پایان نامه تخمین تابع تقاضای بیمه درمان مکمل در استان های منتخب بهمن 1393 فهرست مطالب چکیده 1 1-1-مقدمه. 3 1-2-بیان مسئله. 3 1-3-ضرورت انجام تحقیق.. 4 1-4- چارچوب نظری.. 5 1-5-سوالات تحقیق.. 6 1-5-1- سوال اصلی.. 6 1-5-2-سوالات فرعی.. 6 1-6- فرضیه های تحقیق.. 7 1-7- اهداف تحقیق.. 7 1-7-1-هدف اصلی.. 7 1-7-2-اهداف فرعی.. 7 1-8- قلمرو پژوهش… 7 1-8-1 قلمروزمانی.. 7 1-8-2 قلمرو مکانی.. 8 1-8-3 قلمرو موضوعی پژوهش… 8 1-9- کلیات روش انجام کار. 8 1-10- خلاصه فصل.. 9 1-11- ساختارگزارش تحقیق.. 9 2-1-مقدمه. 12 2-2-تاریخچه بیمه. 13 2-2-1-تاریخچه بیمه درمانی در ایران. 14 2-3-بیمه تکمیلی.. 15 2-4-ابعاد خدمات بیمه‌ای.. 16 2-5-انواع بیمه. 17 2-5-1-بیمه عمر. 17 2-5-2-بیمه های به شرط فوت… 18 2-5-3-بیمه های به شرط حیات… 19 2-5-4-بیمه های عمر و پس انداز ( مختلط پس انداز ) 20 2-5-5-بیمه اعتبار. 21 2-5-6-بیمه درمان. 21 2-5-6-1-انواع بیمه درمان. 22 2-6-عوامل موثر بر سرعت بخشیدن پوشش بیمه درمان. 22 2-6-1-وجود درآمد افراد طبقه متوسط جامعه و نرخ رشد اقتصادی.. 22 2-6-2-ساختار اقتصادی.. 23 2-6-3-هزینه‌های اجرایی.. 23 2-6-4-توانایی اجرا کردن طرح بیمه درمان. 23 2-6-5-یکپارچگی بین جامعه. 23 2-7-تبیین اثرگذاری متغیرهای کلان اقتصادی بر فروش بیمه درمان. 24 2-8-چالش‌های بیمه درمان. 25 2-9-خصوصیات بیمه‌های درمان گروهی.. 26 2-9-1-صدور گروهی.. 27 2-9-2-.قرارداد اصلی.. 27 2-9-3-هزینه پایین.. 28 2-9-4-قابلیت انعطاف… 28 2-9-5-نرخ‌گذاری تجربی.. 28 2-10-وضعیت بیمه درمان در ایران و دنیا 28 2-11-علل پیدایش و گسترش بیمه تکمیلی درمان. 31 2-12-مبانی نظری تابع تقاضا 32 2-12-1-مبانی نظری بیمه درمانی.. 33 2-13-نتیجه گیری.. 34 2-14-پیشینه تحقیق.. 36 2-14-1-مطالعات داخلی.. 36 2-14-2-مطالعات خارجی.. 40 3-1- مقدمه. 45 3-2- روش کلی تحقیق.. 45 3-3- روش گردآوری اطلاعات… 47 3-4- جامعه آماری، روش نمونه‌گیری و حجم نمونه. 47 3-7- روش انجام کار. 47 3-7-1-مرحله اول : تصریح سنجی.. 48 3-7-2- مرحله دوم : تجزیه و تحلیل داده ها (داده سنجی) 48 3-7-3- مرحله سوم : روش سنجی.. 49 3-7-3-1- مدل پانل دیتا 49 3-7-3-1-1- محاسن استفاده از مدل پانل‌دیتا 49 3-7-3-1-2- محدودیت های پانل‌دیتا 50 3-7-3-2- مراحل روش تخمین مدل بوسیله داده های تلفیقی.. 51 3-7-3-2- روش برآورد. 52 3-7-3-3-آزمون ریشه واحد در داده های پانل.. 53 3-7-4- مرحله چهارم : تخمین و استباط آماری.. 54 3-7-5-مرحله پنجم: نتیجه گیری.. 54 3-8- فرضیات تحقیق.. 54 3-9- خلاصه فصل.. 55 4-1- مقدمه. 57 4-2- آمار توصیفی.. 57 4-3- متغیر وابسته. 57 4-3-1- حق بیمه درمان. 57 4-4- متغیرهای مستقل.. 59 4-4-1- مخارج بهداشتی.. 59 4-4-2-درآمد سرانه. 60 4-4-3- تورم. 61 4-5- آمار استنباطی.. 62 4-5-1-مراحل برآورد مدل. 63 4-5-1-1- آزمون ریشه واحد. 63 4-5-2-تخمین مدل. 64 5-1- مقدمه. 73 5-2- نتایج حاصل از آمار توصیفی.. 73 5-3- نتایج حاصل از آمار استنباطی.. 73 5-4- بحث درباره نتایج.. 74 5-5- نتایج آزمون فرضیه ها سوالات تحقیق.. 75 5-6- پیشنهادات مبتنی بر آزمون فرضیه ها 76 5-7- محدودیت های تحقیق و پیشهادات برای پژهش های آتی.. 76 منابع و ماخذ. 78 پیوست… 82 فهرست جداول جدول 2-1-شش کشور رتبه اول در بیمه درمان 38 جدول 2-2- بیمه غیرزندگی در کشورهای خاورمیانه و اسلامی 39 جدول4-1- آمار توصیفی متغیر حق بیمه درمان طی سال‌های 1392-1388 66 جدول 4-2- آمار توصیفی متغیر مخارج بهداشتی(میلیون ریال) 67 جدول 4-3- آمار توصیفی درآمد سرانه(میلیون ریال) 68 جدول 4-4- آمار توصیفی متغیر تورم 69 جدول 4-5- نتایج آزمون­ ریشه واحد LLC (با عرض از مبدأ و روند) 71 جدول 4-6-خروجی آزمون LM مدل اول 72 جدول 4-7-خروجی آزمون Hausman مدل اول 73 جدول 4-8-آزمون انتخاب مدل مناسب برای پانل 73 جدول 4-11- خروجی مدل اول 74 جدول 4-12-خروجی آزمون LM مدل دوم 75 جدول 4-13-خروجی آزمون Hausman مدل دوم 75 جدول 4-14- خروجی تخمین مدل دوم 76 جدول 4-15-خروجی آزمون LM مدل سوم 77 جدول 4-16-خروجی آزمون Hausman مدل سوم 77 جدول 4-17- خروجی تخمین مدل سوم 78 فهرست نمودارها 38 نمودار2-1- درصد سهم بیمه درمانی مناطق مختلف از بازار بیمه درمانی دنیا 66 نمودار 4-1- میانگین حق بیمه درمان طی سال‌های 1392-1388(میلیون ریال) 67 نمودار4-2- متوسط مخارج بهداشتی(میلیون ریال) 68 نمودار4-3- متوسط درآمد سرانه (میلیون ریال) 69 نمودار4-4- متوسط تورم (درصد) چکیده یکی از خطرات پیش‌روی بشر بیماری است که مخارج درمانی زیادی را به بیماران تحمیل می کند. خطر بیماری را می توان از طریق بیمه درمان جبران کرد. هدف از مطالعه حاضر، تخمین تابع تقاضای بیمه درمان مکمل در کشور است. از اینرو با بهره جستن از مدل پنل دیتا، داده های 30 استان کشور طی سال‌های 1388 تا 1392 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داده است که مخارج بهداشت و درمان خانوارها در استان‌های کشور با تقاضای بیمه رابطه مثبت و معنی داری دارد. همچنین مشخص گردید که تورم با تقاضای بیمه رابطه منفی دارد. از دیگر متغیرهای مورد بررسی در تحقیق حاضر، درآمد سرانه است. نتایج نشان داد که رابطه معنی داری میان درآمد سرانه و تقاضا برای بیمه وجود ندارد. یعنی افزایش و یا کاهش درآمد اسمی افراد تاثیر بر تقاضای بیمه ندارد. رابطه تقاضای بیمه درمان مکمل با کلیه عوامل موثر بر آن با انتظارات تئوریک سازگاری دارد. در مدل برآورد شده، مقدار عرض از مبدأ 30 استان کشوراز لحاظ آماری متفاوت است. این تفاوت ممکن است ناشی از ویژگی‌های خاص اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی استان‌های کشور باشد که برای گسترش بیمه درمان باید مورد توجه قرار گیرد. کلمات کلیدی: تابع تقاضا، بیمه درمان، هرینه بهداشت، درآمد سرانه، تورم فصـل اول کلیـات تحقیـق 1-1-مقدمه در زندگی فعال و پرریسک امروزی بیمه یک نیاز و احتیاج است و هرچه تمدن توسعه می یابد به علت خطرات و ریسک‌های جدیدی که حیات و آرامش انسان‌ها را تهدید می کند نقش در تامین آینده افراد، آرامش خاطر اجتماع، توسعه اقتصادی، اجتماعی و رفاه بشری آشکارتر می شود. بنابراین بیمه به عنوان یک روش مقابله با خطر پاسخی به شرایط نامطمئن و پرمخاطره است (Fransva, 2002). یکی از خطرات پیش‌روی بشر بیماری است که مخارج درمانی زیادی را به بیماران تحمیل می کند. خطر بیماری را می توان از طریق بیمه درمان جبران کرد. در واقع مواجهه با طبیعت تصادفی سلامت از مسائل اقتصادی موثر بر زندگی بشر است. اهمیت این موضوع به این واقعیت باز می‌گردد که بیماری می تواند با اعمال دو نوع هزینه، رفاه آحاد اقتصادی را تحت تاثیر قرار دهد: اول، هزینه‌های درمانی مورد نیاز برای بهبود و یا درمان بیماری و دوم، درآمد دستمزدی که احتمالا در دوره بیماری از دست می‌رود. این واقعیت، منجر به ایجاد تمایل به پرداخت برای تامین در برابر بیماری شده و به عبارت دقیق‌تر، تقاضا برای بیمه های درمانی (بهداشتی) را تحریک می کند. الگوی اقتصاد خرد بنیادی توصیفگر تقاضای بیمه (درمانی)، غالبا با بهره‌گیری از چهارچوب‌های خرید همه یا هیچ به تحلیل رفتار آحاد اقتصادی می پردازد(نخعی آغمیونی و کاموئی، 1389). هدف از فصل اول، بیان کلیات پژوهش می باشد، از این رو پس طرح مسئله و بیان سوال اصلی تحقیق به ضرورت و اهمیت انجام مطالعه حاضر پرداخته شده است. در ادامه اهداف و فرضیه های مبتنی بر مدل آورده شده است. در نهایت با بیان کوتاهی از مراحل اجرای تحقیق به ارائه مدل مفهومی و معرفی متغیرها پرداخته شده است. 1-2-بیان مسئله شرکت های بیمه به دلیل نوع فعالیت هایشان در زمره امور بازرگانی قراردارند و به لحاظ جنبه خدماتی بودن فعالیت هایشان، نوعی تعهد و کالای غیرملموس و غیر محسوس را عرضه می کنند که مشتری (بیمه گذار) به هنگام انجام هزینه های خرید (پرداخت حق بیمه) قادر نیست ارزیابی دقیق از آن به دست آورد (Singerman, 2010) از این رو فروشنده (بیمه گر) باید رعایت حد اعتماد (که اصول بنیادین در صنعت بیمه است) را پیش از ارائه خدمت در بیمه گذار و بیمه شده ایجاد و تقویت نماید تا بتواند از رقبا پیشی بگیرد و تحقق این امر از طریق اطلاع رسانی شفاف، بازاریابی و ارائه خدمات مطلوب میسر خواهد بود. از مناسب ترین راهکارها جهت جذب بیمه گذاران بالقوه، می توان با توجه به خواست ها، انتظارات و عوامل موثر بر تقاضای بیمه گذاران بالقوه اشاره کرد. همچنین برای پی بردن به علل سوددهی بیمه درمان برای شرکت های بیمه ای باید ویژگی های سمت عرضه و تقاضای آن شناسایی شود تا بتوان راه حل هایی درجهت بهبود و ارتقای آن ارائه داد (قنبری و همکاران، 1389). الگوی اقتصادی خرد بنیادی توصیفگر تقاضای بیمه ، غالبا با بهره گیری از چهارچوب های خرید همه یا هیچ به تحلیل رفتار آحاد اقتصادی می پردازد. چنین الگو هایی، سطح مطلوبیت را متغیری پنهان می دانند که تصمیم مصرف کننده، به صورت خرید یا عدم خرید پوشش بیمه ای، وضعت آن را مشخص می کند(پژویان و پورپرتوی، 1382). در پژوهش حاضر برای شناسایی عوامل موثر بر تقاضای بیمه درمان مکمل از تک معادلات تقاضا استفاده می شود. در روش های اقتصاد سنجی، الگو سازی می تواند مبتنی بر نظریه های اقتصاد خرد یا فروض کلان باشد. الگوهای مبتنی بر نظریه های اقتصاد خرد، شکل سیستمی توابع تقاضا است و به تخصیص کل بودجه مصرف کنده به یک مجموعه از کالاهای مختلف مربوط می شود. این توابع از طریق حداکثر کردن تابع مطلوبیت خاص به دست می آید. با توجه به مدل اقتصاد سنجی مذکور؛ مسئله اصلی تحقیق این است که چه عواملی بر تقاضای بیمه درمان در کشور موثر است. تا از این رهگذار بتوان کشش عوامل شناسایی شده را بدست آوریم. از این رو هدف اصلی پژوهش حاضر اینست که متغیرهای اثرگذار بر تقاضای بیمه درمان تکمیلی مورد بررسی قرار گیرئ تا با شناخت این عوامل شرکت‌های بیمه بیتوانند در برنامه‌ریزی‌های به رونق این شاخه بیمه‌ای کمک کند. 1-3-ضرورت انجام تحقیق در بحث بیمه درمان مکمل، با توجه به نبود مرز مشخص بین این شاخه از بیمه و بیمه درمان پایه به طوری که بتوان آن‌ ها را از یکدیگر متمایز نمود و عدم شفافیت بسته خدمتی مکمل و از سویی، کیفیت نامناسب خدمات و عدم سازماندهی آنها در قالب بسته‌های خدمات بیمه درمان مکمل، خدمات ارائه شده از مطلوبیت لازم برخوردار نیستند، علاوه بر این ضرر و زیان قراردادهای بیمه مکمل درمان باعث شده که شرکت های بیمه‌ای از صدور این بیمه نامه‌ها اکراه داشته باشند. به طور مثال در سال‌های 1385 و 1386 ضریب خسارت رشته بیمه درمان به ترتیب برابر با 65.16 درصد و 73.96 درصد بوده است (گزارش آماری عملکرد صنعت بیمه کشور،1387-1379). به همین دلیل این رشته مهم بیمه‌ای که صنعتی نوپاست چندان توسعه پیدا نکرده است. برای پی بردن به علل سوددهی پایین بیمه درمان برای شرکت‌های بیمه‌ای باید ویژگی های سمت عرضه و تقاضای آن شناسایی شود تا بتواند راه ‌حل ‌هایی در جهت بهبود و ارتقای آن ارائه داد (دقیقی اصلی و همکاران، 1389). بیمه‌های درمان با توزیع احتما خسارت بین افراد بیمه شده هزینه‌های بیماری را بین تعداد زیادی افراد تقسیم کرده و نه تنها بار هزینه ‌ها را برای بیماران کاهش می دهد بلک برای کلیه بیمه‌شدگان اطمینان خاطر به ارمغان می‌آورد که به دو صورت بیمه‌های اجتماعی و خصوصی (تجاری) ارائه می شود. محدوده ارائه خدمات به بیماران آن قدر وسعت دارد که ارائه کلیه خدمات در چارچوب بیمه پایه (اجتماعی)، از دیدگاه اقتصادی مقدور نمی باشد همچنین سیر صعودی هزینه‌ها تشخیصی، ورود فناوری‌های پزشکی گران‌قیمت، پیشرفت‌های علم پزشکی و ابداع روش‌های جدید، پوشش تمامی هزینه‌های درمانی در حیطه بیمه‌های پایه سلامت در بخش عمومی را عملا غیر ممکن کرده است. نتیجه طبیعی این فرایند ورود بیمه‌های خصوصی به عرصه خدمات درمانی خواهد بود که ضرورت ایجاد و توسعه این نوع بیمه ها را در کشور عملی کرده است (نصرت نژاد و همکاران، 1393). 1-4- چارچوب نظری چارچوب نظری پایه ای است که تمام تحقیق بر روی آن تکیه می کند.یک شبکه منطقی، توسعه یافته، توصیف شده و کامل بین متغیرهایی است که از طریق فرایندهایی مانند مصاحبه، مشاهده و بررسی ادبیات موضوع پیشینه ی تحقیق مشخص شده اند. این متغیر ها با مساله تحقیق در ارتباط است. یک چارچوب نظری خوب، متغیرهایی مهم و موثر در شرایط مریوط به مساله ای تعریف شده را شناسایی و نشان می دهد و ارتباط بین متغیرها را به صورتی منطقی توصیف می کند (خاکی،1389،32). چارچوب نظری بیانگر روابط حاکم بر متغیرهای مستقل و وابسته بر اساس ادبیات موضو عی می باشد. چارچوب نظری تحقیق حاضر برگرفته از مدل اقتصادسنجی می باشد که توسط محقیقن زیادی از جمله دقیقی اصلی و همکاران در سال 1389 استفاده شده است. در پژوهش حاضر با انتخاب متغیرهای مهم و موثر بر تقاضای بیمه درمان در استان های منتخب، شکل کلی به شرح زیر می باشد: MED: حق بیمه درمان