پایان نامه تاثیر بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات بر توانمند سازی دانش آموزان مدارس هوشمند بابلسر از دید معلمان

2-2-11-2 ) نقش فاوا در انگیزش یادگیری  

ابزارهای فاوا و به کارگیری آن توسط دانش آموزان نقش مهمی در افزایش انگیزه آنان برای یادگیری و فعالیت های مربوط به آن دارد . فاوا از قابلیت انعطاف بالایی در برآورده ساختن نیازهای مختلف دانش آموزان برخوردار است. فاوا برای ارائه و یا نمایش اطلاعات به روش های جدیدی که به درک سریعتر دانش آموزان منجر می گردد ، استفاده می شود . همچنین به دانش آموزان اعتماد به نفس بیشتری می دهد تا بتوانند خود را در فرایند یادگیری درگیر سازند ( مورفی و گرین وود ، 1998 ) . نقش فاوا در ایجاد انگیزه یادگیری در دانش آموزان در شکل 2-3 نشان داده شده است .

شکل 2-3 )  نقش های انگیزشی فاوا در فرایند یاددهی – یادگیری

نقشهای انگیزشی فاوا
تنوع 

یاددهی- یادگیری اطلاعات
افزایش علاقه 

به یادگیری
فعال سازی یادگیرنده در امر یادگیری
 

بسیاری از یافته ها نشان داده اند که فاوا با ایجاد تنوع ، علاقه ی دانش آموزان را افزایش می دهد، آنها را در یادگیری درگیر می سازد ، توجه و لذت از یادگیری را حفظ کرده و راه های جدیدی برای ارائه ی ایده های مشکل باز می کند ( ممتاز ، 2000 ) . شبکه ی اینترنت به دلیل اینکه رسانه ای بسیارغنی است و امکان تعامل با سایر افراد و مشارکت در رویداد های دنیای واقعی را فراهم می سازد ، نسبت به سایر فناوری ها انگیزش بیشتری را به وجود می آورد ( تینیو ، 2002 ) .

همان طور که در شکل 2-3 مشاهده می گردد ، ابزارهای فاوا به سه صورت می توانند نقش انگیزش خود را ایفا نمایند : 1- دانش آموزان را در فرایند یادگیری درگیر می سازند . 2- علایق دانش آموزان را بر می انگیزند و 3- با ایجاد تنوع و چندگونگی در ارائه محتوا ( از قبیل متن، صوت، تصویر، فیلم و شبیه سازی محیط یادگیری )  امر یادگیری را لذت بخش و غیرخسته کننده می نمایند  .

2-2-11-3 ) نقش فاوا در یادگیری شاگرد محور

فاوا به دلیل برخورداری از قابلیت های بالا در دستیابی به اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها و ایجاد ساخت های جدیدی از دانش و اطلاعات ، فرصتی را ایجاد می کنند تا یادگیرندگان بتوانند نقش محوری خود را در

یادگیری ایفا نمایند . با توجه به نقش فاوا در یادگیری شاگرد محور، مطابق شکل زیر ، مهمترین روش های یادگیری مبتنی بر فعالیت شاگرد ( یادگیری شاگرد محور) به شرح زیر است:

شکل 2-4 )  نقش های فاوا در یادگیری شاگرد محور در فرایند یاددهی – یادگیری

فاوا و یادگیری شاگرد محور
یادگیری مشارکتی
یادگیری مستقل
یادگیری 

ارزیاب
یادگیری 

یکپارچه
یادگیری 

حل مساله
یادگیری خلاق
 

یادگیری مشارکتی : اعتقاد بر این است که یادگیری یک فرایند اجتماعی است و فعالیت های یادگیری برای رسیدن به مرحله تولید اندیشه و اطلاعات حیاتی است. مطالعه ی پیاژه در مورد مراحل تحول شناخت در کودکان و نوجوانان نشان داده است که بیشتر آموخته ها و یادگیری های آنها حاصل تعامل با دیگران است ( آقازاده ، 1384 ) . فاوا تعامل و همکاری میان دانش آموزان ، معلمان و متخصصان را هر کجا که باشند امکان پذیر ساخته و از آن حمایت می کند . کار گروهی ، تشکیل گروه های متجانس و نامتجانس و پشتیبانی اعضای گروه از یکدیگر از ویژگی های مهم یاد گیری مشارکتی است. فاوا فرصت هایی را فراهم می آورد تا یادگیرندگان با افراد و فرهنگ های مختلف ارتباط برقرار نموده و به صورت گروهی و در سطحی گسترده با آنان همکاری نمایند.

یادگیری مستقل و خودگردان : یکی از انگیزه های اولیه تلفیق فاوا در آموزش این است که یادگیری مستقل را در دانش آموزان ایجاد می کند تا از این طریق دانش خود را ساخته و خود را در اعمال شناختی درگیر نمایند ،  چیزی که انجام آن در یک کلاس درس و به روش سنتی غیرممکن باشد ( لایم و چای[4] ، 2003 ) .

بنا به تعریف لیتل[5] ( 1994 ) خود گردانی یک ظرفیت ، یا توان بالقوه حاصل از اندیشه مستقل ، تفکر انتقادی ، تصمیم گیری و عمل مستقل است . ظرفیت خودگردانی هم در فرایند یادگیری و هم در انتقال یادگیری به یک زمینه ی گسترده تر مورد استفاده قرار می گیرد.

در یک محیط یادگیری مبتنی بر فاوا ، دانش آموزان در فرایندهای یادگیری به صورت مستقل عمل می نمایند و بر میزان یادگیری و مراحل آن کنترل دارند . بنابراین برای قضاوت در مورد پیشرفت خود ، بازبینی نیازهای یادگیری و ساختن دانش خود بر اساس اطلاعات موجود ، در موقعیت بهتری قرار می گیرند ( تیلور[6]، 1996 ) .

یادگیری به روش حل مساله : یادگیری به روش حل مساله از مصادیق یادگیری فعال است که در آن مسائل زندگی واقعی ، مورد بررسی و پژوهش قرار می گیرد ، دانش آموزان در گروه های کوچک با یکدیگر همکاری می کنند و معمولا با کمک گرفتن از یک راهنما و دسترسی به سایر منابع به تعریف و تببین مساله ، شناسایی نیازمندی های لازم به منظور شناخت مساله ، مطالعه و بررسی مساله به طور انفرادی و به کارگیری بینش های جدید و ادراکات حاصل به منظور شناسایی مجدد مساله می پردازد .

در یادگیری حل مساله هدف این است که دانش آموزان از طریق طی مراحل متوالی ، دانش و مهارت های لازم برای یادگیری فعالانه را به دست آورند. فاوا زمینه ای را فراهم می آورد که از طریق آن دانش آموزان می تواند به جست وجو و تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته و ساخت جدیدی از آن ایجاد نماید. بنابراین یادگیرندگان از طریق تجربه و فعالیت به یادگیری می پردازند و با درگیر ساختن خود با مسائل زندگی واقعی ، از انتزاعی و یا ذهنی بودن یادگیری می کاهند ( تینیو[7]، 2002 ) . در این روش برخلاف حفظ کردن طوطی وار یا حافظه ی عادتی، به کمک ابزارهای فاوا میزان فعالیت و درگیر شدن یادگیرنده در فرایند یادگیری افزایش می یابد ، نوع فعالیت ها را یادگیرندگان مشخص می کنند، گروه های کاری کوچک تشکیل می شوند ، فعالیت های بسیار گوناگون و متفاوتی صورت گرفته و گام های عمل را یادگیرندگان تعیین می کنند .

یادگیری کلی و یکپارچه :  یادگیری یکپارچه نوعی از یادگیری است که در آن موضوعات به طور مجزا و بدون ارتباط با هم درنظر گرفته نمی شود . همچنین هیچ جدایی و تمایزی میان نظر و عمل وجود ندارد ، بلکه بر عکس ، موضوعات با یکدیگر مرتبط شده و در یک کل یکپارچه و به صورت موضوع واحد ادراک می شوند . اساس این نوع یادگیری به دیدگاه مکتب آلمانی گشتالت بر می گردد که در آن یادگیری عبارت است از : « بینش حاصل از درک موقعیت به عنوان یک کل یکپارچه ، که آن هم از طریق کشف روابط میان اجزای تشکیل دهنده موقعیت یادگیری حاصل می شود » ( سیف ، 1380 : 260 ) .

یادگیری به کمک فاوا، یک رویکرد موضوعی و یکپارچه نسبت به فرایند یاددهی- یادگیری ایجاد می کند که در آن جدایی تصنعی بین موضوعات مختلف و بین نظر و عمل که در کلاس های درس سنتی وجود دارد ، از میان برداشته می شود ( تینیو، 2002 ) . بنابراین تلفیق نظر و عمل ، وجود ارتباط بین موضوعات مختلف و موضوعی شدن یادگیری با بهره گرفتن از ابزارهای فاوا ، مقدمات ایجاد نوعی از یادگیری کلی و یکپارچه را به وجود می آورد که حاصل آن ادراک و یا بینش تازه ای از موضوع یادگیری خواهد بود . آن نوع یادگیری که پیروان مکتب یادگیری شناختی گشتالت آن را درست نقطه مقابل یادگیری های طوطی وار و مبتنی بر حافظه می دانند . به کمک ابزارهای فاوا این تلفیق و یکپارچگی را می توان ایجاد کرد و زمینه های ادراکات کلی و یکپارچه را فراهم آورد .

یادگیری خلاق :  یادگیری به کمک فاوا زمینه ای را به وجود می آورد که در آن می توان اطلاعات موجود را دستکاری کرد و یا تغییر داد . یادگیری در این روش، تولید محصولات جدید است نه باز گرداندن اطلاعات دریافت شده و بدون تغییر . در این نوع یادگیری راه حل های جدیدی برای مسائل پیدا شده و یادگیری از نوع مولد خواهد بود .

یکی از نکاتی که در سیاست گذاری و تدوین برنامه درسی در عصر اطلاعات و جهانی شدن باید مورد توجه متخصصان قرار گیرد پرورش خیال ورزی یا خلاقیت است . در واقع تعلیم و تربیت باید در کنار انتقال اطلاعات به سازماندهی متفاوت اطلاعات و بلکه بالاتر از آن به ابدع ویژگی های نوین در مورد اطلاعات موجود روی آورد . ( باقری ، 1383 ) . آموزش بر پایه فناوری اطلاعات ، این امکان را به دانش آموزان می دهد که به صورتی فعال و نوآورانه بیندیشند و از این ایده ها به صورت مشترک استفاده کنند ( جلالی و عباسی، 1383 : 22 ) .