پژوهش ها به طور پایا، شماری از ویژگیهایی که مرتبط با انعطاف پذیری هستند را گزارش کرده اند؛ نظیر مراقبت حمایتی و مثبت، روابط خانوادگی، پدرومادری کردن شایسته، خوی بچه ها و توانایی شناختی بالا(ماستنو همکاران،۱۹۹۹؛ ویمان و همکاران،۱۹۹۹).
۱- احساس ارزشمندی : پذیرفتن خود به عنوان فردی ارزشمند،‌ و احترام قایل شدن برای خود و توانایی هایشان. بی قید و شرط دوست داشتن و سعی در شناخت نقاط مثبت خود و پرورش دادن آنها و از طرف دیگر شناخت نقاط ضعف خود و کتمان نکردن آنها. علاوه بر آن سعی می کنند که این نارسایی ها را با واقع بینی بر طرف کرده و در غیر این صورت با این ویژگی ها کنار می آیند.

۲- مهارت در حل مسئله : افراد انعطاف پذیر ذهنیتی تحلیلی- انتقادی نسبت به توانایی های خود و شرایط موجود دارند، در مقابل شرایط مختلف انعطاف پذیرند و توانایی شگفت انگیزی درباره پیدا کردن راه حلهای مختلف درباره یک موقعیت یا مساله خاص دارند. همچنین توانایی ویژه ای در تجزیه و تحلیل واقع بینانه مشکلات شخصی و پیدا کردن راه حل های فوری و راهبردهای دراز مدت برای حل و فصل مشکلاتی که به آسانی و سریع حل نمی شوند را دارا هستند .

۳-  کفایت اجتماعی : این دسته از افراد مهارت های ارتباط با دیگران را خیلی خوب آموخته اند.آنها می توانند در شرایط سخت هم شوخ طبعی خودشان را حفظ کنند، می توانند با دیگران صمیمی شوند و در مواقع بحرانی از حمایت اجتماعی دیگران بهره ببرند؛ ضمن اینکه این گونه آدم ها می توانند سنگ صبور خوبی باشند، وقتی برایشان حرف می زنید می توانند خوب گوش می دهند و خودشان را جای شما می گذارند. در ضمن آنها طیف وسیعی از مهارت ها و راهبردهای اجتماعی شامل مهارتهای گفتگو، جراتمندی و گوش دادن ، آمادگی برای گوش دادن به دیگران واحترام گذاشتن به احساسات و عقاید دیگران که در تعاملات اجتماعی بسیار مهم است را دارا هستند.

۴-  خوش بینی : اعتقاد راسخ به اینکه آینده می تواند بهتر باشد ،‌ احساس امید و هدفمندی و باور به اینکه می توانند زندگی و آینده خود را کنترل کنند و موانع احتمالی نمی تواند آنها را متوقف سازد.

۵-همدلی : انعطاف پذیرها دارای توانایی برقراری رابطه توام با احترام متقابل با دیگران هستند که موجب به هم پیوستگی اجتماعی یعنی احساس تعلق به افراد، گروه ها و نهادهای اجتماعی می شود.

۲-۹نقش محیط در انعطاف پذیری

علاوه بر ویژگی های فردی که در مورد انعطاف پذیری بیان شد، ذکر این مطلب مهم به نظر می رسد که برخی از مولفه های محیطی در رشد و پرورش افراد انعطاف پذیر موثر هستند. این ویژگی ها عبارتند از:

۱-روابط حمایت گر و توام با توجه و وجود شبکه ای از افراد که از یکدیگر حمایت می کنند

۲- معیارها و انتظارات بالا اما معقول خانواده و جامعه در مورد رفتار فرد

۳- ایجاد فرصت مشارکت در فعالیتهای اجتماعی توسط والدین برای فرزندان

در آخر ذکر این مطلب ضروری به نظر می رسد که انعطاف پذیری فقط داشتن فهرستی از ویژگی ها نیست بلکه یک فرایند است که در زندگی واقعی انعطاف پذیری نامیده می شود. همه انسانها دارای توانایی ذاتی برای انعطاف پذیری هستند اما رفتار انعطاف پذیرانه رفتاری اکتسابی و یادگیرانه است. برخی از ویژگی ها ی انعطاف پذیری درونی است و انسان آن را دارد یا می تواند به دست بیاورد اما بعضی دیگر فقط با

پرورش آنان در محیطی انعطاف پذیر( مانند خانه و مدرسه ) به دست می آید بنابراین توصیه می شود که برای بهبود سطح کیفی امنیت روانی موارد ذیل ملاحضه گردد (غباری و شجاعی، ۱۳۸۹).

در رویارویی با عوامل تنش زا به نقاط قوت افراد، خانواده ، مدرسه ، محیط و جامعه توجه شود یعنی در برابر موقعیتهای مختلفی که برای شما پیش می آید به جای اینکه به نقاط ضعف و ناتوانایی های خود تمرکز داشته باشید به فرآیند حل مساله بپردازید یعنی به تعریف دقیق مشکل یا مشکلات پرداخته تا دقیقاً بدانید مشکلات فعلی شما چه چیزهایی هستند وبتوانید هر کدام رادر یک سطر توضیح دهید (صفورایی و قاسمی، ۱۳۸۵)..

سپس به اولویت بندی مشکلات پرداخته و بدانید کدام مشکلات مهم تر یا فوری تر هستند و باید تا دیر نشده فکری به حالش بکنید و کدام مشکلات مزمن تر یا بی اهمیت تر هستند. سپس برای حل مشکل فکر کنید و هر راه حلی رابه ذهنتان می رسد یادداشت کنید. از ساده ترین و خنده دارترین گرفته تامعقول ترین راه حل ها، همه رافهرست کنید و در مرحله بعد به اولویت بندی راه حل ها بپردازید و به راه حل هایی که در اختیار دارید امتیاز مثبت و منفی بدهید وآنها رابراساس بیشترین نمره ای که می گیرند، اولویت بندی کنید.

جزییات بیشتر درباره این پایان نامه :

پایان نامه ارشد:نقش پیش بینی کنندگی انعطاف پذیری شناختی و هوش معنوی در خوشنودی زناشوی در دانشجویان 

روانشناس ها می گویند که انعطاف پذیرها در هر شرایط آسیب زایی هم که قرار بگیرند، باز روانشان آسیبی نمی بیند اما این چطور ممکن است؟

انعطاف پذیری به زبان خیلی ساده یعنی اینکه آدمیزاد در یک محیط پراز آسیب زندگی کند اما از بیشتر آنها سربلند و سالم بیرون بیاید. اما منظور ما این نیست که انعطاف پذیری فقط مربوط به دوره کودکی است. هر کسی در طول زندگی اش ـ حتی تا سالمندی ـ می تواند انعطاف پذیری را از تجربه هایش بیاموزد و حتی دوز انعطاف پذیری اش بالا و پایین برود. اما چطور ممکن است آدمیزاد در برابر این همه توفان همچنان بی خیال بایستد و شاخه های وجودش نشکند ؟روان شناس ها یک فهرست طولانی از ویژگی آدم های انعطاف پذیر ردیف کرده اند. که شامل:

۱- مهارت در حل مساله : انعطاف پذیرها که این جمله را دریافته اند :«زهری که مرا نکشد، قوی ترم می کند».آنها ذهنیتی تحلیلی ـ انتقادی نسبت به توانایی های خودشان و شرایط موجود دارند، در مقابل شرایط مختلف انعطاف پذیرند و تخیل شگفت انگیزی درباره راه حل هایی که احتمالی به ذهنشان می رسد، دارند. اما اینکه چطور می شود به مهارت حل مساله دست پیدا کرد که مستلزم رعایت موارد ذیل می باشد.

برای حل مساله کافی است که ذهن خودتان را مرتب کنید و یک الگوی منظم را برای همه مشکلات در نظر داشته باشید. این الگو ۵ مرحله ای است:

۱-تعریف دقیق مشکل یا مشکلات : یعنی اینکه دقیقاً بدانید مشکلات فعلی شما چه چیزهایی هستند وبتوانید هر کدام رادر یک سطر توضیح دهید.

۲-اولویت بندی مشکلات : اینکه بدانید کدام مشکلات مهم تر یافوری تر هستند و باید تا دیر نشده فکری به حالش بکنید و کدام مشکل ها مزمن تر یا بی اهمیت تر هستند. برای امتحان می توانید فعلاً مهم ترین مشکل را در نظر داشته باشید.

۳-بارش فکری برای حل مشکل : یعنی بنشینید فکر کنید و هر راه حلی رابه ذهنتان می رسد یادداشت کنید. از احمقانه ترین و خنده دارترین گرفته تامعقول ترین راه حل ها، همه رافهرست کنید.

۴-اولویت بندی راه حل ها : یعنی بنشینید به راه حل هایی که دارید امتیاز مثبت و منفی بدهید وآنها رابراساس بیشترین نمره ای که می گیرند، اولویت بندی کنید.

۵-اجرای راه حل ها وبازبینی :حالا وقت عمل است. راه حلی که بیشترین نمره را گرفته عملاً اجرا کنید وببینید که جواب می دهد یا نه.اگر جواب نداد می توانید از فهرست اولویت بندی شده راه حل دوم را امتحان کنید. معمولاً از چند راه اول یکی جواب می دهد.

۲- کفایت اجتماعی :کسانی که انعطاف پذیری بالایی دارند. مهارت هایی ارتباط بادیگران را خیلی خوب بلدند.آنها می توانند در شرایط سخت هم شوخ طبعی خودشان را حفظ کنند،می توانند با دیگران صمیمی شوند و در مواقع بحرانی از حمایت اجتماعی دیگران بهره ببرند؛ ضمن اینکه این گونه آدم ها می توانند سنگ صبور خوبی باشند، وقتی دارید برایشان حرف می زنید می توانند خوب گوش می دهند و خودشان را جای شما می گذارند.

چطور این مهارت را پرورش دهیم؟

کفایت اجتماعی تمام مهارت هایی را که یک جوری به ارتباط داشتن به دیگران ربط داشته باشد در بر میگیرد. چند تا از مهم ترین هایش را اینجا خلاصه کرده ایم:

۱-شوخ طبع باشید: البته انعطاف پذیرها حتماًمی دانند که همه سبک های شوخ طبعی مشکل را حل نمی کنند. شوخ طبعی پر خاشگرانه (مسخره کردن دیگران )وخود شکنانه دلقک بازی برای خندیدن دیگران ) اوضاع را بدتر می کند و شوخ طبعی خودارزنده ساز حفظ روحیه در مقابل مشکلات با نگاه شوخ طبعانه ) و پیوند دهنده (شوخ طبعی به عنوان ابزار ارتباط و صمیمیت با دیگران )است که باید آن را پرورش داد.

۲-خوب گوش دهید:فردی که فعالانه گوش می دهد ۴ تا ویژگی دارد:

الف) انگیزه گوش دادن دارد یعنی مایل است حرف های دیگران را گوش دهد

ب) به حرف های دیگران توجه می کند و با تمام بدنش به آنها گوش می دهد؛ مثلاً به موقع، تماس چشمی برقرار می کند.

ج) همدلی می کند؛یعنی دوست دارد دقیقاً بداند طرف مقابل چه احساسی دارد تا در احساسش شریک شود و انعطاف پذیر است؛ یعنی می داند در مقابل افراد متفاوت و در موقعیت های مختلف چطور بر خورد کند.

د)ازحمایت اجتماعی استفاده کنید : انعطاف پذیرها از دوستان و آشنایانشان موقع روبه رو شدن با مشکلات استفاده می کنند. شما هم اگر بخواهید مثل آنها باشید باید خود خواهی تان را کنار بگذارید و کمک بخواهید.

۳-نگاه رو به آینده : انعطاف پذیرها اسیر گذشته خودشان نیستند. آنها نگاه مثبتی به آینده دارند آنها خوش بینند، برای آینده شان هدف و برنامه دارند و زندگی برایشان معنا داراست. آنها برای رسیدن به این آینده در بیشتر موارد هم انگیزه دارند و هم انرژی. در نتیجه این ویژگی ها سیر زندگی آدم های انعطاف پذیر صعودی است نه نزولی آنها اهل پسرفت نیستند و اگر باشند بعد از پسرفت های احتمالی پیشرفت های سریع تری دارند.

برای پرورش دادن آینده گرایی باید چندین مهارت مفصل را در خودتان پرورش دهید. خلاصه اش از ما و مفصل خواندنش در شماره های قبل از شما:

۱-درست به هدف بزنید: هدف هایتان را درست انتخاب کنید.هدف های خوب؛ هدف های کوچک، لقمه لقمه شده، کوتاه مدت، دقیق، واقع گرایانه ودر عین حال چالش برانگیزند.