پیشگیری اجتماعی را میتوان نسل حقوق بشری پیـشگیری از جـرم دانـست کـه در بستر نظریه های انتقادی جرمشناسی متولد شده اسـت. ایـن نـوع پیشگیری موضوع اصلی مطالعات علوم جنـایی اسـت کـه جایگـاه ویـژه ای در میـان انـواع راهبردهـای پیـشگیرانه حـوزه مطالعـات جـرم شـناختی پیـدا کـرده و تمایـل و احساس نیاز به فهم و درک عوامل اجتماعیِ پیدایش پدیده مجرمانه، توجه سیاسـت جنایی را به آن معطوف ساخته است. [۱]
رویکرد پیشگیری اجتماعی معطوف به علل و عوامل بنیادین وقوع جـرم اسـت و شرایط اجتماعی جرم زا، مشارکت جامعه و نهادهای آن برای مقابله با پدید ه مجرمانه وارتباط میان کارایی وتأثیرگذاری نهادهای جامعه بروقـوع جـرایم درآینـده مـورد توجه قرار میگیرد. این نوع از پیشگیری شامل تمـامی تـدابیری اسـت کـه بـر انـواع محیطهای پیرامون فرد تأثیر می گذارند. تمامی این محیطها در فرایند جامعه پـذیری فرد نقش دارند و دارای کارکردهای اجتماعی هستند. پیشگیری اجتمـاعی بـا ایجـاد تغییرات و اصلاحات در فرد و جامعه به دنبال جلوگیری از جرم به صورت پایـدار و همیشگی است و میکوشد تا اعضای جامعه را از طریق آموزش، تربیـت، تـشویق و تنبیه با نظام اجتماعی و فرهنگی آشنا و همنوا کند .[۲]

پیشگیری اجتماعی از جرم راهبردی اسـت کـه بـه مـشارکت اعـضای جامعـه در پیشگیری فعال از وقوع رفتارهـای مجرمانـه و دیگـرآسـیب هـای اجتمـاعی اولویـت میدهد و علت وقوع جرم را در ساختارهای اجتماعی جستجو می کند . در فضای جهانی شدن فرهنگْ ساختارهای اجتماعی متحول مـیگردنـد و بر فرایند جامعه پذیری افراد تـأثیرمـیگذارنـد. جهـانی شـدن نـه یـک فراینـد، بلکـه ترکیبی پیچیده از فرایندهاسـت کـه عـلاوه بـر گـسترش روابـط اجتمـاعی در سـطح جهانی، گستره تأثیرپذیری اجتماعی را نیز افزایش می دهد. جهانی شدن فرهنـگ بـا ایجاد تحولات و تغییرات گسترده و فراگیر در ساختار روابط و نهادهـای اجتمـاعی، موجب تضعیف مؤلفه های مؤثر بر پیشگیری اجتماعی از جرم کـه بـر جامعـه پـذیری افراد جامعه و وجود وفاق بنیـادین بـر ارزش هـا مبتنـی اسـت ، مـیگـردد. پیـشگیری اجتماعی از جرم به سبب ارتباط معنا دار با عوامل تأثیرگذار اجتمـاعی، از پیامـدهای تغییرات و تحولات اجتماعی گسترده تأثیرمی پذیرد.[۳]

تغییرات اجتماعی یکی از موضوعات اساسی عصر جدید به شمار میرود و سهم عظیمی ازاین تغییرات درعصر حاضربه جهانی شدن فرهنگ بستگی دارد . دررابطه بـا مفهوم تحولات و تغییرات اجتماعی در میان نظریه پردازان اتفاق نظر وجـود نـدارد و تعاریف متعددی برای آن ارائه شده است . تعدد تعاریف ارائه شده از تغییر اجتمـاعی در وهله اول ناشی از پیچیدگی و چند بعدی بودن موضوع و در مرتبه بعدی به سـبب وابستگی پارادایمی و سطح متفاوت تحلیل تغییرات اجتماعی در جامعه است.[۴]

«روشه» تغییر اجتماعی را تغییری رؤیت پذیر تعریف میکند که در طول زمـان و مـستمربـر سـاخت و وظـایف سـازمان اجتمـاعی جامعـه اثـرمـی گـذارد [۵]. «ویلبرت مور» تغییـر اجتمـاعی را تغییـر در الگوهـای رفتـاری و فرهنـگ کـه شـامل ارزشها و هنجارها می شود، تعریـف مـی کنـد . در تعریفـی دیگـر «اسـتفان واگو» تغییر اجتماعی را به عنوان فرایندی معرفی مـی کنـد کـه دربردارنـده تغییـرات کمّی یا کیفی، با برنامه یا بی برنامه در پدیده های اجتماعی اسـت. بنـابراین میتوان چنین نتیجـه گیـری کـرد کـه تغییـرات اجتمـاعی فراینـدی تحـول آفـرین در پدیدارهای اجتماعی است وتلازمی باوجود برنامه برای تغییر

ندارد . تغییرات اجتمـاعی در تمامی این تعاریف، فرایند مستمر تأثیرگذار بر ساختار نهادها و روابط اجتماعی و تأثیرپذیر از تحولات فرهنگی و نظام ارزشها و هنجارها دانسته شده است. [۶]

مفهوم تغییرات اجتماعی متضمن بیان تلاش افرادو گروه ها برای توجه نشان دادن به مسائل جامعه است که می تواند تأثیرات عمیق و گسترده ای در ساختارروابط اجتماعی، فرایندها یارفتارهای عمومی زندگی روزمره، ترکیب جمعیت ومبانی ارزشی،آگاهیها و شیوه های مسلط اندیشیدن در جامعه به وجود آورد. تغییـردر گـستره جهـانی، شـامل دگرگـونی شـدید اصـول سـازماندهی زنـدگی اجتماعی و نظم جهانی است، به صورتی که جوامع موجـود در جغرافیـای خـاص را نسبت به شرایط و تحولات جهانی آسیب پذیر میکند. بـه بیـان دیگـر جهـانی شـدن جلوهای از تغییرات ساختاری عمیق تر در سطح سازماندهی اجتماعی مدرن است.[۷]

با جهانی شدن، جوامع جهانی نوعی یکپارچگی یا وابستگی درونـی بـا یکـدیگر پیدا میکنند و این حرکتْ جامعه جهـانی را بـه یکـدیگرنزدیـک کـرده و تغییـرات سریع اجتماعی را با خود به همراه آورده است که پیامدهای اجتماعی ـ فرهنگـی آن انکارناپذیر است .پیامدهای اجتماعی ـ فرهنگی، دلالت برمجموعـه آسیب های فرهنگی ـ اجتماعی دارند که جامعه انـسانی در گـذر زمـان و در سـطوح مختلف آنها را تجربه میکند. بحران جامعـه صـنعتی، تهدیـدهای هـویتی، افـزایش جرم و دیگر آسیبهای اجتماعی، فروپاشی نهـاد خـانواده، شـکاف نـسل هـا، تقلیـل کیفیـت زنـدگی وفرسـایش سـرمایه اجتمـاعی، از مهـمتـرین پیامـدهای فرهنگـی ـ اجتماعی تغییرات در دنیای معاصرند .[۸] تحول وتغییراجتماعی فرایندی است که تمام یا قسمتی از جوامع رادر برمی گیـرد و عوامل متعددی در شکل گیری آن مؤثرند که در گذر زمان هویت، گـستره و کـمّ و کیف آن مشخص می گردد. در نتیجه برای فهم ماهیت تغییر، شناخت زمان کـه از مؤلفه های هویـت آن اسـت، ضـروری اسـت. اگرچـه تغییـرات اجتمـاعی، موضـوع جدیدی نیست و فهم تغییر و پویایی نظام های اجتماعی و مباحث مربوط به تغییـرات اجتماعی پیوسته در کانون توجه مطالعات فرهنگی واجتماعی قرارداردو صاحب نظران در مورد این گزاره که «تغییر و پویایی خصلت اجتناب ناپـذیر تمـامی جوامـع اسـت  اتفاق نظر دارند، گستردگی و فراگیری تغییـرات اجتمـاعی در فـضای جهـانی شـدن فرهنگ، موجب می شود تا بررسی فرایند و عوامل به وجود آورنده و پیامـدهای ایـن تغییرات اهمیت بیشتری یابند. فرایند جهانی شدن به واسطه فشردگی فضا و زمان، تمامی عوامـل محدودکننـد ه فضای اجتماعی در چارچوب مرزهای جغرافیایی، سیاسی و فرهنگی را بیش از پیش ناکارآمد کرده و تمامی انسانها را در فضای اجتماعی جدیدی در ارتباط با هم قرار داده است. این فرایند شامل وابستگی تمامی روابط اجتماعی در سطحی فراگیرو جهانی است. دربافت و ساختاری که ابعاد جهانی یافته است،هیچ رابطه خاص یـا مجموعـه ای ازروابط نمی توانند به صورت مستقل وجـود داشـته باشـند . هـررشـته ازایـن روابـط بـا رشته ای دیگرپیوند دارند و به طورمنظم تحت تأثیرآن قرارمی گیرند .با ورود افراد و نهادهای اجتمـاعی در ایـن فراینـد ، شـناخت از خـود، دیگـری و شرایط پیرامون تشدید میشود و تحول مییابد. شکل گیـری نـسل جدیـد کـه دارای ارزشها و هنجارهای جدید و متکثر می باشند و پدیدار شـدن نظـام ار زشـی جدیـد، یکی از عناصر اصلی این تحول در شناخت است . تغییر در نگرشها و تلقی انسان از روابط اجتماعی به سبب تشد ید روابط اجتماعی و فراهم شدن امکان برقراری روابط میان انسانهای بـسیار دور از هـم، موجـب تغییـرات اجتمـاعی گـسترده و تحـول در سبک زندگی انسان در ابعاد مختلف شده است. همچنین شکاف نـسل هـا بـه معنـای فاصـله میـان نظـام ارزشـی نـسل جدیـد و نـسل پیـشین یکـی از پیامـدهای تغییـرات اجتماعی در بستر جهـانی شـدن فرهنـگ اسـت . بـدین ترتیـب پدیـده جهـانی شـدن فرهنگ، خاستگاه تشدید روابط اجتماعی جهانی است . با تحقق جهانی شدن، رابطه محلی ـ جهانی افزایش یافته و موقعیتهای محلی و جهانی به طور فزایندهای بـه هـم نزدیک میشوند به گونهای که واقع شدن رویدادی در یک نقطه از جهان به سرعت مرزها را درمی نوردد و توجه تمامی جهان را به سو ی خـود متوجـه مـی سـازد ،علمداری فرانسیس فوکویاما با بیان این واقعیت که هنجارهـای اجتمـاعی در تمـامی دوران حیات انسان همواره در معرض تغییر و تحول بـوده انـد، گـستردگی و فراگیـر بـودن تغییرات در ارزشهـا و هنجارهـای اجتمـاعی را در دهـه هـای اخیـر بـسیار شـتابان و چشمگیر معرفی میکند و معتقد است که میزان افزایش در شـاخصهـای اجتمـاعی آن چنان بوده که باید سراسر ایـن دوره را بـا عنـوان فروپاشـی بـزرگ در الگوهـای اولیه زندگی اجتماعی مشخص کرد. از دیـدگاه گیـدنز ، تغییـر اجتمـاعی، تغییر در نهادهای اساسی یک جامعه در یک دور ه زمانی معین است . وی خاستگاه جامعه شناسـی نـوین را نیـاز بـه شـناخت زمینـه هـایی مـیدانـد کـه موجـب فروپاشی جهان سنتی و ا یجاد اشکال جدید نظم اجتماعی شده اند. در نتیجه میتـوان تغییر در نظام ارزشی و هنجاری جوامع را به سبب توسعه روابط فرهنگی و فروپاشی نهادهای سنتی مانند خانواده که کارکردهای پیشگیرانه دارند ، چـالشهـای فرهنگـیِ پیشگیری اجتماعی از جرم در فضای جهانی شدن فرهنگ به حساب آورد.[۹]

براساس دیدگاه پارسونزنیز نظام فرهنگی که بالاترین مقداراطلاعات رادراختیـار دارد، تأثیر مسلمی بر دیگر نظـام هـا دارد. در نتیجـه تغییراتـی کـه در نظـام فرهنگـی صورت میگیرد، جامعه را عمیقاً و برای مـدتی طـولا نی تحـت تـأثیرقـرار مـی دهـد.اولریک بک نیز در کتاب «جامعـه ریـسک» مدرنیتـه متأخر و پیامدهای فرهنگی آن را موجـب تغییـرات اجتمـاعی، ناپایـداری در روابـط اجتماعی، گسست در ساختارهای خانوادگی و در نتیجه تولید ناامنی اجتمـاعی بیـان کرده و معتقد است که خطر، ناامنی، ترس و محرومیت اجتماعی دستاوردها و نتایج مدرنیزاســیون موفقنــد و ایــن روی تاریــک و اجتنــاب ناپــذیر ســکه پیــشرفت و توسعه یافتگی است. در نتیجه جهانی شدن فرهنگ را می توان عامـل فرهنگـی تغییـرات اجتمـاعی در تمامی جوامـع دانـست کـه سـاختار و هویـت نهادهـا و روابـط اجتمـاعی را متحـول میسازد و تغییرات اجتماعی گسترده و شـتابانی را موجـب مـی شـود. ایـن تغییـرات، میتواند تأثیرات قابل توجهی بر روابط میان فـردی، فراینـدها، نهادهـا و سـاختارهای اجتماعی داشته باشد و تأثیرگذاری منـابع مرجـع و در نتیجـه پیـشگیری اجتمـاعی از جرم را تضعیف کند.[۱۰]

جزییات بیشتر درباره این پایان نامه :

 پایان نامه : بررسی جرم شناختی جرایم زنان و راه های پیشگیری از آن
مبحث هشتم- جنسیت مونث در آمار جنایی

چنان که قبلا گفته شد،مطالعات جرم‌شناسی در صددند تا در ارائه آمار جرائم، نقیصه‌ فقدان توجه به جرائم زنان،تا قبل از سالهای ۱۹۶۰ را مـرتفع نـموده‌ و گزارشاتی‌ در خصوص تبیین رفتار مجرمانه به‌ نحوی‌ که‌ هم مردان و هم زنان را شامل شود،ارائه دهند.[۱۱]

پس از این مقطع زمانی است که چنین مطالعاتی‌ تحت‌ عنوان‌ جرم‌شناسی فمینیستی شکل‌ گرفت.البته صرف افزودن کـلمه زنـان به‌ آمار‌ و الگوهای جرائم ارتکابی توسط مردان،نباید این تصور را ایجاد کند که الگوهای رفتاری زنان و شیوه عمل آنان‌ در‌ ارتکاب‌ جرم،همانند‌ مردان است.چرا که تـجارب و سـوابق تاریخی،اقتصادی،و اجتماعی زنان در برابر‌ مـردان،ما را بـه نتیجه دیگری رهنمون می‌سازد.آمار،از اساسی‌ترین و مهم‌ترین‌ ابزارهایی است که،علیرغم نواقص،خلاها و محدودیت‌ها در ارائه ارقام‌ واقعی‌ جرم، حاوی‌ اطلاعات ارزشمندی است و تصویری روشن از وضعیت ارتکاب انواع جرائم‌ توسط زنان‌ و مـردان ارائه مـی‌نماید.منابع آماری جرم عبارتند از:آمـار بـزهکاری پلیس(ظاهری)[۱۲]، آمار ناشی از خود-گزارشی مجرمین[۱۳]،و آمار بزه‌دیدگی[۱۴]،که‌ ذیلا‌ به‌ اختصار مورد بررسی قرار می‌گیرند.[۱۵]

[۱] احمدی خراسانی، نوشین، فصلنامه ی زنان، نشر توسعه، ۱۳۸۰ ،ص۱۷

[۲] پروین، ستار ( ١٣٨۶ ). پیشگیری از جرم با تأکید بر پیشگیری اجتماعی. فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، سال سوم، شماره ٨ و ٩، تهران: معاونت اجتماعی و ارشاد ناجا،ص۳۸

[۳] بخشی فروزنده، علی، فصل نامه ی امنیت اجتماعی، شماره ی ۱، سال سوم،.۱۳۸۵، ص۱۲

[۴] شمس، علی، جمعیت کیفری زندا نها، سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور، انتشارات راه تربیت، تهران، ۱۳۸۲ ،ص۲۷

[۵] سعیدیان، ربابه ( ١٣٨٧ ). آموزش و پرورش، نهادی مهم برای پیشگیری از آسیب های اجتماعی. نشریه حمایت،ص۴۴

[۶] صفاری، علی. مبانی نظری پیشگیری از وقوع جرم، مجله تحقیقات حقوقی، دانشگاه شهید بهشتی، شماره ۳۴ ۳۳ ، ۱۳۸۰،ص۳۲

[۷] شاهیده، فرهاد. مطالعه مبانی بزه دیده شناسی نخستین علمی  در قانون مجازات اسلامی و چگونگی اعمال آن در آراء دادگاه ها، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشگاه شهید بهشتی،.۱۳۹۱،ص۱۴

[۸] کریمیان،محمد حسین، بررسی علل سرقت جوانان،پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه آزاد واحد تهران شمال،سال ۱۳۹۰،ص۲۷

[۹] مرتضوی، نسرین. بزه دیده شناسی زنان، مجله امنیت، سال اول، شماره ۳، ۱۳۷۶ ،ص۵۲