در زمینه تحول حرکتی درشت کودکان در سنین دبستانی می توانند اسکیت بازی کنند، طناب بازی کنند و دوچرخه سوار شوند. در سن ۷ سالگی آنها قادرند مهارتهای دویدن و پریدن را مانند حرکت پایه ای لازم برای به چنگ آوردن، پرت کردن و ضربه زدن به توپ بیسبال کسب نمایند (تایز و هلمز، ۱۹۹۱).
بنا به نظر برک (۱۳۸۱) این مهارتها، حاصل پیشرفت در چهار توانایی حرکتی اساسی است:

۱- انعطاف‏پذیری: حرکات کودکان دبستانی در مقایسه با کودکان پیش ‏دبستانی انعطاف‏پذیرتر است. تفاوتی که می‏توان زمانی آن را مشاهده کرد که کودکان چوب بیسبال را حرکت می‏دهند به توپ لگد می‏زنند و از روی مانع می‏پرند.

۲- تعادل: بهبودتعادل به پیشرفتهایی درچندین مهارت ورزشی ازجمله دویدن، لی‏لی کردن، جست زدن، طناب بازی، پرتاب‏کردن، لگدزدن و تغییرجهت سریع درورزشهای‏تیمی کمک می‏کند.

۳- چالاکی: سرعت و دقت بیشتر حرکت در حرکات رقص پای طناب بازی، لی‏لی کردن، حرکات روبه جلو، رو به عقب و کجکی که کودکان دبستانی در بازی گرگم به هوا و فوتبال انجام می‏دهند، دیده می‏شود.

۴- نیرو: کودکان پیش ‏دبستانی می‏توانند توپ را محکم‏تر پرتاب کنند به آن لگد بزنند و هنگام دویدن و پریدن قادرند خود را بیشتر بکشانند.

تحول حرکتی ظریف نیز در سالهای دبستانی بهبود می‏یابد. در ۶ سالگی اغلب کودکان می‏توانند حروف الفبا، نام و نام‏خانوادگی و اعداد ۱ تا ۱۰ را به صورت کاملاً واضح بنویسند. اما اندازه حروف آنها کاملاً بزرگ

است. زیرا به جای مچ و انگشتان از کل دست خود استفاده می‏کنند. کودکان معمولاً در ابتدا بر حروف بزرگ تسلط می‏یابند، زیرا کنترل حرکات افقی و عمودی برای آنها راحت‏تر از منحنی‏های ریز حروف کوچک الفباست. نقاشی کودکان نیز در اواسط کودکی پیشرفت زیادی می‏کند. کودکان در پایان سالهای پیش ‏دبستانی می‏توانند خیلی از شکلهای دو بعدی را کپی کنند. نشانه‏هایی از عمق نیز در نقاشیهای آنها دیده می‏شود. مثلاً اشیای دور را کوچکتر از اشیای نزدیک می‏بینند. در حدود ۹ تا ۱۰ سالگی بعد سوم نیز در نقاشیهای آنها مشاهده می‏شود (برک، ۱۳۸۱).

جزییات بیشتر درباره این پایان نامه :

اصطلاح روانی ـ حرکتی به مفهومی که در طبقه‏بندی کرات هول به کار رفته است نشان می‏دهد که رفتارهای این حیطه شامل فعالیت‏های زیر است: مهارتهای دستکاری، مهارتهای حرکتی و فعالیت‏هایی که انجام آنها به هماهنگی روانی ـ عضلانی نیاز دارد. هماهنگی روانی ـ عضلانی به طور خلاصه، همان کارایی ایجاد هماهنگی بین تحریک عصبی و حرکت عضلانی است که به طور منطقی نمی‏تواند به عنوان یک خرده طبقه مستقل در حیطه روانی ـ حرکتی مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد، زیرا که به طور ذاتی در دو خرده طبقه دیگر وجود دارد. به عبارت دیگر، مهارتهای حرکتی را رفتارهای قابل مشاهده انسان متحرک می‏دانند. وقتی که اصطلاح روانی ـ حرکتی به دو جزء روان و حرکت تقسیم می شود. به طور ضمنی حرکتی ـ ذهنی یا حرکت ارادی را می‏رساند. بنابراین به عنوان یک تعریف مشخص و واضح می‏توان گفت که واژه روانی ـ حرکتی در برگیرنده همه حرکات ارادی قابل مشاهده انسان است. خصوصیت یکسان همه رفتارهایی که در حیطه روانی ـ حرکتی قرار می‏گیرند، آن است که اولا همگی اعمال ارادی و قابل مشاهده یا الگوهای عملی بوده که به وسیله یادگیرنده به مرحله اجرا درمی‏آیند و ثانیاً مربی آنها را به عنوان بخش اصلی هدفهای آموزشی برنامه‏هایی که برای آموزش دانش‏آموزان خود تعیین می‏کند، انتخاب می نماید (هارو، ۱۳۶۸).
چیزی که درنگاه اول در رشد کودکان بیشتر از همه به چشم می آید، تغییرات سریع در حوزه حرکتی کودکان است. نوزادی که در بدو تولد یک موجود تقریباً بی حرکت است، پس از گذشت چند سال توانایی حرکت، ایستادن و دویدن را پیدا می کند.

توجه به جنبه‏های حرکتی کودکان یکی از مهمترین حوزه‏های رشدی است که از همان ابتدا توجه بسیاری از نظریه‏پردازان رشد کودک را به خود جلب کرده است. اهمیت رشد حرکتی به گونه‏ای است که پیاژه شناخت‏شناس معروف و نظریه‏پرداز حوزه رشدشناختی کودکان، به این اصل وفادار مانده است که زیربنای ساختار ذهنی کودک فعالیت‏های حرکتی است که در دو سال اول زندگی انجام می‏دهد. رفتارهای حرکتی کودکان ممکن است در ابتدا بسیار ناپخته بنظر برسد، اما بر اثر رشد مغزی و بازخوردهای محیطی به تدریج کودک به سمت انجام رفتارهای حرکتی پیچیده و ماهرانه حرکت می‏کند. امروزه، تنها به رشد خودبخودی مهارتهای حرکتی کودکان توجه نمی‏کنند، بلکه بر اثر مشاهدات طبیعی که بر روی کودکان زیادی صورت گرفته است متخصصان به این نتیجه دست یافته اند که برای رشد بهتر رفتار حرکتی کودکان که زیربنای ادراک و شناخت آنهاست، باید برنامه‏ ریزی صورت گیرد تا بهتر بتواند مهارتهای حرکتی را یاد بگیرند و در موقعیت‏های طبیعی بکار ببرند (دوپیرا، ۱۹۹۳).

مقوله‏ های روانی ـ حرکتی براساس نمونه رفتارهایی که برای بیان نتایج خاص یادگیری بکار می‏روند در جدول زیر ارائه می شوند (لطف آبادی، ۱۳۷۵).

جزییات بیشتر درباره این پایان نامه :

هر گونه یادگیری، احتیاج به یک سری شرایط ویژه و خاص دارد که با وجود چنین شرایطی است که توان بالقوه انسان برای کسب و اجرای آن یادگیری در عالم واقع به ظهور می‏رسد. اولین شرط چنین کاری داشتن دستگاه عصبی مرکزی و پیرامونی سالم است. وجود هر گونه نقص در سیستم عصبی انسان باعث بروز محدودیت‏هایی جدی در کسب، تداوم و انجام بسیاری از یادگیریها دارد (والش و دارابی، ۱۹۹۹؛ اسپرینگر و داتچ، ۱۹۹۸).
درخصوص یادگیری مهارتهای حرکتی شرایط مطلوب و بهینه ای باید وجود داشته باشد که طبق نظر گانیه (۱۳۶۸) می توان این شرایط را به دو بخش درونی و بیرونی تقسیم کرد.

در بحث از شرایط درونی برای یادگیری مهارتهای حرکتی، دو مساله مهم وجود دارد: یکی یادآوری مهارتهای جزیی و دیگری یادآوری جریان اجرایی. یک مهارت حرکتی تازه معمولاً از مهارتهای جزیی‏تری که قبلاً آموخته شده اند، تشکیل می شود. حتی اجرای یک مهارت ساده، نظیر رسم یک مربع، توسط کودک نیاز به این دارد که مهارتهای جزیی گرفتن مداد و رسم کردن علامتهای جهت دار روی کاغذ انجام شوند. غالباً مهارتهای جزیی در طول چندین سال آموخته و تمرین می‏شوند. برای اینکه یک مهارت کلی آموخته شود، مهارتهای تشکیل دهنده آن باید یادآوری شوند. یعنی اینکه برگه‏های درونی که هر مهارت جزیی را به حرکت وامی‏دارند باید بازیابی شوند و در حافظه فعال قابل دسترس باشند. علاوه بر این، اجرای یک مهارت حرکتی مستلزم رعایت الگویی از حرکات است که غالباً به صورت یک توالی ارائه می شود. این روال به عنوان نقشه یا طرح حرکت در طی مرحله دوم یادگیری مهارت حرکتی، هنگامی که روانی و دقت فزاینده مورد نیاز باشد، باید به یادآورده شود. علاوه بر شرایط درونی که ذکر شده انجام موفقیت آمیز یک مهارت حرکتی بستگی به شرایط بیرونی نیز دارد که این شرایط بیرونی عبارتند از:

۱) راهنمایی های کلامی

۲) شکلها یا تصاویر جهت دهنده

۳) انجام ذهنی حرکت (در خیال)

۴) انجام عملی حرکت (در واقعیت)

۵) فیدبک گرفتن

اگر چه ممکن است انجام مهارتهای حرکتی ظریف در نگاه اول زیاد غیرعادی به نظر نرسد و حتی ساده و معمولی در نظر گرفته شوند، اما کاوش و بررسی در ساز و کارهای زیربنایی مهارتهای حرکتی نشانگر پیچیدگی‏های فوق العاده مهمی در سیستم شناختی و مغزی فرد است.

برای نگهداری و حرکت بدن ساختمانهایی در دستگاه عصبی مرکزی و نخاع شوکی مسئولیت دارند. اگر چه پدیدآیی حرکات مختلف بدن بوسیله مراکز تخصصی انجام می‏شود، ولی برای غلبه بر کنشهای حرکتی بین این مراکز حرکتی هماهنگی لازم مشاهده می شود. در نخاع شوکی بین کارهای حسی و حرکتی ارتباط سیناپسی گسترده ای برقرار است که به کنش حرکتی یا بازداری منجر می شود. وقتی یک محرک به سرعت بطور خودکار بوسیله دستگاه عصبی پاسخی را ایجاد می کند می گویند بازتاب (انعکاس) صورت گرفته است. فرایند بیشتر این قبیل بازتابها بصورت غیرارادی (ناهشیار) انجام می شود. در مقابل حرکت نخاعی و مهارت حرکتی بوسیله مراکز فوق نخاعی ـ که مراکز برتر نامیده می شوند ـ صورت می گیرد. در حالی که مهارت و هماهنگی حرکات هدفدار و نگهدارنده بدن به عهده ساختمانهای موجود در ساقه مغز است، انجام حرکات

ارادی هدف دار از وظایف مراکز عالی مغز به شمار می رود (خداپناهی، ۱۳۸۰، ۱۳۸۲).

حرکت در انسان برخلاف سایر موجودات از پیچیدگی‏های بیشتری در سطح مغز برخوردار است. اگر انسان تنها قادر به انجام حرکات بازتابی (انعکاسی) بود شاید به نوعی نسل او منقرض می‏شد ولی به دلیل تغییر در بازتابها انسان قدرت سازگاری بیشتری با محیط پیرامون خود پیدا کرده است. در انجام یک مهارت حرکتی ساده و ارادی علاوه بر نورونهای آوران و وابران قسمتهای دیگر مغز نظیر مخچه، هسته‏های قاعده‏ای، جسم سیاه، هسته‏های قرمز و ماده مشبک ـ مجموعه‏ای که می‏توان آن را دستگاه خارج هرمی نامید نقش دارند و بدون هماهنگی این اجزاء انجام یک حرکت غیرارادی ساده غیرممکن می شود (معظمی، ۱۳۷۸).

لوریا (۱۳۶۸) معتقد است که روان شناسی کلاسیک با حرکت و عمل انسان به عنوان بازنمایی یک کنش ارادی برخوردار می کرد و آنها را نتیجه تلاش اراده که بطور خودبخودی موجب حرکت می شود، می دانست. مسلماً چنین دیدگاهی در واقع از نزدیک شدن به مطالعه حرکات ارادی جلوگیری می کرد و اجازه نمی‏داد که این حرکات مورد تحلیل علمی یا علت گرایانه قرار بگیرند. در نتیجه این نگرش انگارگرایانه که مطالعه حرکت ارادی انسان را از علم جدا می‏کرد، بالاجبار به سرعت جای خود را به نگرش متضاد داد که با این وجود همان بن‏بستی رسید که اندیشه اراده گرایانه رسیده بود. این نگرش که اساساً مکانیکی است بر مبنای این اندیشه قرار داشت که حرکات ارادی یا اعمال آگاهانه در واقع چیزی بیش از واکنشهای اجباری ظاهری نسبت به محرکهای خارجی نیست. این دیدگاه که حرکت و اعمال ارادی را در اصل عکس‏العمل می‏دانست علل مهم فعالیت انسانی را از حالت اختصاصی‏اش تهی کرد و به جای آن ساز و کارهای بسیار ساده‏ای نظیر مکانیسم‏های آزادسازی ذاتی را پیشنهاد نمود.

جزییات بیشتر درباره این پایان نامه :

پایان نامه تاثیر آموزش پیش دبستانی بر یادگیری مهارتهای روانی – حرکتی و سازگاری اجتماعی

ویگوتسکی (به نقل از لوریا، ۱۳۶۸) این اندیشه را مطرح کرد که منشا حرکت و عمل ارادی، نه در درون موجود زنده و نه تحت تاثیر مستقیم تجربه گذشته است، بلکه منشا حرکت ارادی در تاریخ اجتماعی انسان قرار دارد. در کار، در اجتماعی که سرآغاز تاریخ انسان را مشخص می‏کند و در ارتباط بین کودک و بزرگسال که مبنای حرکت ارادی و عمل هدفمند است، رفتارهای ارادی و خودخاسته رشد می یابند. او معتقد بود که هر کوششی در جهت جست و جوی ریشه‏های زیستی عمل ارادی محکوم به شکست است. به عقیده او مبدا حقیقی کنش ارادی در دوران ارتباط کودک با بزرگسال نهفته است یعنی زمانی که عملکرد بین دو فرد تقسیم می‏شود، زمانی که بزرگسال به کودک به صورت شفاهی دستور می‏دهد که فنجان را بگیر یا توپ اینجاست و کودک از دستور اطاعت می‏کند، چیزی را که نامش برده شده است برمی‏دارد یا به آن خیره می‏شود. در مراحل بعدی رشد، کودکی که قبلاً از دستور بزرگسال اطاعت کرده است اکنون حرف زدن را فراگرفته است و می‏تواند به خودش دستورات شفاهی دهد رفتار را تابع خود می‏کند (نگاه کنید به کراین، ۲۰۰۰؛ لوریا و یودوویچ، ۱۹۷۸؛ کوزولین، ۱۳۸۱؛ لوریا، ۱۳۷۳؛ لوریا، ۱۳۷۶؛ قاسم زاده، ۱۳۶۷).

یکی از نظریه‏هایی که در آن ارتباط بین مهارتهای روانی ـ حرکتی (حسی ـ حرکتی) و سازگاری را به روشنی بیان کرده است نظریه رشد شناختی پیاژه است.

نظر پیاژه در تبیین تحول ذهنی تا حدود زیادی تحت تاثیر آموزش و کارهای اولیه او به عنوان یک زیست‏شناس قرار داشت. براساس یافته‏های پیاژه از زیست شناسی او به این نتیجه دست یافت که کنشهای زیستی برای انطباق با محیط مادی و سازمانهای محیطی انجام می‏شوند. همچنین معتقد بود که ذهن و بدن جدا از هم کار نمی‏کنند و قوانین حاکم بر فعالیت ذهنی و روانی، نظیر همان قوانین حاکم بر فعالیت زیستی است. این انتقاد پیاژه را بر آن داشت تا تحول ذهنی را بیشتر به همان روش تحول زیستی، تفسیر و تبینی کند او اعمال شناختی را عملکردهایی می دانست که برای سازمان‏دهی محیط و انطباق با آن انجام می‏شوند. البته این مطلب به هیچ وجه بدین معنی نیست که رفتار ذهنی را کاملاً می‏توان نظیر کنش زیستی دانست، اما می‏توان نتیجه گرفت که مفاهیم مربوط به تحول زیستی می توانند در بررسی تحول ذهنی سودمند واقع شوند. در واقع پیاژه ادعا کرد که اصول اصلی تحول شناختی، شبیه همان اصولی هسنتد که در تحول زیستی وجود دارند. پیاژه سازمان دهی و انطباق را در فرآیند مجزا نمی‏دانست. برای درک فرآیند سازماندهی وانطباق شناخت چهار مفهوم زیر ضروری است:

۱) طرح واره

۲) درون سازی

۳) برون سازی

۴) تعادل جویی

پیاژه معتقد بود که در ذهن نیز ساختارهایی وجود دارد که از این لحاظ می‏توان گفت که بین بدن و ذهن شباهت زیادی وجود دارد. برای کمک به تبیین این موضوع که چرا کودکان (همه اشخاص) پاسخهای نسبتاً ثابتی به محرکها می‏دهند. از کل طرح‏واره استفاده کرد. طرح‏واره‏ها ساختارهای شناختی یا ذهنی هستند که فرد به وسیله آنها خود را با محیط پیرامونش منطبق می‏کند و به آن محیط سازمان می‏دهد. طرح‏واره‏ها، ساختارهایی محسوب می‏شوند که می‏توان آنها را ترجمان ذهنی وسایل انطباق زیستی در نظر گرفت. چون ساختارهای شناختی دائماً در حال تغییر هستند، لذا باید تلاش زیادی جهت رشد و تحول آنها صورت گیرد. مفاهیم بزرگسالان و کودکان با هم تفاوت دارند زیرا طرح‏واره‏ها که قرینه‏های ساختاری آنها محسوب می‏شوند پیوسته در حال تغییرند. طرح‏واره‏های شناختی یک بزرگسال در طرح‏واره‏های حسی ـ حرکتی دوران کودکی وی ریشه دارند. فرایندهای درون سازی و برون سازی مسئول چنین تغییری می‏باشند (وادزورث، ۱۳۷۸).

به یک مفهوم می‏توان سازگاری را رابطه‏ای دانست که ارگانیسم نسبت به وضع موجود با محیط خود برقرار می‏کند. این اصطلاح معمولاً در رابطه با سازگاری اجتماعی و روانشناختی بکار برده می‏شود و در چنین مواردی مفهوم مثبتی دارد مثل انسانِ سازگار که مفهوم ضمنی آن به فردی اشاره دارد که درگیر فرآیندی مستمر نسبت به محیط و در عین حال تغییر دادن آن به گونه‏ای سالم و موثر است. البته این اصطلاح با مفهوم منفی نیز بکار برده می شود که آن زمانی است که با اصطلاحِ همنوایی انطباق پیدا کرده و به معنی کوتاه آمدن و تسلیم شدن در مقابله سلیقه‏های دیگران مورد استفاده قرار می‏گیرد. در تعریف دیگری از سازگاری، آن را حالت تعادل کامل بین ارگانیسم و محیط تعریف می‏کنند که در این حالت تمام نیازها برآورده شده و اعمال ارگانیسمی به راحتی صورت می‏پذیرد. در زمینه آماری هر عملی را که به منظور اصلاح، سنجش یا ارزیابی مجدد برای انطباق یافتن با شرایط ناجور یا غیرمعمول صورت می‏گیرد را سازگار گویند (پورافکاری، ۱۳۷۶).
مفهوم انطباق۱ با مفهوم سازگاری رابطه نزدیکی دارد و منظور از انطباق، هماهنگی و تناسب با محیط است که تغییرات مفید را دربر می گیرد. انطباق از طریق ایجاد تغییر در محیط خارجی۲ یا از طریق ایجاد تغییر در خود۳ حاصل می گردد. حاصلِ انطباق موفقیت آمیز، سازگاری۴ و نتیجه ناموفق آن را ناسازگاری۵ می‏نامند (پورافکاری، ۱۳۷۶).

جزییات بیشتر درباره این پایان نامه :

پایان نامه تاثیر آموزش پیش دبستانی بر یادگیری مهارتهای روانی – حرکتی و سازگاری اجتماعی

رفتار سازشی هر نوع رفتاری است که بتواند توانایی و مهارت ارگانیسم را برای وفق دادن فرد با یک موقعیت محیطیِ خاص افزایش دهد (بهرامی، معنوی، ۱۳۷۰). در حقیقت سازگاری اجتماعی یکی از معیارهای سلامت روان است. ولمن۶ (۲۰۰۰) بر این اعتقاد است که سلامت روانی، چهار ملاک مهم دارد که عبارتند از:

ادراک واقع بینانه از خود و دیگران.
تعادل عاطفی.
سازگاری اجتماعی.
پیشرفت هماهنگ با توانایی ها و فرصت ها.
او سازگاری اجتماعی را در حقیقت توانایی با دیگران بودن تعریف می‏کند. از آنجایی که هیچ انسانی نمی‏تواند به تنهایی زندگی کند و نیاز به برقراری روابط اجتماعی دارد، بنابراین ناتوانی در همکاری با دیگران، شاخصه‏ای از مشکل روانی بحساب می‏آید.

همانطور که گفته شد بسیاری از متخصصین بر این نظرند که سازگاری اجتماعی یکی از معیارهای سلامت روان است و گاهی اوقات آن را حتی شاخص‏ترین معیار نیز به حساب می‏آورند، مخصوصاً آنها که به حوزه روابط اجتماعی و نقش عوامل نشات گرفته از اجتماع در شکل‏گیری شخصیت تاکید

دارند (برای مثال نگاه کنید به مدی۷، ۱۹۸۹، ۱۹۹۶).

تعریف سازگاری اجتماعی با سلامت روان رابطه نزدیکی دارد و در زمینه سلامت روان نیز دیدگاه های متفاوت و گاه متعارضی در حوزه روان شناسی عرضه شده است. سازمان بهداشت جهانی (۱۹۹۰) بهنجاری را حالتی از سلامت کامل جسمی، روانی و رفاه اجتماعی تعریف می‏کند و نه فقط عدم نشانه های اختلال روانی.

کاپلان[۱] و سادوک[۲] (۲۰۰۳) در زمینه سلامت روان و هنجاری چهار دیدگاه عمده را برجسته ساخته‏اند:

الف) بهنجاری به عنوان سلامت

این یک تعریف طبی ـ روانپزشکی از سلامت روانی است. اکثر پزشکان بهنجاری را معادل سلامت روان می‏دانند و آن را یک پدیده فراگیر عمومی تلقی می‏کنند. در این رویکرد، زمانی رفتار بهنجار تلقی می‏شود که آسیب روانی آشکاری وجود نداشته باشد.

ب) بهنجاری به عنوان کمال مطلوب

در این دیدگاه بهنجاری به عنوان عامل نهایی عملکردهای مختلف دستگاه روان‏شناختی انسان تلقی می‏شود. زیگموند فروید از طرفداران این دیدگاه است و اعتقاد داشت که الگوی بهنجار همان افسانه ایده‏آل است.

ج) بهنجاری به عنوان متوسط

دیدگاه سوم بیشتر طرفدار رویکردهای آماری است و رفتاری را سازگار تلقی می کند که با اصول آماری حاکم بر منحنی زمان همخوانی داشته باشد.

د) بهنجاری به عنوان یک فرآیند

دیدگاه چهارم بر این نکته تاکید دارد که رفتار بهنجار نتیجه نهایی سیستم های متعامل است. بهنجاری در این دیدگاه بیشتر یک فرآیند است تا یک تعریف مقطعی. دیدگاه روانی ـ اجتماعی اریکسون در این طیف قرار می گیرد.

از سازگاری تعاریف متعدد و گاه متناقضی ارائه شده است. به یک مفهوم، می‌توان سازگاری را رابطه‌ای دانست که ارگانیسم نسبت به وضع موجود با محیط خود برقرار می‌کند. این اصطلاح معمولاً در رابطه با سازگاری اجتماعی و روانشناختی، فرآیندی مستمر نسبت به محیط و در عین حال تغییر دادن آن به گونه‌ای سالم و موثر است. در تعریف دیگری از سازگاری آن را حالت تعادل بین ارگانیسم و محیط تعریف می‌کنند که در آن تمام نیازها برآورده شده و تمام اعمال ارگانیسمی به راحتی صورت می‌پذیرد. (پورافکاری، ۱۳۷۶). رفتار سازشی هر نوع رفتاری است که بتواند توانایی و مهارت ارگانیسم را برای وفق دادن فرد با یک موقعیت  محیطی به خصوص افزایش دهد (بهرامی و معنوی، ۱۳۷۰). سازگاری عبارتست از پیشرفت در ادراک خودمان و دیگران. سازگاری اجتماعی مکانیسم‏هایی است که توسط آنها فرد توانایی تعلق به یک گروه را پیدا می‏کند. بنابر نظر ریمون بودون برای سازگاری اجتماعی لازم است که :

۱- افکار و برخورد گروه در تضاد با افکار و برخوردهای فرد که مشخص کننده تعلق او به یک گروه دیگر است نباشد.

۲- افکار و برخوردهای گروه در تضاد با برخوردهای عمقی فرد نباشد به طوری که سیستم ارزشی مرتبط با شخصیت او را دچار مشکل کند

اصطلاح رفتار سازشی اصطلاحی آمریکایی است که به توانایی فرد در برآورده ساختن نیازهای یک زندگی مستقل در جامعه‏ای خاص به شیوه‏ای مقبول از نظر اجتماعی اطلاق می‏شود. بدین ترتیب رفتار سازشی، گستره وسیعی از مهارتها و تواناییها را برای رفع اینگونه نیازها دربر می‏گیرد. از مهارتهای اساسی مانند نشستن گرفته تا مهارتهای پیشرفته‏تری چون خرج کردن پول.

سازگاری اجتماعی به وضعیتی گفته می‏شود که افراد یا گروه ها، رفتار خود را بتدریج و یا از روی عمد یا غیرعمد تعدیل می‏کنند تا با فرهنگ موجود سازگار شوند. مانند رعایت عادتها، عرف و تقلید. به عبارتی سازگاری واکنشهایی است که شخص برای رعایت محیط اجتماعی از خود نشان می‏دهد و آنها را به علت هماهنگیشان با معیارهای اجتماعی و پذیرفته‏شدنشان از طرف آن، اساس رفتار خود قرار می‏دهد .

والی‏پور (۱۳۷۳) سازگاری اجتماعی را فرآیندی می‏داند که در آن فرد با فراگیری اصولی و آداب پذیرفته شده در گروه یا اجتماع و همسو نمودن نیازها و خواسته‏های خود با گروهی که در آن زندگی می‏کند توانایی جذب شدن در آن گروه را پیدا می‏کند.

سازش تعادل بین ارگانیزم و محیط است به عبارت دیگر ساختن مجموعه‏ای از روابط است که انسان خود را بین آنها قرار می‏دهد (منصور، ۱۳۵۶).

خودپنداره کودکان دبستانی از خود فاعلی به خود مفعولی اصلاح شده تغییر پیدا می‏کند و در واقع آنها مشاهدات خود را از رفتارها و حالتهای درونی در آمادگی یا گرایشهای کلی سازمان می‏دهند. به علاوه آنها خود را با دیگران مقایسه می‏کنند (هارو، ۱۳۶۸). توصیف خود در دوران دبستان به تدریج انتزاعی‏تر می‏شود و از صورت جسمانی به صورت روانشناختی درمی‏آید. کودکان در مورد خود می‏اندیشند. به توانایی کنترل افکار واقف می‏شوند و درمی‏یابند که افکار مخصوص به خود دارند (ماسون و همکاران، ۱۳۸۰).

در اواسط کودکی، عزت نفس کودکان متمایز می‏شود و به سطح واقع‏بینانه‏ای می‏رسد. آنها به نوع عزت نفس تحصیلی، اجتماعی و جسمانی رامتمایز می‏نمایند و خود سنجی‏های جداگانه را در عزت نفس کلی ادغام می‏کنند (هارو، ۱۳۶۸).

کودکان پیش ‏دبستانی با مراجعه به حالتهای درونی هیجان خود را توضیح می‏دهند . آنها از تنوع تجربیات هیجانی خود نیز آگاهند. همچنین آنها از هیجانهای دیگران نیز اطلاعات بیشتری دارند .

کودکانی که هیجانهای خود را خوب کنترل می‏کنند، عموماً خوش خلق، نوعدوست و همدلترند و نزد دوستانشان، افرادی خوش مشرب به شمار می روند. در مقابل کودکانی که نمی‏توانند هیجانهای خود را کنترل کنند غرق در هیجان منفی شده و در رفتار نوعدوستانه و پذیرش همسالان اختلال ایجاد می‏کند. (آیزن برگ، نابس و لوسویا، ۱۹۹۷).

به تدریج در اواسط کودکی، پیشرفتهایی در درک دیگران به وجود می‏آید و کودکان توانایی تجسم کردن آنچه دیگران فکر و احساس می‏کنند را به دست می‏آورند. این تغییرات به خود پرورانی و فهمیدن دیگران و انواع مهارتهای اجتماعی کمک می‏کند  از نظر تحول اخلاقی نیز در این دوره کودکان می‏توانند درباره مقررات مربوط به کردار خوب و بد تامل کنند و مسئولیتهای بیشتری را بپذیرند (برک، ۱۳۸۱). افزایش تحول شناختی، گسترش دنیای اجتماعی و مهارت درک دیگران باعث می‏شود که آگاهی اخلاقی زیاد شود.

در اواسط کودکی، اجتماع همسالان بستر بسیار مهمی برای رشد به شمار می رود. تماس با همسالان، نقش مهمی در درک دیگران و آگاهی از خود ایفا می‏کند. این تحولات به نوبه خود به کیفیت تعامل با همسالان کمک می‏کند و در سالهای پیش ‏دبستانی، بیشتر نوعدوستانه می‏شود در راستای این تغییر، پرخاشگری مخصوصاً حملات بدنی کاهش می‏یابد (هارو، ۱۳۶۸).
 

کودکان در پایان اواسط کودکی میل زیادی به تعلق گروهی نشان می‏دهند. آنها با هم ارزشها و معیارهای منحصر به فردی را برای رفتار تعیین می‏کنند. آنها نوعی ساختار اجتماعی نیز برای رهبران و پیروان به وجود می‏آورند که تضمین کننده برآورده شدن اهداف گروه خواهد شد. زمانی که این ویژگیها وجود داشته باشند، گروه همسالان شکل گرفته است. اعمال این گروه های غیررسمی به نوعی فرهنگ همسالان می‏انجامد که معمولاً از واژگان تخصصی، لباس و محلی برای پاتوق در طول ساعات فراغت تشکیل می‏شود. این سنتهای خاص، همسالان را به یکدیگر نزدیک می‏کند و نوعی احساس هویت گروهی به وجود می‏آورد. کودکان در گروه مهارتهای اجتماعی با ارزشی را فرامی‏گیرند که همکاری، رهبری دنباله‏روی و وفاداری نسبت به اهداف جمعی از جمله آن هستند (برک، ۱۳۸۱).

دوستیها نیز در این دوره تحول پیدا می‏کند دوستی دیگر مثل گذشته این نیست که کودکان به فعالیتهای مشابهی بپردازند بلکه دوستی نوعی رابطه متقابل صمیمانه است که براساس اعتماد متقابل، علایق مشترک، تقابل، پاسخ به نیازهای یکدیگر و داشتن خصوصیات مطلوب مانند مهربانی و ملاحظه کار بودن شکل می‏گیرد. کودکان مدرسه‏ای دوستانی از جنس، سن و نژاد خود می‏یابند و دوستان علائق، نگرشها و جهت‏گیریهای اجتماعی و ارزشهای مشترکی دارند .

روابط دوستانه کودکان دبستانی بیشتر گزینشی است و آنها تعداد معدودی از افراد را دوست خود می‏دانند و اغلب یکی از آنها را بهترین دوست خود می‏دانند. دخترها به ویژه در روابط دوستی‏شان انحصاری هستند، زیرا بیشتر از پسرها انتظار صمیمیت دارند. از این گذشته کودکان گرایش دارند دوستانی را انتخاب کنند که از نظر سن، جنس، نژاد، قومیت و مرتبه اجتماعی شبیه خود آنها باشند. دوستان از نظر شخصیت معاشرتی یا پرخاشگر بودن محبوبیت در بین همسالان و پیشرفت تحصیلی نیز به یکدیگر شباهت دارند (ماسون و همکاران، ۱۳۸۰).

جزییات بیشتر درباره این پایان نامه :

پایان نامه تاثیر آموزش پیش دبستانی بر یادگیری مهارتهای روانی – حرکتی و سازگاری اجتماعی

پذیرش همسالان به دوست داشتنی بودن اشاره دارد. مقدار ارزشی که همسالان یک کودک به عنوان شریک اجتماعی برای او قائل هستند. پژوهشگران پذیرش همسالان را با آزمونهایی می‏سنجند که از همکلاسی‏ها می‏خواهند دوست داشتنی بودن یکدیگر را ارزیابی می‏کنند. کودکان چهار طبقه متفاوت را تشکیل

می‏دهند. کودکان طرد شده مورد نفرت همسالان هستند، کودکان محبوب رای

مثبت زیادی کسب می‏کنند. کودکان مورد بی‏توجهی واقع شده به ندرت انتخاب می‏شوند و کودکان جنجالی رای مثبت و منفی زیادی کسب می‏کنند. دو سوم کودکان در یکی از این طبقات جای می‏گیرند. بقیه از نظر پذیرش همسالان متوسط هستند .پذیرش همسالان، پیش‏بین قدرتمندی برای سازگاری روانی است. کودکان طرد شده ناخشنود و منزوی هستند، پیشرفت تحصیلی و عزت نفس کمی دارند. معلمان و والدین، آنها را مبتلا به مشکلات هیجانی و اجتماعی ارزیابی می‏کنند. طرد همسالان در اواسط کودکی، با عملکرد تحصیلی ضعیف، ترک تحصیل، رفتار ضد اجتماعی و بزهکاری در نوجوانی و مجرمیت در اوایل بزرگسالی نیز رابطه نیرومندی دارد (بگ ول، نیوکام و بوکوسکی، ۱۹۹۸؛ پارکر و همکاران، ۱۹۹۵ به نقل از برک ۱۳۸۱).

برای بررسی رفتار ناسازگار، ملزم به دانستن اصول حاکم بر تحول بهنجار هستیم. برای درک تحول بهنجار بهتر است مفاهیم «آستانه مقاومت» و «زمینه» مدنظر قرار گیرند.

برای روشن شدن «آستانه مقاومت» می توان از یک الگوی پزشکی استفاده کرد. از زمانی که مساله ضربه روانی یا تکان در حوزه درمان رخنه کرده است این نکته مبرهن گشته که ممکن است یک حالت تشنجی در فرد به وجود آورد یعنی می توان مغز یک فرد را تحت تاثیر تحریک قرار داد و به گونه ای که حالت تشنجی اختیاری کامل در وی بوجود بیاید. عملاً برای بوجود آوردن این حالت، درجه شدت تحرک لازم برای افراد مختلف، متفاوت است. یعنی ممکن است بتوایم یک فرد را با تحریک کمتر به حالت صرعی درآوریم، در حالی که در مورد فرد دیگر تحریک شدیدتری لازم باشد. پس به این نتیجه می رسیم که افراد در مقابل تحریکات مختلفی که بر ارگانیزم آنها وارد می شود، متفاوتند و آستانه مقاومتشان یکسان نیست. مفهوم دوم، مفهوم «زمینه» است. برای روشن شدن این مفهوم بهتر است از یک الگوی طبیعی استفاده کرد. همانطور که یک زمین حاصلخیز، در واقع از خاکی تشکیل شده که خود از نرم شدن صخره حاصل شده است و شامل بقایای مواد آلی، مواد آتشفشانی و بقایای گیاهانی است که تخم آنها در آن ریخته شده و تغییراتی در آن بوجود آورده، زمینه روانی انسان نیز بی شباهت به چنین زمینی نیست. افراد در برابر عوامل مختلف، واکنش یکسان از خود نشان نمی دهد و آستانه مقاومتشان نیز یکسان نیست (منصور، ۱۳۵۶).

در حقیقت، تعریف سازگاری اجتماعی را می توان به نوعی با مفهوم ناسازگاری اجتماعی روشن‏تر ساخت. اکثر متخصصان حوزه آسیب شناسی روانی بر این اعتقادند که معیارهایی نظیر رفتار خارج از محدوده ، زیر پا گذاشتن معیارهای اجتماعی، ناراحتی شخصی، آسیب به دیگران، ناتوانی در انجام وظایف و کارکردهای روزمره، غیرمنطقی بودن، غیرقابل پیش بینی بودن و کنترل‏ناپذیری به عنوان شاخص رفتار ناسازگاری در نظر گرفته می شوند