با نگاه اجمالی به مجازات در نظام های حقوقی مختلف، می توان به رویکرد کلی آن نظام در عرصه حقوق کیفری پی برد. یکی­از مهم ترین چالش های مطرح در حقوق کیفری، چگونگی مجازات و تعیین حد و مرز آن جهت عدم تصادم با مرزهای کرامت انسانی و عدم تضییع سایر حقوق انسانی مجرم است. این چالش در تمامی مکاتب و نظام های حقوقی از جمله اسلام، کامن لا و … در قالب های مختلفی مورد بحث قرار گرفته و هر یک با استعانت از سایر تعاریف موجود در حیطه علوم انسانی خویش سعی در تبیین این مسأله نموده اند. (محقق، ۱۳۸۹، ص ۱۰۰)
به دلیل عینی بودن مجازات­و­تأثیر شدید جسمی و روحی آن بر فرد و جامعه، حساسیت موضوع چگونگی اعمال مجازات به منظور مصون ماندن حقوق انسانی مجرم، بسیار مورد توجه قرار گرفته و جدا از بحث های سیاسی و غیر علمی موجود در این حوزه، جایگاهی بس وسیع را جهت تحقیق و تتبع در اختیار محققان علم حقوق قرار داده است. اهمیت این مسأله با توجه به رشد چشمگیر مبحث “حقوق مجرم به مثابه یک انسان قابل بازیابی” دو چندان می شود و این سؤالات مطرح می شود که آیا مجازات بدنی مجرم در تصادم با کرامت انسانی او نیست؟ آیا جامعه(حاکمیت) مجاز است بر جسم فرد رنجی مهیب وارد آورد؟ آیا حق اعمال مجازات بدنی اعم از سلب حیات یا آسیب رساندن به جسم مجرم از حقوق جامعه است؟ آیا این مجازات ها همان مفهوم شکنجه مجرمین نیست؟ آیا حاکمیت مجاز است با مجازات های خوار کننده و غیر انسانی با مجرم برخورد نماید؟  (نجفی، ۱۴۰۱، ج ۴۳، ص ۲۹). و سؤالاتی از این­دست­که­بی­شک با بررسی­مبانی و تعاریف مجازات و سپس مقایسه آن با مفهوم تعریف شده شکنجه به دست خواهد آمد. نکته ای که شاید در این بین مغفول بماند، این است که برای مقایسه دو مفهوم، محقق باید از ابزار ها و نقشه متناسبی بهره جوید. به عبارت دیگر، برای این که تلاقی و یا عدم تلاقی دو مفهوم به دست آید باید در یک قلمرو حقوقی آن را مورد مداقه قرار داد. در این مقاله با بررسی اجمالی مبانی مجازات و مفهوم شکنجه در نظام حقوقی اسلام و نظام حقوقی حاکم بر کشور های غربی، سعی شده تا به سؤالات طرح شده فوق تا حد توان پاسخ درخور داده شود. (همان منبع ).

۱-۳-بررسی مبانی مجازات و مفهوم شکنجه در اسلام

۱-۳-۱-مجازات در اسلام

«کیفر» لغتی فارسی به معنای مکافات نیکی و بدی است که در عربی به آن «جزا» اطلاق می شود و به معنای محنت و رنج نیز هست.

جرم‌انگاری­و­وضع مجازات برای آن در آموزه‌های دینی، همچون سایر جهت‌ گیری‌های آن، بی‌گمان حکیمانه­و­بر پایه مصالحی می‌باشد، هرچند این حکمت‌ها و مصحلت ‌اندیشی‌ها برای انسان ناشناخته­است.­رویکرد­کلی این­مصلحت‌ها نیز همسویی با نظام ارزشی دین، یعنی

دست‌یابی انسان به کمال حقیقی خود، می‌باشد؛ همچنان‌که برخی اندیشوران بر آن پای می‌فشرده‌اند.
پشتوانه حقوق یک سلسله مصالح و مفاسد حقیقی ثابت و دگرگونی‌ناپذیر می‌باشد؛ یعنی عناوین آنها و احکامی که بر آن بار می‌شود ثابت است، ولی مصادیق آنها چه بسا با دگرگونی اوضاع و احوال تغییر پذیرد. (نجفی، ۱۴۰۱، ج ۴۳، ص ۳۵).

در چشم اندازی کلی، راهکار ویژه اسلام در راهیابی به مصلحت های جامعه و افراد، مخاطب سازی درون

انسان، فراخوانی به پالایش آن و سرانجام، سفارش به ترس از خشم الهی است. بدین سان، در این رویکرد، جرم، افزون بر به هم ریزی آرایش جامعه، برای حقیقت وجود آدمی نیز آسیب زا و ویرانگر است. افزون بر جرم، مجازات نیز در این نگاه، از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد؛ جایگاهی که نه تنها بازستاندن حق قربانی جرم یا دفاع از ایمنی­و­آسودگی­جامعه­می باشد آنچنان که مکاتب کیفری می­گویند بلکه پوشش دهی به تاریکی پدید آمده در­وجود فرد به دنبال­انجام گناه را نیز در نظر می گیرد. به دیگر سخن، کیفر در این رویکرد، کفّاره ای است که امکان اصلاح فرد خاطی را در بعد وجودی وی فراهم می آورد. اینک با چنین رهیافتی از مجازات، مبانی مجازات های اسلامی را برمی شماریم. (عودﺓ، ۱۴۰۵، ص ۳۴۳).

۱-۳-۲-مبانی مجازاتهای اسلامی

مبانی­که­برای کیفرهای اسلامی گفته شده است، عبارتند از: اصلاح، ارعاب، تلافی و ارضای مجنی‏ علیه.

جزییات بیشتر درباره این پایان نامه :

دانلود پایان نامه : مجازات بدنی در نظام حقوق کیفری ایران با تکیه بر موازین حقوق بشری

 
۱-۳-۲-۱-نظریه اصلاح

در اسلام، هم به شخصیت مجرم توجه خاصی شده­و هم تحول روانی او بسیار مورد اهتمام قرار­گرفته است؛ به گونه‏ای که حتی ارتکاب پاره‏ای از جرایم، در شرایط ویژه‏ای، مستوجب کیفرهای حدی یا تعزیری نمی‏شود. در این موارد، مفهوم‏«توبه‏» قابل توجه است. قانون‏گذار پذیرفته است که پاره‏ای از جرایم با توبه مجرم ساقط می‏شود، مشروط بر این‏که قبل از اقامه بینه و حکم قاضی باشد و در صورت اثبات جرم، براساس اقرار و صدور حکم قاضی، سقوط مجازات، منوط به نظر حاکم است.در واقع پذیرش توبه، مبین طریقیت داشتن نقش کیفر است. زیرا اعمال آن، برای تحصیل اهداف مورد نظر بوده و چنانچه، بدون کیفر، مقاصد مورد نظر حاصل آید، نیازی به به کارگیری آن نخواهد بود. از این رو، «توبه‏» به معنای قبول «نظریه اصلاح‏» در مورد برخی جرایم است.