Potocnik Noordung اولین تئوریسین دانش های فضایی بوده است.این پروژه شامل رویداد ها و نمایش های فرهنگی و فعالیت های علمی چون تحقیق و کنفرانس ها می باشد.

ساختمان دارای یک سری حلقه های به هم پیوسته است که بر روی یکدیگر قرار گرفته اند تا سازه ای یکپارچه و شیبدار ایجاد کنند.طراحی ادغام دو کاربری در یک بنای واحد است:یک مرکز اجتماعات علمی،تالار چند منظوره دایره ای شکل ،کتابخانه محلی و موزه فناوری های فضایی همراه با نمایشگاه ها و فضاهای تحقیق.

KSEVT فعالیت های خاص عمومی،فرهنگی،اجتماعی و علمی را در کنار نمایشگاه های موقت و دائم ،کنفرانس ها و فعالیت های باشگاه های آموزشی در بر می گیرد.

ایده طراحی برای ساختمان KSEVT از فرود اولین ایستگاه فضایی برگرفته شده است که در کتاب Noordung با عنوان “مشکلات سفر به فضا _موتو راکت” در سال ۱۹۲۹ توصیف شده بود.

فضاهای اصلی نمایشگاهی دایره واردر اطراف تالار اصلی می گردد که با فضاهای تحقیقاتی بالا از طریق یک بازشوی دایره ای شکل در ارتباط است .این کار تعاملی بین جامعه محلی و برنامه های KSEVTایجاد می کند.

این بنا به فضاهای عمومی شهر وسعت می بخشد با حظور حجیم و پویای خود رابطه ای بین کلیسای اصلی که بر روی تپه ای در مرکز شهر واقع است ایجاد می کند بدین ترتیب فرهنگ و علم را در موقعیتی برابر با دین و کلیسا قرار می دهد.

ایستگاه فضایی Noordung به عنوان یک ماهواره ساکن طراحی و از سه قسمت تشکیل شده است:ایستگاه انرژی خورشیدی، رصد خانه و یک ماشین برای سکونت انسان.بعداز گذشتن چندین دهه از اندیشه سکونت انسان در فضا ،این ایده هنوز یکی از انقلابی ترین و دست نیافتنی ترین ایده ها باقی مانده است.

ماشین سکونت انسان یک ساختمان دایره ای شکل است که درآن نیروی جاذبه مصنوعی به وسیله نیروی گریز از مرکز ایجاد شده است.

جزییات بیشتر  :

فرهنگسرای موسیقی
این روش ساده ترین و در عین حال بهترین روش برای شبیه سازی سکونت انسان در حالت بی وزنی است.از آنجا که ما به این وضعیت عادت نداریم تاثیراتی منفی در دراز مدت بر بدن ما خواهد گذاشت.یک ایستگاه با این چرخش همچنین می تواند لحظه مناسبی از فرود سفینه های فضایی را نمایش دهد با توجه به این نکته که هنوز نیروی جاذبه زمن بزرگترین مانع برای آن است.

سازه بنا متشکل از بتن یکپارچه می باشد که آزادانه در بین جاده اصلی و رودخانه ای با ساحلی سرسبز قرار دارد.بیرون و درون بنا از دو سیلندر کم ارتفاع تشکیل شده است.سیلندر زیری بزگتر است و شیب مثبتی از شمال به سمت جنوب دارد.در حالی که سیلندر بالایی کوچکتربه سیلندر زیری در جنوب بنا متصل می گردد و در جهت مخالف شیب دارد.سیلندر زیری توسط سطح شفاف و شیشه ای ورودی نگه داشته شده است.

در بیرون تاثیرات پویای بین سیلندر ها وجود دارد که توسط حلقه های تمام شیشه ای در اطراف بنا تقویت شده است.به نظر می رسد ساختمان شناور است و از جوانب جنوبی و غربی به سمت جاده اطراف در حال چرخش است.بنا به دلیل جهتگیری به سمت زمین در جهات دیگر اتصالی قوی با بستر خود دارد.

تاثیرات فضایی بنا حس یک گرانش مصنوعی ،شناور بودن و چرخش را می دهد.بنا دو ورودی دارد،ورودی اصلی از میدان روبه روی بنا در قسمت جنوب شرقی که به فضای مرکزی منتهی می شود و ورودی شمال از سمت زمین شنی که در بالای رودخانه قرار دارد.

هشتی می تواند از فعالیت های درون تالار به وسیله یک پرده جدا شود .ورودی شیشه ای می تواند کاملا باز شود و فعالیت های داخل تالار با میدان ادغام گردد .تالار دایره ای شکل با ظرفیت ۳۰۰ نفر از دو طرف با شیبراهه ای دایره مانند احاطه شده است.این نمایانگر آغاز فضای نمایشگاه است که از این نقطه تا پیش آمدگی سیلندر بزرگتر ادامه می یابد.

در غرب بنا دفاتر کوچکتری در طول شیبراهه وجود دارند .جهت صعود این شیبراه نشانگر گذار از فضای روشن تالار به فضای تاریک نمایشگاه است.

ارتباط عمودی بین پله و آسانسور بزرگ فضای نمایش را به طور مستقیم به هشتی متصل می کند.فضای نمایشگاه از طریق پایین آمدن و قرار گرفتن در میان راه پله و آسانسور به سیلندر کوچک ،تالا چند منظوره و تالار کنفرانس بالای تالار اصل هدایت می شود.از این مکان می توان فعالیت هایی که در تالار اصلی روی می دهد را مشاهده کرد.

سیلندر کوچک در بالاترین و شمالی ترین بخش خود به باشگاه محققان تاریخ فناوری های فضایی اختصاص یافته است که در آن می توانند فارغ از رویداد هایی که در پایین بنا رخ می دهد بر روی کار خود تمرکز کنند.

علاوه بر برنامه ها و مکان یابی خاص پروژه ،همکاری ۴ دفتر معماری در پیشبرد کار بسیار منحصر به فرد است.ایده این همکاری در اولین جلسه ایجاد شد که در آن سرمایه گذار ۴ دفتر را به همکاری در مسابقه ای داخلی دعوت کرد و در آن جا مسئولین دفاتر تصمیم گرفتند پروژه را با همکاری یکدیگر انجام دهند.

ایده اولیه از کارگاه های جدی و سختگیرانه دفاتر برخاسته است و سپس در مراحل مختلف پیشرفت پروژه در میان تمام دفاتر به اشتراک گذارده شد.

مرکز فرهنگی ژان ماری تجیبائو
مرکز فرهنگی ژان ماری تجیبائو اثر رنزوبیانو

ساخت مرکزی برای بیان فرهنگی کاناک تصمیمی بود که دولت فرانسه در طی کنفرانس صلح پس از شورشهای سال ۱۹۸۴ و ۱۹۸۸ در کالدونیای جدید اتخاذ کرد. این مرکز به نام رهبر کاناک که در سال ۴۹۸۹ کشته شد، نامگذاری شده است. آژانس توسعه فرهنگ کاناک به ریاست ماری کلود تجیائو، مسابقه ای بین اللملی برگزار کرد که رئیس جمهور فرانسه نیز حمایت از آن بر عهده گرفت.