از ابزارهای فاوا می توان به منظور سنجش و ارزیابی یادگیری های آموزشگاهی دانش آموزان و مهارت های آنان در به کارگیری و استفاده ی صحیح از این فناوری استفاده کرد . این ارزیابی که در شکل  2-5  نشان داده شده است به دو صورت انجام می پذیرد .
 

شکل 2-5 ) نقش فاوا در ارزیابی یادگیری

ارزیابی یادگیری
ارزیابی یادگیری آموزشگاهی
ارزیابی مهارتهای کاربری فاوا
 

ارزیابی یادگیری های آموزشگاهی ( یادگیری دروس )  : می توان با شیوه های مبتنی بر فاوا هم به ارزیابی تکوینی یادگیرندگان و هم به ارزیابی تراکمی آنها پرداخت. در ارزیابی تکوینی مراحل یادگیری و تکوین آن مورد سنجش و آزمون قرار می گیرد ، به گونه ای که اگر یادگیرنده نتواند نمره لازم را در یکی از مراحل قبلی یادگیری به دست آورد ، ادامه آموزش و یادگیری امکان پذیر نیست و یادگیرنده مجبور است دوباره به مراحل قبل باز گردد و از طریق بازآموزی ، پاسخ صحیح سؤالات را پیدا نماید و با کسب نمره ی لازم ، به قسمت های بعدی دست یابد .

در ارزیابی تراکمی نیز حد نصابی در نظر گرفته می شود که یادگیرنده در صورت کسب آن نمره می تواند نسبت به انتخاب دروس دیگر اقدام نماید . چنین ارزیابی هایی در نظام های دانشگاهی آموزش مجازی و از راه دور به صورت برخط و یا برون خط مانند ارسال سوالات به آدرس پست الکترونیکی فرد مرسوم و معمول است.

خود ارزیابی های دانش آموزان در نظام های آموزشی مبتنی بر فاوا به عنوان جایگزین مناسبی برای ارزیابی سنتی مطرح شده است. دانش آموزان با ارزیابی از یادگیری ها و مهارت های خود و نتایج حاصل از آن گام های آموزشی و یادگیری خود را تعیین می کنند . به این ترتیب آنان اگر در یادگیری های قبلی خود نقایص و کاستی هایی را ملاحظه کردند ، آنها را برطرف نموده و سپس گام های بعدی را برای یادگیری برمی دارند . در صورتی که نقایص و کاستی ها را مورد بی توجهی قرار دهند ، یادگیری مراحل بعدی بر ایشان امکان پذیر نخواهد بود. به ویژه در یادگیری هایی که در آنها مراحل قبلی پیش نیازهای اساسی برای مراحل بعدی هستند . خود ارزیابی چندین پیامد و نتیجه ی مهم دارد. اولا بازخوردهایی که به یادگیرنده می دهد بازخوردهای حقیقی و به دور از سوگیری بوده و یادگیرنده به میزان یادگیری واقعی خود پی می برد . دوما در این نوع ارزیابی ، اضطراب یادگیرنده به حداقل ممکن می رسد ، به دلیل اینکه نتیجه ی ارزیابی هر چه باشد برای وی کاملا محرمانه و به دور از واکنش فرد دیگری به نام ارزیابگر است. سوما خود ارزیابی و پی بردن به نواقص و کاستی ها نه تنها انگیزه فرد را برای اصلاح نواقص از بین نمی برد ، بلکه به عکس ایجاد انگیزه می کند . از این رو کامپیوترها به دلیل اینکه در مقابل نتایج خودارزیابی یادگیرندگان هیچ واکنش مننی نشان نمی دهند و بازخوردهای آن اصولا از نوع آگاه سازی و یا از نوع راهنمایی است ، ابزار مفیدی برای ارزیابی محسوب می شوند .

ارزیابی مهارت های فاوا : هیپ و همکاران ( 2004 ) سه نوع مختلف از مهارت های فاوا که باید در برنامه های توسعه ی آن در آموزش و پرورش مورد ارزیابی قرار گیرند را به شرح زیر متمایز کرده است :

نوع اول از مهارت های فاوا ، مهارت هایی هستند که هدف اساسی آنها تسلط در استفاده از نرم افزارهاست.
نوع دوم به مجموعه ای از توانایی ها و شایستگی هایی اطلاق می شود که دانش آموزان می توانند هنگام به کارگیری و استفاده از نرم افزار در خود ایجاد کنند .
در نهایت نوع سوم مهارت های پیشرفته فاوا از قبیل برنامه سازی ، طراحی سیستم و غیره است که اساسا در مدارس حرفه ای و تخصصی آموزش داده می شوند .
جزییات بیشتر درباره این پایان نامه :

پایان نامه تاثیر بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات بر توانمند سازی دانش آموزان مدارس هوشمند بابلسر از دید معلمان

2-2-11-5 ) نقش فاوا در بهبود و ارتقای مهارت های تفکر

با بهره گرفتن از فناوری های جدید اطلاعاتی و ارتباطی می توان دانش آموزان و معلمان را یاری داد تا مهارت های فکر کردن را فرا گرفته و آن را ارتقا دهد . انواع و یا شکل های مختلف تفکر و ارتقای مهارت های مربوط به آن با بهره گرفتن از ابزارهای فاوا را می توان به شرح مندرج در شکل 2-6  دسته بندی کرد:

شکل 2-6 ) نقش فاوا در ارتقای مهارتهای تفکر

ارتقا مهارت های تفکر
تفکر انتقادی
تفکر ارزیاب
تفکر خلاق
 

تفکر انتقادی : تفکر انتقادی شیوه ای از تفکر در مورد هر چیز ، محتوا یا مساله ای است که در آن فرد کیفیت تفکر خود را به وسیله ی تحلیل ماهرانه ، ارزیابی و بازسازی آن بهبود ارتقا می بخشد .

فرایند منظم ذهن در تفکر ، تحلیل ، ترکیب  و ارزیابی فعالانه  و ماهرانه ی اطلاعات گردآوری شده از طریق مشاهده ، تجربه ، تامل و استدلال ، که به عنوان راهنمای عمل و اعتقاد فرد محسوب می شود را تفکر انتقادی می نامند ( اسکریون و پال ، 2004 ) .

فاوا به دلیل آنکه فرصت هایی برای دسترسی به حجم وسیعی از اطلاعات از منابع متعدد برای دانش آموزان فراهم می آورد و آنان را در شرایطی قرار می دهد که به مقابله اطلاعات به دست آمده بپردازند و صحت و سقم آنها را مورد ارزیابی قرار دهند ، موجب ارتقای تفکر انتقادی می گردد . بر طبق نظر الیاس ( 2005 ) ترویج و پیشرفت تفکر انتقادی یکی از الزامات اساسی و مهم یک جامعه ی دموکراتیک و باز است تا با بهره گرفتن از آن دانش آموزان به منابع مختلف اطلاعاتی دست یافته و علاوه بر کتاب و جزوات درسی و یا مباحثی که در کلاس از طرف معلم مطرح می شوند سایر دیدگاه ها و آرا را مورد مطالعه، تحلیل، ترکیب، ارزیابی و تامل قرار دهند . در این صورت است که کتاب درسی برخلاف روش های سنتی، یگانه محتوای آموزشی محسوب نمی گردد و معلم نیز به جای انتقال دادن اطلاعات به دانش آموزان در نقش یک کمک کننده به آنها در ساختن دانش شان ظاهر می شود .

تفکرخلاق :  تفکر خلاق یا مولد نوعی از تفکر است که ایجاد بینش های جدید ، رویکردهای نو ، چشم اندازهای تازه، راه های جدید و یکپارچه فهمیدن و ادراک را موجب می شود . در فرایند خلاقیت غلبه با تفکر واگرا در مقابل تفکر همگراست. تفکر واگرا ویژگی مهم خلاقیت و آفرینندگی است . در تفکر همگرا نتیجه ی تفکر از قبل معلوم است، یعنی همیشه یک جواب درست یا غلط وجود دارد ، اما در تفکر واگرا جواب قطعی وجود ندارد و تعدادی جواب احتمالی ممکن است موجود باشند که از نظر منطقی هر یک از آنها درست است ( سیف، 1380 : 179 ) . فناوری های جدید اطلاعاتی و ارتباطی این امکان را به وجود آورده اند تا دانش آموزان و سایر افراد بتوانند تفکر واگرای خود را به کار گرفته و یا پرورش دهند و انعطاف پذیری آن را افزایش دهند. به عنوان مثال برنامه های مختلف کامپیوتری از قابلیت های بسیار زیادی برای طراحی و ارائه ی ایده های جدید برخوردار می باشند . خصوصیات و قابلیت های فراوان فاوا فرصت های بسیار زیادی را برای پرورش تفکر خلاق دانش آموزان در تمام مقاطع سنی و تحصیلی فراهم  آورده است .

طراحی و تولید نرم افزار های گوناگون و ارائه ی ویرایش های پیشرفته و تغییر یافته ی آنها با امتحانات بیشتر و متفاوت، حامل تفکرات خلاقی است که در بستر فاوا پدید آمده است . به گونه ای که تولید و ساخت این برنامه ها یکی از سودآورترین فعالیت های اقتصادی کشوری مانند هندوستان شده است.

دانش آموزان می توانند با بهره گرفتن از نرم افزار های مختلف کامپیوتری که در آنها امکان تغییر، ویرایش، آفرینش  و ارائه ی ایده های مربوط به خودشان است، خلاقیت خود را پرورش داده و فرصت یابند تا تخیلات و تصاویر ذهنی خود را بازنمایی کنند. استفاده از نرم افزار های ساده ای از قبیل واژه پردازها، نرم افزار های ترسیمی و نرم افزارهای مشابه دیگر باعث می شوند که کاربر ذهن و در واقع تفکر واگرای خود را به جریان انداخته و بدون واهمه و نگرانی از وارد آوردن خسارت ها و زیان های جبران ناپذیر، به فعالیت ذهنی خود تحقق بخشیده و با بهره گرفتن از فناوری های ارتباطی مانند وب لاگ ها، آفرینش ذهن خود را در اختیار دیگران قرار دهد.