۱-۱ بیان مسئله
امروزه سازمان ها برای حفظ و جذب استعداد ها، مدیریت کردن دانش و توسعه افراد به سختی تلاش می کنند در حالی که با چالش های فزاینده ای روبرو هستند. جریان فعلی نیروی کار، تکنولوژی در حال تغییر و احتیاج فزاینده برای کیفیت بیشتر با سرعت بالاتر و هزینه کمتر سبب مواجه با کمبود زمان برای یادگیری می شود.در هرسازمانی نسل فعلی به دنبال یادگیری از تجربیات خود را به نسل بعدی انتقال دهد و به همین ترتیب نسل بعدی هم به دنبال یادگیری از تجربیات نسل قبلی خود می باشد.مشکلات سازمان ها در نداشتن منابع و سرمایه انسانی نیست، سازمان های زیادی در دوره هایی از عمر خویش شاهد پیشرفت های فزاینده ای بوده اند که حاصل تلاش اعضای سازمانیشان است اما با خروج این افراد دچار مشکلات و مسائل فراوانی شده اند که دلیل اصلی آن عدم جانشینان مناسب است. (Clawson, 1996)

از دیدگاه جدید دانش کارکنان یک دارایی ارزشمند و نادر برای کسب و کار خواهد بود، که این امکان را فراهم می سازد سازمان با محیط در حال تغییر سریعتر منطبق شوند. در اینجا، جالب است بدانید که بر خلاف داده ها یا اطلاعات، دانش در افراد تعبیه شده است و نه در فناوری اطلاعاتZablah et al,2008) (.

بر اساس بررسی گسترده ای در ادبیات موضوع، یک مدل موفق برای اجرای جانشین پروری توسعه یافت و مدیریت دانش به عنوان عوامل اصلی موفقیت مورد توجه قرار گرفت و چهار عامل در ادبیات ذکر شده است: فرهنگ و جو سازمانی، آموزش مستمر کارکنان، تجربه جانشین پروری و تکنولوژی مدیریت دانش.این عوامل می توانند اثر مستقیم و یا غیر مستقیم بر موفقیت جانشین پروری داشته باشند. در نتیجه در تخمین های آماری مدل موفقیت هر دو نوع از اثرات د ر نظر گرفته خواهند شد و تاثیر عوامل بابررسی میزان رضایت کارکنان قبل و بعد از اجرای نظام جانشینی سنجیده شده استBarker,2007) (.

شرکت های موفق و پیشرو جهان، وجوه تمایز مختلفی با سایر شرکت ها و بنگاه های اقتصادی دارند.یکی از این وجوه تمایز آن است که در تمام شرکت های برتر، برنامه های منظم، جدی و پیگیر برای استعداد یابی و جانشین پروری مدیران طراحی شده است و در دست اجرا است که از حمایت مستقیم مدیران ارشد این سازمان برخورداند.

شناسایی و تربیت مدیران آینده، یکی از مهم ترین راه کار ها توسعه و بقای سازان ها بوده و عموما به دنبال ایجاد انگیزه برای ماندگاری نیرو های توانا در سازمان ها، افزایش فرهنگ شایسته گزینی و ایجاد محیط رقابتی سالم در فضای سازمان است. تربیت مدیران آینده یکی از مهم ترین راه کار های توسعه سازمان­هاست. از این طریق، اهدافی نظیر شایسته سالاری، ایجاد انگیزه برای رشد و بقا ایجاد انگیزه برای ماندگاری کارشناسان در سازمان ها و ایجاد محیط رقابتی سالم در فضای سازمان دنبال می شود (کالینز،۱۳۸۴).

جانشین پروری و مدیریت دانش، در شرایطی که مدیران میانی و ارشد سازمان، در آستانه بازنشستگی قرار دارند منجر به حفط نیروها ی مستعد و جوانی خواهد شد که خواهان پیشرفت هستند، بدون شک برای سازمان ها فاقد پشتوانه برای مدیران فعلی، آینده ای روشنی قابل تصور نیست (کافمن،۱۳۸۲).

با این وجود می توان گفت که شرکت مخابرات تهران نیز از این قاعده مستثنی نیست و توجه بیش از بیش به مدیریت دانش باعث موفقیت جانشین پروری سازمان هایی همچون شرکت مخابرات می شود. در این مقاله در پی پاسخ به این سوال هستیم که آیا مدیریت دانش بر موفقیت جانشین پروری تاثیر دارد؟

۱-۲ ضرورت و اولویت تحقیق

در حال حاضر، اهمیت جامعه دانشی یا اقتصاد مبتنی بر دانش توسط عواملی مانند افزایش رقابت، نوآوری تکنولوژیک و ماهیت جهانی بازارها مشخص شده است. به همین دلیل است که مدیریت دانش در حال تبدیل شدن به یکی از الویت های پژوهشی در جامعه دانشگاهی و همچنین یکی از مناطقی است که شرکت ها سهم بیشتری از هزینه ها را به اجرای آن اختصاص می دهند (Massa & Testa,2009).

شرکت های موفق و پیشرو جهان، وجوه تمایز مختلفی با سایر شرکت ها و بنگاه های اقتصادی دارند.یکی از این وجوه تمایز اینکه، برنامه های منظم، جدی و پیگیر برای استعداد یابی و جانشین پروری کارکنان طراحی شده و در دست اجرا است.شناسایی و تربیت مدیران آینده، یکی از مهم ترین راه کار های توسعه و بقای سازمان­هاست.

مدیریت جانشین پروری اشاره به فرایند هایی دارد که طی آن ها استعداد های انسانی سازمان، برای تصدی مشاغل و مناسب کلیدی آن در آینده، شناسایی شده و از طریق برنامه ریزی های متنوع آموزشی و پرورشی برای تصدی این مشاغل آماده می شوند.

جانشین پروری و مدیریت جانشینی، در شرایطی که مدیران میانی و ارشد سازمان ها، در آستانه بازنشستگی قرار دارند منجر به حفظ نیرو های مستعد و جوانی خواهد شد که خواهان پیشرفت هستند، بدون شک برای سازمان های فاقد پشتوانه برای مدیران فعلی، آینده ای روشن قابل تصور نیست (کورت کافمن[۱]،۱۳۸۲).

در اقتصاد مبتنی بر دانش امروز، مزیت رقابتی، به طور فزاینده ای در تسهیل روند های اطلاعاتی انجام کار یافت می شود تا در دسترسی به منابع و بازار های خاص.پس دانش و سرمایه فکری به عنوان مبنای اولیه دستیابی به شایستگی های اصلی و راهبردی برای عملکرد برتر مطرح می شوند.در راستای رسیدن به مزیت رقابتی پایدار نیز توجه به دانش موجود، چگونگی استفاده موثر از آن و ایجاد ساختاری برای استفاده از اطلاعات و دانش جدید امری مهم و حیاتی شمرده می شودکه سازمان ها باید توجه ویژه ای به آن داشته باشند.

مدیریت جانشین پروری از مباحثی است که اقتصاد امروز، سازمان ها را به دوباره اندیشی در مدیریت عملکرد و تسخیر این دانش گسترده برانگیخته است.برای افزایش کارایی و اثربخشی سازمان و ارائه مطلوب کالا و خدمات به مشتریان و کسب رضایت آن ها، باید دانش سازمانی و استعدادیابی و جانشین پروری را مدیریت کنیم.بنابراین مدیریت دانش جزء جدانشدنی مدیریت جانشین پروری استBhatt,1998) (.

در سال های اخیر، شرکت ها تلاش های جانشین پروری و مدیریت دانش خود را تلفیق نموده اند چرا که متوجه شده اند مدیریت دانش، نقش کلیدی در موفقیت جانشین پروری بازی می کند.

جانشین پروری، در مورد مدیریت دانش کارکنان برای درک و بهبود عملکرد آن ها می باشد.اما با توجه به نقش مهمی که سیستم های مدیریت دانش در محیط کسب و کار کنونی ایفا کرده اند، فاقد یک چارچوب ساده و جامع برای ادغام ویژگی های نظام جانشینی سنتی با مدیریت و کاربرد دانش مربوط به منابع انسانی هستندChang & et al,2005) (.

با توجه به اهمیت جانشین پروری در شرکت ها، مادر این پژوهش قصد داریم به تاثیر مدیریت دانش در موفقیت جانشین پروری در شرکت مخابرات استان تهران پی ببریم.

۱-۳ سوالات تحقیق

سوال اصلی: مدیریت دانش بر موفقیت جانشین پروری در شرکت مخابرات استان تهران چه تاثیری دارد؟

سوالات فرعی:

قابلیت های مدیریت دانش بر موفقیت جانشین پروری در شرکت مخابرات استان تهران چه تاثیری دارد؟
متغیر های سازمانی بر موفقیت جانشین پروری در شرکت مخابرات استان تهران چه تاثیری دارد؟
جو و فرهنگ سازمانی بر موفقیت جانشین پروری در شرکت مخابرات استان تهران چه تاثیری دارد؟
تکنولوژی مدیریت دانش بر موفقیت جانشین پروری در شرکت مخابرات استان تهران چه تاثیری دارد؟
 

۱-۴ اهداف تحقیق

هدف اصلی تحقیق بررسی تاثیر مدیریت دانش بر موفقیت جانشین پروری در شرکت مخابرات است.

اهداف فرعی:

بررسی تاثیر قابلیت­های مدیریت دانش بر موفقیت جانشین پروری در شرکت مخابرات استان تهران.
بررسی تاثیر متغیرهای سازمانی بر موفقیت جانشین پروری در شرکت مخابرات استان تهران.
بررسی تاثیر جو و فرهنگ سازمانی بر موفقیت جانشین پروری در شرکت مخابرات استان تهران.
بررسی تاثیر تکنولوژی مدیریت دانش بر موفقیت جانشین پروری در شرکت مخابرات استان تهران.
 

۱-۵ شرح اجمالی روش تحقیق

پژوهش حاضر، از نظر زمان انجام پژوهش، مقطعی؛ از نظر نتایج و هدف پژوهش، کاربردی؛ از نظر روش یک تحقیق توصیفی، از نوع همبستگی می باشد. برای انجام این پژوهش با توجه به ماهیت این تحقیق از دو روش اسنادی و پیمایشی استفاده خواهد شد.

روش اسنادی برای مطالعه ادبیات موضوع، بررسی پیشینه تحقیق و مبانی نظری و مسائل مربوط به آمارها و اطلاعات مورد استفاده قرار می گیرد که با بهره گرفتن از کتاب‌ها، نشریات، مقالات داخلی و خارجی انجام شده است.

به منظور توصیف وتحلیل مسائل مطرح شده در فرضیات از روش پیمایش استفاده شده است.هدف تحقیق پیمایش آن است که با توصیف ویژگیهای واحد تحلیل و با مقایسه دقیق خصوصیات آن به استنباط علی نائل آمد. این روش همچنین امکان استفاده همزمان از چندین تکنیک را برای گردآوری داده فراهم می آورد و به همین جهت از وسعت دامنه وکارائی وکاربرد زیادی در تحقیقات اجتماعی برخوردار است.

با توجه به نوع این پژوهش که توصیفی بوده، جمعآوری داده ها با بهره گرفتن از ابزار پرسشنامه به شکل میدانی به اجرا در خواهد آمد. که پرسشنامه نیز بر اساس ادبیات تحقیق و بازخورد نظرات خبرگان و اساتید دانشگاهی تدوین خواهد شد.

این تحقیق به روش توصیفی – تحلیلی انجام خواهد گرفت. مراحل اجرایی طی مطالعات روی منابع مرتبط با موضوع پژوهش و گرداوری اطلاعات، پرسشنامه ای تنظیم، روایی و پایایی آن مورد سنجش قرار گرفته است.پایایی پرسش نامه از آلفای کرونباخ به دست آمده و روایی از نظر نحبگان و اساتید تایید شده است. داده های بدست آمده از طریق نرم افزار spss تحلیل و فرضیات تایید خواهد شد.

در پایان بر طبق نتایج به دست آمده پیشنهادات اجرایی ارائه خواهد شد. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات با بهره گرفتن از نرم افزار آماری spss-11.5 و رسم نمودار ها و جداول با بهره گرفتن از نرم افزار excel انجام خواهد شد. و نیز برای پی بردن به تاثیر این دو متغیر از روش رگرسیون استفاده گردیده است.

۱-۶ فرضیه ­های تحقیق

فرضیه ۱: مدیریت دانش بر موفقیت جانشین پروری در شرکت مخابرات استان تهران تاثیری مثبت دارد.

فرضیه ۲: مدیریت دانش بر موفقیت جانشین پروری در شرکت مخابرات استان تهران تاثیری منفی دارد.

فرضیه ۳: مدیریت دانش بر موفقیت جانشین پروری در شرکت مخابرات استان تهران تاثیری ندارد.

۱-۷ قلمرو تحقیق

جامعه تحقیق کارکنان و مدیران شرکت مخابرات استان تهران در نظر گرفته شده است.